Fġqh təLĠMĠ

 
 
126
 
 
 fiqh təlimi 
 
1. Üzərinə təyəmmüm edilən Ģey pak olmalıdır
1
 
2. Üzərinə təyəmmüm edilən Ģey mübah olmalıdır. Amma əgər in-
san  bu  Ģeyin  mübah  olduğunu  bilməsə  və  ya  qəsbi  olduğunu  unutsa, 
etdiyi təyəmmüm düzdür
2
. 
3. Təyəmmüm üzvlərində heç bir maneə olmamalıdır 
Odur  ki,  təyəmmüm  edərkən  üzüyü  barmaqdan  çıxartmaq  lazımdır. 
Həmçinin əgər bu üzvlərə bir Ģey yapıĢsa və ya dərinin üzərini örtsə, 
təyəmmümdən öncə onu aradan qaldırmaq lazımdır
3
. 
Diqqət: 
•  Əlin  üstündəki  və  ya  alındakı tüklər  təyəmmüm  üçün maneə  sayıl-
mır. Lakin əgər baĢdakı saç alına tökülsə, təyəmmüm zamanı onu kə-
nara çəkmək lazımdır
4
. 
• Əgər yara, sınıq və s. bu kimi səbəblərə görə təyəmmüm üzvü sarğı 
ilə  sarılıbsa  və  və  onu  açmağın  zərəri  və  ya  məĢəqqəti  varsa,  sarğını 
açmadan təyəmmüm etmək lazımdır
5
. 
4. Alın və əlin üstü yuxarıdan aĢağıya doğru məsh edilməlidir
1
 
5. Tərtib 
Təyəmmüm, yuxarıda qeyd olunan qaydada yerinə yetirilməlidir (yə-
ni, təyəmmüm əməllərinin ardıcıllığına riayət edilməlidir). Əks təqdir-
də, təyəmmüm düzgün deyildir
2
.  
                                         
1
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 134-cü məsələ. 
2
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 135-ci məsələ. 
3
 Rəhbərdən soruşulan suallar,Təharət bölümü, 141-ci məsələ. 
4
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 143-cü məsələ. 
5
 Rəhbərdən soruşulan suallar,Təharət bölümü, 142-ci məsələ.  

---

 
 
127
 
 
 fiqh təlimi 
6. Muvalat 
Təyəmmüm əməlləri fasiləsiz yerinə yetirilməlidir. 
Deməli, əgər təyəmmüm edən Ģəxs, təyəmmüm əməllərinin arasında o 
qədər  fasilə  etsə  ki,  kənardan  təyəmmüm  etdiyi  müĢahidə  olunmasa, 
onun təyəmmümü düzgün deyildir
3
. 
7. MübaĢirət 
Təyəmmüm edən Ģəxs təyəmmüm əməllərini Ģəxsən özü və heç kimin 
köməyi  olmadan  yerinə  yetirməlidir.  Amma  əgər  insan  iflic  olduğu 
üçün və ya digər xəstəliklərə görə özü təyəmmüm edə bilməsə, özünə 
nayib tutmalıdır.  
Nayib olan Ģəxs təyəmmüm edən Ģəxsin əlindən tutub, onun öz əli ilə 
təyəmmüm etdirməlidir. Əgər belə etmək mümkün olmasa, nayib olan 
Ģəxs öz əlini yerə vurub, həmin Ģəxsin alnına və əllərinə çəkməlidir
4
.  
Diqqət:  
Təyəmmüm üzvlərinin (alın və əllərin üstü) pak olması Ģərt deyildir. 
Hərçənd pak olması ehtiyata uyğundur
5
. 
6.Təyəmmümün hökmləri 
1) Əgər üzərinə təyəmmüm etmək üçün əvvəldə sadalanan Ģeylər ta-
pılmasa, xalça, paltar və s. bu kimi əĢyaların üzərinə yığılan toza tə-
yəmmüm etmək olar. Bu da tapılmasa, palçığa təyəmmüm etmək olar. 
Əgər bunların heç birini əldə etmək mümkün olmasa (məsələn, insan 
                                                                                                
1
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 131-cu məsələ. 
2
 Şəri suallara cavab, 211-cu sual. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət 
bölümü, 136-cı məsələ. 
3
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 131-cu məsələ. 
4
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 141-cı məsələ. 
5
 Rəhbərbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 141-cı  məsələ. 

