Fġqh təLĠMĠ

 
 
255
 
 
 fiqh təlimi 
mək  niyyətində  deyildisə  və  səfər  etdiyi  məkanla  ətraf  məntəqələr 
arasındakı məsafə də Ģəri məsafə ölçüsündə olmasa, qət etdiyi ümumi 
məsafə 8 fərsəxdən çox olsa belə belə həmin Ģəxs müsafir hökmündə 
deyildir.
1
 
5. Haram və günah olan səfər 
1) Hər kim günah olmayan bir səfərə çıxsa, lakin səfər əsnasında gü-
nah bir iĢ ardınca getməyi qərara alsa, bu qərara gəldiyi andan etibarən 
namazlarını  tam  qılmalıdır.  Əgər  qəsr  qılıbdırsa,  yenidən  tam  qılma-
lıdır.
2
 
2) Əgər insan vacib bir əməli tərk etmək və ya haram bir əməli yerinə 
yetirmək məqsədilə səfərə çıxmırsa, hətta bu səfərdə günaha düĢəcəyi-
ni bilsə belə, digər müsafirlər kimi namazını qəsr qılmalıdır.
3
 
3) Hər kim bilsə ki, əgər səfərə çıxsa, namazın vacibatlarından bəzisi-
ni tərk etmək məcburiyyətində qalacaq, çətinlik və xəsarətlə üzləĢmə-
yəcəyi təqdirdə vacib ehtiyata görə həmin səfərə çıxmamalıdır.
4
 
2.  PeĢəsi  (yəni,  səfərə  çıxmaq  həmin  peĢənin  ayrılmaz  hissəsidir) 
səfər etmək olan Ģəxs 
1) Səfərə çıxmaq sürücü, təyyarəçi, gəmiçi, çoban və s. bu kimi Ģəxs-
lərin  bir  növ  peĢəsi  olduğu  üçün  onlar  artıq  üçüncü  səfərlərində  na-
mazı  tam  qılmalıdırlar.  Lakin  birinci  və  ikinci  səfərlərində  namazı 
qəsr qılmalıdırlar.
5
 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 663-cü sual 
2
 Şəri suallara cavab, 681-ci sual 
3
 Şəri suallara cavab, 621-cu sual 
4
 Şəri suallara cavab, 681-ci sual 
5
 Şəri suallara cavab, 641, 642 və 643-cü suallar 

---

 
 
256
 
 
 fiqh təlimi 
Diqqət: 

 
PeĢəsi səfər etmək olamayan, lakin iĢinin müqəddiməsi səfər etmək 
olan Ģəxs, peĢəsi səfər etmək olan Ģəxs hökmündədir. Məsələn, müəl-
lim, fəhlə, mühəndis, əsgər və s. bu kimi Ģəxslər on gün tamamlanma-
mıĢ ən azı bir dəfə iĢ yerlərinə səfər edirlər.
1
 

 
Tələbəlik, peĢə və iĢ hesab olunmur. Odur ki, hər gün və ya həftə-
nin bir neçə günü səfər edən tələbələr, namazı qəsr qılmalıdırlar. Əl-
bəttə,  təhsilə  göndərilən  müəllimlər  (müəllimlər  və  s.  peĢə  sahibləri 
üçün qoyulan təkmilləĢmə kursları) səfər etdikdə, namazlarını tam qıl-
malıdırlar.
2
 

 
Ziyarət, iĢ hesab olunur. Odur ki, hər həftə məsələn, xanım Məsu-
mənin  (ə.s)  ziyarətinə  gedən  və  ya  Cəmkəran  məscidinin  əməllərini 
yerinə yetirmək üçün ora səfər edən Ģəxs, müsafir hökmündədir və na-
mazı qəsr qılmalıdır.
3
 

 
Əgər sürücülük, bir kəsin daimi peĢəsi olmayıb lakin qısa bir müd-
dət ərzində sürücülük etməlidirsə, məsələn, hərbi xidmətdə olan əsgə-
rə sürücülük etmək vəzifəsi tapĢırılıbsa, bu halda əgər camaatın nəzə-
rində  bu  qısa  müddət  ərzində  sürücülük  həmin  Ģəxsin  peĢəsi  sayılsa, 
bu Ģəxs, sürücü hökmündədir.
4
 

 
Əgər getmək və qayıtmağın ikisi birgə camaatın nəzərində bir dəfə 
səfər  etmək  sayılırsa,  məsələn,  baĢqa  bir  Ģəhərə  tədris  üçün  gedən 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 641, 642, 642 və 652-ci suallar 
2
 Şəri suallara cavab, 652 və 653-cü suallar 
3
 Şəri suallara cavab, 668-ci sual 
4
 Şəri suallara cavab, 651-ci sual 

