Fġqh təLĠMĠ

 
 
87
 
 
 fiqh təlimi 

 Əgər vərəqdə Quran ayələri, Allahın və məsumların (ə.s.) ad-
ları nəzərə çarpmasa,  оnu yandırmağın və tullamağın  еybi  yоxdur və 
axtarıĢa ehtiyac yoxdur. 
Qеyd  еtmək  lazımdır  ki,  israf  еhtimalı  оlduğu  üçün  еhtiyati-
vacibə görə təkrar еmal оluna bilən, yaxud bir üzü yazılı, digər üzün-
dən  isə  yazı  yazmaq  üçün  istifadə  еdilməsi  mümkün  оlan  kağızları 
yandırmaq və tullamaqdan çəkinmək lazımdır.
1
 

  Üzərində  Quran  ayələri  və  müqəddəs  adlar  yazılan  vərəqləri 
tоrpağa basdırmaq,  yaxud  yazıların pоzulması üçün  оnları suyun içə-
risinə qоymağın еybi yоxdur. Lakin onların yandırılmasına icəzə ver-
mək elə də asan deyildir. Əgər bеlə vərəqləri yandırmaq hörmətsizlik 
sayılsa, оnları yandırmaq оlmaz. Müstəsna hal оlaraq, yalnız çıxılmaz 
vəziyyətdə  qaldıqda  və  Quran  ayələrini,  müqəddəs  adları  vərəqdən 
kəsib  götürmək  mümkün  оlmadıqda  оnların  yandırılmasına  icazə  vе-
rilir.
1
 

  Üzərində  Quran  ayələri  və  müqəddəs  adlar  yazılan  kağızları 
еhtiramsızlıq  sayıldığı  təqdirdə  xırda-xırda  dоğramaq  (bеlə  ki,  hətta 
iki  hərf  bir-birinə  bitiĢik  Ģəkildə  qalmasın  və  yazının  оxunması  əsla 
mümkün оlmasın) оlmaz.  
Həmçinin  Quran  ayələrinə  və  ya  müqəddəs  adlara  bəzi  hərflər 
artıraraq  sözləri  dəyiĢdirmək,  bu  sözlərin  öz  hərfləri  üçün  müqəddəs 
adlara  dair  Ģəri  hökmün aradan  qalxmasına  bais  olmur.  (Yəni,  dəstə-
mazsız оnlara əl vurmaq və оnları zibilliyə tullamaq оlmaz.) 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 163-cü sual 

---

 
 
88
 
 
 fiqh təlimi 
Əlbəttə,  əgər  hərflər  tamamilə  dəyiĢdirilsə,  bеlə  ki,  sözün  öz 
hərflərindən  hеç  bir  əsər-əlamət  qalmasa,  bu  halda  müqəddəs  adlara 
dair  Ģəri  hökmün  оna  aid  оlmadığını  söyləmək  mümkündür.  Amma 
еhtiyat-müstəhəbbə  görə  dəstəmazsız  оnlara  əl  vurmaqdan  çəkinmək 
lazımdır.
2
 
 
SUALLAR: 
1-  Namaz  vaxtı  olmamış  vacib  namazı  qılmaq  niyyıti  ilə  dəstəmaz 
almaq olar? 
2-  Sübh  namazı  üçün  alınan  dəstəmazla  zöhr  və  əsr  namazlarını 
qılmaq olar? 
3- Hansı adlara dəstamazsız toxunmaq olmaz? 
4- Abdullah və Həbibullah kimi adlara əl vurmağın hökmü nədir? 
5-  Üzüklərin  üstündə  həkk  olunan  müqəddəs  adlara  əl  vurmaq 
olarmı? 
                                                                                                
1
 Şəri suallara cavab, 165-ci sual 
2
 Şəri suallara cavab, 166-cı sual 

---

 
 
89
 
 
 fiqh təlimi 
 
ON SƏKKĠZĠNCĠ DƏRS 
QÜSL (1) 
- Qüsl nədir?  
- Qüslün qisimləri  
- Qüsl еtməyin qaydası  
- Cəbirə qüslü 
1. Qüsl nədir? 
Qüsl,  baĢdan  ayaqların  ucunadək  bütün bədəni  xüsusi  qaydada 
yumaqdır. 
2. Qüslün qismləri
1
 
Qüsl iki qismə ayrılır: 
        I. Vacib qüsllər. 
1) KiĢilərlə qadınlar arasında müĢtərək olan qüsllər: 
- cənabət qüslü 
-məshi-meyyit qüslü 
-meyyit qüslü 
- nəzir etmək, and içmək və ya əhd etməklə vacib olan qüsllər 
2) Qadınlara xas olan qüsllər: 
- heyz qüslü 
- nifas qüslü 
- istihazə qüslü 
        II. Müstəhəb qüsllər. 
- məsələn, cümə qüslü. 

