271
fiqh təlimi
4) Yovmiyyə vacib namazların qəzasını qıldıqda namazların tərtibinə
riayət etmək vacib deyildir. Əlbəttə bir günün zöhr və əsr, yaxud məğ-
rib və iĢa namazlarının qəzasını eyni vaxtda qılıdıqda tərtibə riyayət
olunmalıdır.
Deməli, məsələn bir ilin qəza namazını həm bu qaydada qılmaq olar:
Otuz sübh namazını, otuz zöhr və əsr namazlarını və otuz məğrıb və
iĢa namazlarını qılıb yenidən hər bir namazı bu sayda qılaraq ilin qəza
namazlarını tamamlamaq.
Həm də yovmiyyə namazlarının ardıcıllığı ilə qılmaq olar
1
.
5) Qəza namazlarının sayını bilməyən Ģəxs, məsələn, iki, yoxsa üç na-
mazının qəza olduğunu bilməyən Ģəxs əgər ehtimal verdiyi sayların
azı qədər (baĢqa sözlə desək, əmin olduğu say qədər) qəza namazı
qılsa kifayətdir
2
.
6) Ardıcıl olaraq üç cənabət qüslü verən Ģəxs (məsələn, ayın 21-i, 25-i
və 22-si qüsl vermiĢdir), əgər sonradan onların birinin batil olduğuna
əmin olsa, vacib ehtiyata görə batil qüsllə qıldığı namazların qəzasını
qılmalıdır
3
.
2) Nafilələr və müstəhəb namazlar qəza namazını əvəz etmir və boy-
nunda qəza namazı olan Ģəxs, onları qəza namazı niyyəti ilə qılmama-
lıdır
4
.
1
Şəri suallara cavab, 531, 531, 533 və 211-cu suallar.
2
Şəri suallara cavab, 525, 522 və 533-cü suallar.
3
Şəri suallara cavab,528-ci sual.
4
Şəri suallara cavab, 526-cı sual.
272
fiqh təlimi
8) Qəza etdikləri namazların hamısını hal-hazırda qılmağa qadir olma-
yan Ģəxslərə vacibdir ki, bacardıqlarını qılsınlar və qıla bilmədiklərini
vəssiyyət etsinlər
1
.
2 . Ġsticari namaz
2
1) Heç kim baqaĢının qəza namazını o sağ ikən qıla bilməz, hətta
həmin Ģəxs qəza namazlarını qılmağa aciz olsa belə. Hər kəs öz vacib
namazlarını bacardığı tərzdə özü qılmalıdır və baĢqasının onun yerinə
qıldığı namaz - istər zəhmət haqqı alsın, istərsə də almasın - kifayət
etmir
3
.
2) Ġsticari namazı qılarkən mərhumun xüsusiyyətlərini demək lazım
deyildir və təkcə zöhr və əsr namazlarının, eləcə də məğrib və iĢa na-
mazlarının tərtibinə riayət etmək Ģərtdir. Əgər müqavilə və razılaĢma
zamanı isticari namaz üçün heç bir Ģərt qeyd olunmasa (məsələn, filan
məsciddə və ya filan vaxtda qılınsın), namaz qılana vacıbdir ki,
namazın adətən riayət olunan bir sira müstəhəb iĢlərinə bu namazda da
riayət etsin. Lakin hər namaz üçün azan demək vacib deyildir.
4
3 .Ata və ananın qəza namazları
1) Ata və ana vəfat etdikdən sonra onların qəza namazlarını qılmaq
böyük oğula vacibdir. Bu Ģərtlə ki, ata və ana, namazlarını Allaha ita-
ətsizlik məqsədilə qəza etməsinlər. Hətta əgər itaətsizlik məqsədilə
1
Şəri suallara cavab, 536-cı sual.
2
Muzd alıb mərhumun qəza namazlarını qılmaq
3
Şəri suallara cavab, 551, 211 və 211-cu suallar.