---

 
 
128
 
 
 fiqh təlimi 
təyyarədə  olsa),  vacib  ehtiyata  görə  namazı  öz  vaxtında  dəstəmazsız 
və təyəmmümsüz qılmaq, sonra dəstəmaz və ya təyəmmümlə qəzasını 
qılmaq lazımdır
1
. 
2)  ġəri  vəzifəsi  təyəmmüm  etmək  olan  Ģəxs,  vacib  ehtiyata  görə  na-
maz  vaxtından  öncə  namaz  üçün  təyəmmüm  edə  bilməz.  Lakin  əgər 
bir  Ģəxs,  namaz  vaxtından  öncə  vacib  və  ya  müstəhəb  bir  əməl  üçün 
təyəmmüm etsə və namaz vaxtınadək təyəmmüm etmək üçün olan üz-
rü aradan qaxlmasa, həmin təyəmmümlə namaz qıla bilər
2
. 
3) Namaz vaxtının axırına qədər təyəmmüm etmək üçün Ģəri üzrünün 
aradan  qalxacağını  bilən  Ģəxs,  vaxtın  əvvəlində  təyəmmüm  edib  na-
maz qıla bilməz. Bu Ģəxs üzrü aradan qalxanadək gözləməli, üzrü ara-
dan qalxdıqdan sonra dəstəmaz alıb və ya qüsl edib namaz qılmalıdır
3
. 
4) Əgər qüsl əvəzınə təyəmmüm edən Ģəxsdə hədəsi-əğsər baĢ versə, 
məsələn, bövl etsə, təyəmmüm etmək üçün Ģəri üzrü aradan qalxana-
dək vacib ehtiyata görə, təharətin Ģərt olduğu əməllər üçün qüsl əvəzi-
nə yenidən təyəmmüm etməli və dəstəmaz almalıdır. Lakin əgər dəstə-
maz ala bilmirsə, dəstəmaz əvəzinə də bir təyəmmüm etməlıdır
4
.  
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 212-ci sual. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət 
bölümü 133-cü məsələ. 
2
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 145-ci məsələ. 
3
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü 146-cı məsələ.  
4
 Şəri suallara cavab, 211-ci sual.Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət 
bölümü, 142-ci məsələ.  

---

 
 
129
 
 
 fiqh təlimi 
5)  Əgər  insan,  su  olmadığı  üçün  və  ya  digər  səbəblərə  görə 
təyəmmüm  etsə,  üzrü  aradan  qalxdıqdan  sonra  etdiyi  təyəmmüm 
batildir
1
. 
6) Dəstəmazı pozan iĢlər dəstəmaz əvəzinə olan təyəmmümü də pozur 
və qüslü pozan iĢlər qüsl əvəzınə olan təyəmmümü də pozur
2
.    
2) Namaz vaxtının darlığı səbəbi ilə edilən təyəmmümdən baĢqa digər 
səbəblərə  görə  qüsl  əvəzinə  edilən  təyəmmüm,  Ģəri  baxımdan  qüsl 
hökmündədir.  Deməli,  insan,  cənabət  qüslü  əvəzinə  edilən  təyəm-
mümlə məscidə daxıl ola, namaz qıla, Quranın yazısına əl vura və bu 
kimi əməlləri yerinə yetirə bilər
3
. 
 
SUALLAR: 
1.Təyəmmümün şərtləri hansılardır? 
2. Təyəmmüm edərkən üzüyü barmaqdan çıxartmaq lazımdırmı? 
3.  Əlin  üstündə  və  alında  bitən  tüklər  təyəmmüm  üçün  maneə 
sayılırmı? 
4. Təyəmmüm üzvləri pak olmalıdırmı? 
5. Əgər insan namaz qılmaq üçün dəstəmaz ala bilməsə, təyəmmüm 
etmək imkanı da olmasa, nə etməlidir?  
6.  Qüsl  əvəzinə  təyəmmüm  qüsl  hökmündədirmi?  Məsələn,  bu  tə-
yəmmümlə məscidə daxil olmaq olarmı? 
 
                                         
1
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü, 142-ci məsələ. 
2
 Rəhbərdən soruşulan suallar, Təharət bölümü 141-cu məsələ. 
3
 Şəri suallara cavab, 182, 212, və 214-cü suallar. 

---