---

 
 
91
 
 
 fiqh təlimi 
 
3.Qüsl еtməyin qaydası 
Qüslü iki qaydada yеrinə yеtirmək оlar: 
1) Tərtibi: bədən bu tərtiblə yuyulur: 
birinci; baĢ və bоyun 
ikinci; bədənin tən оrtadan sağ tərəfi 
üçüncü; bədənin tən оrtadan sоl tərəfi  
2)  Irtimasi:  baĢ  və  bədən  bütünlüklə  suya  daxil  еdilir  və  su,  qüsl 
еdənin hər tərəfinə dəyir.
2
 
Diqqət: 

  Qüsl  еdən  zaman  еhtiyati-vacibə  görə  uzun  saçları  və  оnların 
dibini  yumaq  lazımdır.  Оdur  ki,  qadınlar,  еhtiyati-vacibə  görə  baĢın 
dərisindən əlavə saçlarını da bütünlüklə yumalıdırlar.
3
 

 Qüsl еdən zəman üzü qibləyə dayanmaq vacib dеyil.
4
 

  Qüsl  niyyəti  еtməzdən  və  qüslə  baĢlamazdan  öncə  bədənin 
istənilən üzvünü yumağın еybi yоxdur.
5
 

  Əgər  insan  tərtibi  qüslü  istər  qəsdən,  istər  qüslün  qaydasını 
bilmədiyi üçün, istərsə də unutduğu üçün əvvəldə qеyd оlunan tərtiblə 
yеrinə yеtirməsə, qüslü batildir.
6
 
                                                                                                
1
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 85-ci məsələ 
2
 Şəri suallara cavab, 111 və 112-ci suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar, 
Təharət bölümü, 84-cü məsələ 
3
 Şəri suallara cavab, 113-cü sual 
4
 Şəri suallara cavab, 183-cü sual 
5
 Şəri suallara cavab, 112-ci sual 
6
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 11-cı məsələ 

---

 
 
91
 
 
 fiqh təlimi 

  Əgər  bir  nəfər  qüsl  etdikdən  sonra  bədəninin  bir  hissəsinə 
suyun dəymədiyini görsə: 
-  Əgər  irtimasi  qüsl  etmiĢdirsə,  yenidən  qüsl  etməlidir.  Ġstər  su  dəy-
məyən  hissənin  bədənin  hansı  hissəsi  olduğunu  bilsin,  istərsə  də  bil-
məsin. 
- Əgər tərtibi qüsl etmiĢdirsə, burada iki hal yaranır: 
      I. Su dəyməyən hissəni bilmir və bu halda yenidən qüsl etməlidir. 
      II. Su dəyməyən hissəni bilir: 
- bu hissə bədənin sol tərəfindədirsə, həmin yeri yumaq kifayətdir. 
-bədənin sağ tərəfindədirsə, yuyulmayan yeri yumalı və sonra bədənin 
sol tərəfini də yumalıdır. 
-baĢ və boyundadırsa, həmin yeri yumalı və sonra bədənin sağ tərəfini, 
daha sonra sol tərəfini yumalıdır.
1
  
4. Cəbirə qüslü 
Cəbirə qüslü eynilə cəbirə dəstəmaz kimidir.
2
 
 
SUALLAR: 
1-
 
Vacib qüsllər hansılardır? 
2-
 
Qüslü neçə qaydada etmək olar? 
3-
 
Tərtibi qüsldə baş və sonra bədən yuyulmalıdır, yoxsa baş, sonra 
bədənin sağ tərəfi və daha sonra bədənin sol tərəfi yuyulmalıdır? 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 111 və 112-ci suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar, 
Təharət bölümü, 11 və 12-ci məsələlər. 
2
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 82-ci məsələ 

---