4
Şəri suallara cavab, 211-cu sual.
273
fiqh təlimi
olsa belə, ehtiyati-müstəhəbə görə yenə də böyük oğul valideynlərinin
qəza namazını qılmalıdır
1
.
2) Əgər ata və ana ömür boyu əsla namaz qılmayıblarsa, vacib ehtiya-
ta görə yenə də onların qəza namazları böyük oğula vacibdir.
2
3) Böyük oğul dedikdə, ata və ana vəfat etdikdən sonra həyatda olan
böyük oğul övladı nəzərdə tutulur. Deməli, əgər ailənin böyük oğlu
ata və anadan qabaq vəfat etsə, istər büluğ həddinə yetiĢmiĢ olsun,
istərsə də yetiĢməmiĢ, ata və ananın qəza namazları onlar vəfat etdik-
dən sonra həyatda olan böyük oğula vacib olur
3
.
4) Böyük oğul dedikdə, mərhumun oğlan övladları arasında ən
böyüyü nəzərdə tutulur. Deməli, əgər mərhumun böyük övladı qız və
ikinci övladı oğlandırsa, valideynlərin qəza namazı ailənin ikinci
övladı, ey-ni zamanda böyük oğul sayılan oğlana vacibdir
4
.
5) Ata və ananın qəza namazları böyük oğula vacib olsa da baĢqası
qıldığı halda böyük oğlun boynundan götürülür
5
.
6) Böyük oğula vacibdir ki, bildiyi və əmin olduğu qədər ata-anasının
qəza namazlarını qılsın. Əgər o, ata-anasının qəza namazı olub-olma-
dığını bilməsə, ona heç nə vacib olmur və maraqlanmaq və təhqiqat
aparmaq da lazım deyildir
6
.
1
Şri suallara cavab, 542, və 548-ci suallar.
2
Şəri suallara cavab, 542-ci sual.
3
Şəri suallara cavab, 543-cü sual.
4
Şəri suallara cavab, 542-ci sual.
5
Şəri suallara cavab, 541 və 545-ci suallar.
6
Şəri suallara cavab, 541 və 544-cü suallar.
274
fiqh təlimi
2) Böyük oğula vacibdir ki, ata və anasının qəza namazlarını mümkün
olduğu hər bir Ģəkildə yerinə yetirsin.
Əgər özü yerinə yetirməyə qadir olmasa və baĢqasına da pul ilə qıl-
dırmağa imkanı olmasa, üzrlü sayılır
1
.
8) Həm özünün qəza namazları olan, həm də ata-anasının qəza namaz-
ları ona vacib olan Ģəxs, hansını istəsə qıla bilər. Yəni, hansı birini qıl-
sa, düzdür
2
.
1) Əgər böyük oğul ata və anası vəfat etdikdən sonra vəfat etsə, digər
övladların boynuna məsulyyət düĢmür.
Deməli, ata-ananın qəza namazları böyük oğlun oğluna (nəvəyə) və
ya qardaĢına vacıb olmur
3
.
SUALLAR:
1.
Müsəlman olan kafirə kafir olduğu müddətdə qılmadığı
namazların qəzasını qılmaq vacibdirmi?
2.
Qəza namazı olan şəxs əgər müstəhəb bir namaz qılsa, qəza
namazını əvəz edirmi?
3.
İsticari namazda mərhumun xüsusiyyətlərini demək şərtdirmi?
4.
Ömür boyu namaz qılmayan atanın qəza namazı böyük oğula
vacibdirmi?
5.
Böyük oğul kimə deyilir?
Əgər böyük oğulun özünün qəza namazı olsa və ata-ananın da qəza
namazı ona vacib olsa, hansını birinci qılmalıdır?
1
Şəri suallara cavab, 541-ci sual.
2
Şəri suallara cavab, 541-cu sual.
3
Şəri suallara cavab, 546-cı sual.
Dostları ilə paylaş: |