14
fiqh təlimi
3.
Mütəcəzzi müctehidin fətvası özü və başqaları üçün
etibarlıdırmı?
4.
Nə üçün ələm müctehidə təqlid etməliyik?
5.
Şəriət hökmləri risaləsi olmayan müctehidə təqlid etmək
olarmı?
6.
Təqlidi bölmək nə deməkdir?
1
Şəri suallara cavab, 18-ci sual. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid
bölümü, 5-ci məsələ
15
fiqh təlimi
ÜÇÜNCÜ DƏRS
TƏQLĠD (3 )
- Mərceyi-təqlidin şərtlərinə malik olan müctehidi tanımağın yolları
- Müctehidin fətvasını əldə etməyin yolları
-Təqlidi dəyişmək
-Təqlidin müxtəlif məsələləri
2 . MƏRCEYI-TƏQLIDIN ġƏRTLƏRINƏ MALIK OLAN
MÜCTEHIDI TANIMAĞIN YOLLARI.
Mərceyi-təqlidin Ģərtlərinə
malik olan müctehidi iki yolla
tanımaq olar
1
Diqqət:
Əgər bir müctehidin mərceyi-təqlidin Ģərtlərinə malik olması
yuxarıda qeyd olunan Ģəri dəlillərdən biri ilə (məsələn, iki ədalətli
alimin Ģəhadəti) sübuta yetirilsə, bu dəlili təkzib edən digər Ģəri bir
dəlil ortaya çıxmayana qədər həmin Ģəri dəlil etibarlıdır və yəqinliyin
hasil olması Ģərt deyildir. Həmçinin təkzibedici dəlilin mövcud olub-
olmadığını araĢdırmaq lazım deyildir.
2
1
Şəri suallara cavab, 25-ci sual.
2
Şəri suallara cavab, 24 və 22-ci suallar
1. Yəqinlik; istər müctehidin
camaat arasındakı böyük Ģöhrəti,
istər Ģəxsi məlumatı, istərsə də
digər məntiqi yollarla hasil olsun
2. Ġki ədalətli alimin Ģəhadəti
16
fiqh təlimi
8. Müctehidin fətvasını əldə etməyin yolları
1
Diqqət:
Müctehidin fətvasını nəql etmək və Ģəri hökmləri bəyan etmək üçün
müctehiddən icazə almaq Ģərt deyil. Lakin Ģəri hökmlərin bəyanında
adətən səhvə yol verən Ģəxs bu iĢi görə bilməz. Əgər o, səhvə yol
versə, sonra səhvini baĢa düĢsə, onu dinləyən Ģəxsi o səhvdən agah
etməlidir. Hər bir halda, dinləyənə də icazə verilmir ki, Ģəri hökmləri
bəyan edən Ģəxsin dediklərinin doğruluğuna yəqinliyi olmayana qədər
onun dediyinə əməl etsin
2
.
1
Şəri suallara cavab, 25-ci sual.
2
Şəri suallara cavab, 28-ci sual.
Müctehidin fətvasını əldə
etməyin yolları
1
.
Müctehidin özündən eĢitmək
2
.
Ġki və ya bir ədalətli Ģəxsdən eĢitmək
3.
Bir nəfər etibarlı Ģəxsdən eĢitmək
4.
Müctehidin risaləsində görmək;
bir Ģərtlə ki, onun risaləsində
səhvə yol verilməyibdir
17
fiqh təlimi
9. Təqlidi dəyiĢmək
1
1.
Bu hallarda təqlidin
qeyri-ələm müctehidə
dəyiĢilməsinə icazə verilir
2. Bu hallarda təqlidi dəyiĢməyə
icazə verilmir
2
1
Şəri suallara cavab, 8, 11, 21-ci suallar
2
Şəri suallara cavab, 31, 38, 31 və 45-ci suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar,
Təqlid bölümü, 5-ci məsələ.
1. Ələm müctehidin fətva vermədiyi
bir məsələdə qeyri-ələm müctehid
ehtiyat deyil, birbaĢa fətva veribsə
(Əlbəttə, ehtiyat-vacibə görə «ələm
fəl-ələm» ardıcıllığına riayət etmək
Ģərti ilə)
2. Qeyri-ələm müctehidin fətvası
ələm müctehidin fətvasına zidd
olmayan məsələlərdə
3. Ələm müctehidin fətvası ehtiyata
zidd, qeyri-ələm müctehidin fətvası
isə ehtiyata uyğun olan məsələlərdə
1
.
Ehtiyati-vacibə görə təqlidi diri
müctehiddən digər bir müctehidə
dəyiĢmək olmaz. O vaxt icazə
verilir ki, o müctehiddə mərceyi-
təqlidin Ģərtlərindən biri olmasın.
Məsələn, ikinci mərceyi-təqlid
birincidən ələm olsun və müəyyən
bir məsələdə onun fətvası birinci
mərceyi-təqlidin fətvasına
zidd olsun
2. Hansı məsələlərdə ki, təqlid ölü
müctehiddən diri müctehidə
dəyiĢilibsə, həmin məsələlərdə
yenidən ölü müctehidə
qayıtmaq olmaz
18
fiqh təlimi
Diqqət:
Mərceyi-təqlidin fətvalarının dövrün tələbləri ilə uyğunlaĢmadığı
ehtimalı və ya onun fətvalarına əməl etməyin çətinliyi, təqlidi, ələm
müctehiddən digər müctehidə dəyiĢmək üçün əsas sayılmır
1
.
11. TƏQLĠDĠN MÜXTƏLĠF MƏSƏLƏLƏRĠ
1. Əgər mükəlləf namaz əsnasında hökmünü bilmədiyi bir məsələ ilə
qarĢılaĢsa, verdiyi iki ehtimaldan birinə əməl edib namazını tamam-
laya bilər. Lakin namazdan sonra bu məsələnin hökmünü öyrənməli
və əgər namazı batil edən bir iĢi yerinə yetiribsə, namazını yenidən
qılmalıdır.
2
2. Cahil insan iki qismdir:
1) Qasir cahil: Öz cəhalətindən əsla xəbərdar olmayan və ya cəhalətini
aradan qaldırmaq imkanı olmayan kəsdir.
2) Müqəssir cahil: Öz cəhalətindən xəbərdar olan və cəhalətini aradan
qaldırmaq imkanı olan, lakin Ģəri hökmləri öyrənməyə səhlənkarlıq
göstərən kəsdir.
3
3. Ehtiyati-vacib o deməkdir ki, ehtiyata görə müəyyən bir əməli
yerinə yetirmək və ya tərk etmək vacibdir. Hökmü ehtiyati-vacib olan
məsələlərdə təqlid edən Ģəxs, ehtiyat deyil, birbaĢa fətva verən mücte-
hidə - əlbəttə, ələm fəl-ələm tərtibinə riayət etməklə - müraciət edə
bilər
4
.
1
Şəri suallarra cavab, 45-ci sual.
2
Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid bölümü, 6-cı məsələ
3
Şərə suallara cavab, 26-22-ci suallar
4
Şəri suallara cavab, 8 və 48-ci suallar
Dostları ilə paylaş: |