Fġqh təLĠMĠ
Yüklə 3,35 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- . Xüms verməməyin fəsadları
345 fiqh təlimi V fəsil XÜMS 346 fiqh təlimi ALTMIġ ALTINCI DƏRS XÜMS - Xümsün mənası - Xümsün vacibliyi – Hansı şeylərə xüms düşür? – Xüms verməməyin fasadları 1. Xümsün mənası Xüms sözünün lüğətdəki mənası “beĢdə bir” deməkdir. Ġslam fiqhində isə vacib əməllərdən biridir və həddi-büluğa çatmıĢ hər bir kəs xüsusi qaydalar üzrə malının beĢdə birini Ģəri hakimə verməlidir. Diqqət: Ġslam dövlətlərində müəyyən qanunlar əsasında təyin olunan vergi- lər (məsələn, dövlət iĢlərində iĢləyənlərin aylıq əmək haqqlarından tu- tulan vergi) xüms sayılmır və mükəlləf, illik dolanıĢıq xərclərindən ar- tıq qalan malının beĢdə birini xüms ünvanında verməlidir. 1 2. Xümsün vacibliyi Xüms, Ġslam dininin vacibatlarından biridir və əgər onu inkar etmək nübüvvətin və Ġslam peyğəmbərinin (s) inkarı, yaxud Ģəriətin təhrifi ilə nəticələnsə, küfrə səbəb olar. 2 1 Səri suallara cavab, 1131-ci sual 2 Səri suallara cavab, 336-cı sual 347 fiqh təlimi Diqqət: Xümsü ödəməyin çətinliyi Ģəri vəzifəni insanın üzərindən götür- mür. Buna görə də əgər bir mükəlləf xüms verməlidirsə, lakin bu vax- ta qədər onu verməyibsə və hal-hazırda da onu verməyə imkanı yox- dursa, yaxud vermək ona çətindirsə, imkanı olan zaman onu verməli- dir. Onlar, Ģəri hakim və ya onun vəkilinin icazəsi ilə xüms ünvanında ödəyəcəkləri məbləği hissə-hissə imkanları çatdığı miqdarda ödəməli- dirlər. 1 Xümsü bir ildən o biri ilə saxlamaq olmaz. Lakin mükəlləf hər vaxt onu ödəsə, borcdan çıxmıĢdır. 2 Əgər həddi büluğa çatmayan bir uĢağın malına xüms düĢərsə (mə- sələn, halal malına haram qarıĢarsa), onun qəyyumuna həmin malın xümsünü vermək vacibdir. Əlbəttə malının gəliri bu hökmdən istisna- dır. Yəni, əgər onun malı ilə ticarət edilsə və qazanc əldə olunsa, bu qazancın xümsünü vermək onun qəyyumuna vacib deyil. Vacib ehti- yata görə, əldə edilən qazancın xümsünü uĢaq özü həddi-büluğa çatandan sonra verməlidir. 3 Xüms, Ģəxslərə (insanlara) vacib olur, bir dövlətə, müəssisəyə, ban- ka və s. xüms vacib olmur. Deməli, əldə etdiyi mənfəətindən illik xərclərini çıxıb yerdə qalan malının xümsünü vermək müəssisələrə 1 Səri suallara cavab, 125 və 1135-ci suallar 2 Səri suallara cavab, 126-cı sual 3 Səri suallara cavab, 121 və 1132-ci suallar 348 fiqh təlimi vacib deyil. Əlbəttə əgər müəssisə bir və ya bir neçə Ģəxsin mülkiyyəti olarsa, onun gəlirinə xüms düĢür. 1 3. Yeddi Ģeyə xüms düĢür: 1. Qazanc; 2. Mədən; 3. Xəzinə; 4. Harama qarıĢmıĢ halal mal; 5. Dənizin dibindən tapılan cəvahirat; 6. Müharibə qənimətləri; 2. Zimmi kafirin müsəlmandan aldığı torpaq; 4. Xüms verməməyin fəsadları 1) Xümsü verilməyən mal, qəsbi mal hökmündədir, yəni ondan istifa- də etmək haramdır. Amma əgər xüms iĢlərinə baxan Ģəri hakim və ya onun vəkili icazə verərsə, ondan istifadə etmək olar. Buna görə də: I. Mükəlləf malının xümsünü verməyənədək ondan istifadə edə bil- məz. Əgər xümsü verməmiĢdən əvvəl ondan istifadə etsə, xümsünə zamindir. Buna görə də əgər xümsü verilməmiĢ pul ilə torpaq, mal və s. bu kimi Ģeylər alsa, xüms iĢlərinə baxan Ģəri hakimin və ya onun və- kilinin icazəsi ilə olmalı və malın və ya torpağın xümsünü hal-hazırkı qiymətlə hesablayıb verməlidir. 2 1 Səri suallara cavab, 812, 144 və 1133-cü suallar 2 Səri suallara cavab, 132, 126 və 184-cü suallar 349 fiqh təlimi II. Hər kim xüms verməyən fərdlərlə alıĢ-veriĢ etsə, evlərində yemək yesə və ya müəyyən bir Ģəkildə malından istifadə etsə, əgər onlardan aldığı malın və ya süfrəsində yediyi yeməyə çəkilən xərcin xümsü ve- rilməyən puldan olduğuna əmin olsa, onlardan istifadə edə bilməz. La- kin əgər onlarla alıĢ-veriĢ etməmək və ya süfrəsində yemək yeməmək onu böyük çətinliyə salırsa, onlardan istifadə edə bilər, lakin istifadə etdiyi malın xümsünə zamindir. 1 III. Əgər məscidin rəhbərliyi bilsə ki, bir Ģəxsin məscidə bağıĢlamaq istədiyi mala xüms düĢüb və xümsünü verməyib, onu götürmək ol- maz. Əgər onu götürsə, gərək onun xümsü barədə xüms iĢlərinə baxan Ģəri hakimə və ya onun vəkilinə müraciət etsin. 2 IV. Əgər bir nəfər sərmayəsinə xüms düĢən, amma onu ödəməyən bir Ģəxslə Ģərikli iĢ görmək istəsə, onun malının xümsü barədə xüms iĢlə- rinə baxan Ģəri hakimə müraciət etməlidir. 3 V. Əgər bir Ģəxs vəsiyyət etsə ki, onun malının müəyyən miqdarı xüms ünvanında verilsin və ya varisi əmin olsa ki, o, bir miqdar xüms borcludur, varis onun vəsiyyətini yerinə yetirməyincə və ya onun öh- dəsində olan xümsü ödəməyincə ondan istifadə edə bilməz. Varisin mərhumun vəsiyyətinə əməl etməzdən əvvəl və ya onun borcunu (xümsünü) verməzdən əvvəl mirasdan istifadə etməsi qəsbi maldan is- tifadə etmək hökmündədir və istifadə etdiklərinə zamindir. 4 1 Səri suallara cavab, 131-ci sual 2 Səri suallara cavab, 132-ci sual 3 Səri suallara cavab, 141-cı sual 4 Səri suallara cavab, 864-cü sual Yüklə 3,35 Kb. Dostları ilə paylaş:
|