---

 
 
257
 
 
 fiqh təlimi 
müəllim axĢam və ya sabah səhər öz Ģəhərinə dönürsə, Ģəri baxımdan 
da  həmin  Ģəxsin  birinci  səfəri  sayılacaqdır.  Əgər  getmək  və  qayıt-
mağın ikisi birgə camaatın nəzərində bir dəfə səfər etmək sayılmırsa, 
məsələn,  bir  Ģəhərə  yük  aparan  sürücü,  həmin  Ģəhərə  çatıb  yükü  bo-
Ģaltdıqdan  sonra  yenidən  o  Ģəhərdən  baĢqa  bir  Ģəhərə  yük  aparır  və 
sonra  öz  Ģəhərinə  dönürsə,  bu  halda  birinci  səfər  etdiyi  Ģəhərə  çat-
maqla onun birinci səfəri tamamlanır.
1
 
2) PeĢəsi səfər etmək olan Ģəxs, əgər peĢəsi ilə əlaqədar olmayan bir iĢ 
üçün səfərə çıxsa, müsafir hökmündədir və namazı qəsr qılmalıdır.  
Lakin əgər bu Ģəxs, peĢəsi ilə əlaqədar iĢ yerinə səfər etsə və səfərdə 
ikən qohumları, dostları ilə görüĢüb hətta bir neçə gün orada qalsa da 
peĢəsi səfər etmək olan Ģəxs hökmündədir və namazını tam qılmalıdır. 
PeĢəsi  səfər  etmək  olan  Ģəxsin  peĢəsi  ilə  əlaqədar  olan  iĢləri  görüb 
qurtardıqdan sonra Ģəxsi və xüsusi iĢlərini yerinə yetirməsi, onun hök-
münü dəyiĢdirmir.
2
 
     Diqqət: 

 
Əgər peĢəsi sürücülük olan bir Ģəxsin maĢını yol qəzası hadisəsində 
xəsarət  alsa  və  sürücü  öz  maĢınının  təmiri  üçün  lazım  olan  maĢın 
hissələrini əldə etməkdən ötrü baĢqa bir Ģəhərə səfər etsə, əgər o, bu 
səfərdə özü sürücülük etməsə və camaatın da nəzərində onun bu səfəri 
peĢəsi səfər etmək olan Ģəxslərin səfəri ünvanında olmasa, bu sürücü, 
müsafir hökmündədir.
3
 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 641-cu sual 
2
 Şəri suallara cavab, 645 və 646-cı suallar 
3
 Şəri suallara cavab, 651-ci sual 

---

 
 
258
 
 
 fiqh təlimi 

 
Əgər camaatın nəzərində “əmr be məruf” və “nəhy əz munkər” et-
mək,  bir  sözlə  dini  yaymaq,  bir  ilahiyyatçısının  peĢəsi  sayılsa,  bu 
məqsədlə səfər edən ilahiyyatçı, iĢinin müqəddiməsi səfər etmək olan, 
baĢqa  sözlə  peĢəsi  ilə  əlaqədar  səfər  edən  Ģəxs  hökmündədir.  Lakin 
əgər dini yaymaq məqsədilə deyil, baĢqa bir Ģəxsi iĢi üçün səfər etsə, 
müsafir hökmündədir və namazı qəsr qılmalıdır.
1
 

 
PeĢəsi səfər etmək olan Ģəxs, əgər on gün və ya daha artıq bir yerdə 
qalsa,  qaldığı  məkan  istər  öz  vətəni  olsun,  istərsə  də  qeyri-vətən,  on 
gündən sonra birinci səfərində namazını qəsr qılmalıdır.
2
 
8. Tərəxxüs həddi 
1) ġəhərdə çəkilən azanın eĢidilməməsi tərəxxüs həddini təyin etmək 
üçün kifayətdir.  Lakin ehtiyati-müstəhəbə görə hər iki əlamətə riayət 
etmək (azan səsinin eĢidilməməsi və Ģəhər divarlarının görünməməsi) 
yaxĢıdır.
3
 
2)  Səfərə  çıxan  Ģəxs  Ģəhərin  hansı  tərəfindən  çıxırsa,  Ģəhərin  həmin 
çıxacağında  çəkilən  azan  səsi  tərəxxüs  həddini  təyin  etmək  üçün 
meyar  götürülür  (ġəhərin  ortasında  çəkilən  azanın  səsi  meyar  deyil-
dir).
1
 
 
 
 
 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 654-cü sual 
2
 Şəri suallara cavab, 652-ci sual 
3
 Şəri suallara cavab, 626-cı sual 

---