Фуат рясулов
Ö zgənin pulunun (kapitalının) istifadəsinə görə ödənilən haqq faiz adlanır
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sahibkarlar alınmış kreditlərə görə faiz ödəyir, işçilərə məvacib verir, təbii resurslara
- Əmək bölgüsü daha doürusu ixtisaslaşması - insanların və ya qrupların yalnız müəyyən olunmuş növdə işləri yerinə yetirməsinə yönələn iqtisadi
- Fayda- maddi rifah h alının arzu olunan səviyyəsinə nail olarkən şəxsi güc və vaxtın qənaətlə qorunmasını tələb edir.
18 Ö zgənin pulunun (kapitalının) istifadəsinə görə ödənilən haqq faiz adlanır. N əhayət, sahibkarlıq fəaliyyəti xüsusi fəaliyyət növlərindən biri olmaqla növbəti resurslardan biri və əsası hesab olunur. O, əmtəə və xidmətlərin istehsalı məqsədilə firmaların yaradılması üçün zəruri olan idarəetmə və təşkilati işləri, tərcübə və vərdişləri əhatə edir. Bir çox qərb sosioloqlarının tədqiqatları göstərir ki, belə qabiliyyətə dünya əhalisinin 2 faizdən bir az çoxu malikdir. Y uxarıda sadalanan resurslar biri-birindən asılı olmadan fəaliyyət göstərir. O nları yalnız sahibkarlıq qabiliyyəti birləşdirə bilər. Belə ki, sahibkar hər hansı bir isteh salı qurmaq üçün kapital cəlb edir, işçi tutur, təbii resurslardan istifadə edir və bütün bunları səfərbər edib idarə etməklə əmtəə və xidmətlərin istehsalına başlayır. Sahibkarlar alınmış kreditlərə görə faiz ödəyir, işçilərə məvacib verir, təbii resurslara görə renta ödəyir, əgər işini düzgün qurarsa, yerdə qalan pul isə onun mənfəətini təşkil edir ki, bu da sahibkarlıq qabiliyyətinə, biznes vərdişinə və keyfiyyətinə, yeni ideya və səylərə, riskə görə haqqı xarakterizə edir. M İKROİQTİSADİYYAT, MAKROİQTİSADİYYAT İqtisadçılar "İqtisadiyyat" elminə iki səviyyədə yanaşırlar. Bu yanaşmaya görə, iqtisadiyyat mikro və makro səviyyələrdə fərqləndirilir. Mikroiqtisadiyyat firma, istehsalç ı səviyyəsində baş verən prosesləri öyrənir. O məhdudluq, seçim, tələb və təklif, qiymət və onların təsərrüfat fəaliyyətinə təsirini və sair məsələləri aydınlaşdırır. Makroiqtisadiyyat dövlət miqyasında məsələlərə aiddir. O, məcmu tələb və təklifi, məcmu gəliri, inflyasiya və işsizliyi və sair məsələləri öyrənir. Əgər iqtisadiyyatı saat mexanizmi ilə müqayisə etsək, onda mikroiqtisadiyyat hər bir yayı, mıxı, çarxı, makroiqtisadiyyat isə bu detalların qarşılıqlı fəaliyyətini və onun nəticəsində vaxtın təyin edilməsinin səbəblərini aydınlaşdırır. İqtisadiyyat insanlara nəyə görə lazımdır? İnsanların, bir çox hallarda əsas, hətta ən yüksək tələbatları maddi tələbatlar hesab olunur ki, bunu da yalnız iqtisadiyyat təmin edə bilər. Hər bir ölkə, hər hansı bir xalq iqtisadi qanunların dərk edilməsinin özünəməxsus yollarını müəyyən edir. Ö lkələr bir-birilə ünsiyyətə ilk növbədə, ticarət vasitəsi ilə başlamışlar ki, bu da onlar üçün eyni istiqamətli və ya oxşar iqtisadi mexanizmlərin formalaşmasını şərtləndirmişdir. Bu gün biznesmen bir ölkədən digərinə gedərkən çox şeylər onun üçün tanış gəlir, beləliklə də o universal iqtisadiyyatın oyun qaydalarına vərdiş edir. Bu qaydalar əsrlərlə cilalanmış, təkmilləşdirilərək daha rasional olmuşdur. Çünki, h amı tərəfindən qəbul olunmuş iqtisadi qanunlara əməl etmədən fəaliyyət göstərmək h əddindən artıq çətindir. Lakin bəzi ölkələrdə müxtəlif resursların böyük ehtiyatları olsa da, h əmin dövlətlərin vətəndaşları yoxsul yaşayırlar. Çünki, onlar öz resurslarından qeyri-rasional istifadə edirlər. İг t иса d и сямярялилик (раси on аллыг ) - зярури hалларdа м ювъуd ресурслардан м иnим ум сярf еtм якля м аксим ум иг tисаdи fайdа ялdя еdилм яси г айdасыdыр. 19 Dünyada iqtisadiyyat rasional prinsiplərlə idarə olunur. Məhz bu prinsip iqtisadi mexanizmlərin əsasını təşkil edir. Biz bilirik ki, təbiət fərqli funksiyalı müxtəlif canlılardan ibarətdir. Hətta canlıların bir növü olan qarışqa da öz “məmləkətində” müxtəlif funksiyalar yerinə yetirir. Əmək bölgüsü daha doürusu ixtisaslaşması - insanların və ya qrupların yalnız müəyyən olunmuş növdə işləri yerinə yetirməsinə yönələn iqtisadi əməkdaşlıq mexanizmidir. D igər mexanizm - əməyin kooperasiyasıdır. Əməyin kooperasiyası insanlar və ya firmalar arasında hansısa əmtəənin buraxılması üçün lazım olan istehsalat əməliyyatlarının bölgüsüdür. S izlərdən çoxunuz beynəlxalq kooperasiyalaşmanın nəticələrini hətta öz evinizdə də hiss etmisiniz. Yəqin ki, sizin yapon istehsalı olan televizorunuzun kinoskopu Honkonqda, ya da Tayvanda h azırlanıb. İxtisaslaşma və kooperasiyalaşma yüksək ustalıüa şərait yaratmaqla, məhsuldarlıüın artımını da təmin edir. İnsan eyni vaxt ərzində nə qədər çox məhsul istehsal edərsə, əmək məhsuldarlıüı da bir o qədər yüksək olar. İxtisaslaşma və kooperasiyalaşma məhsuldarlıüı yüksəltməklə, iqtisadi cəhətdən daha güclü mexanizmin - ticarətin fəaliyyətinə gətirib çıxarmışdır. T icarət - qarşılıqlı fayda əsasında əmtəənin səmərəli mübadilə qaydasıdır. FAYDA - İQTİSADİYYATI BAŞA DÜŞMƏYİN AÇARIDIR Biz qeyd etdik ki, insanların iqtisadiyyat sferasındakı fəaliyyəti başlıca olaraq iqtisadi rasionallıq üzərində qurulur. İqtisadiyyat sferasında ən vacib motiv FAYDADIR! İnsanların həyatında onun rolu ölçülməz dərəcədə yüksəkdir. İnsanlar əmək sferasında ixtisaslaşmanın və kooperasiyalaşmanın həyata keçirilməsindən sonra öz əməyinin məhsulunu mübadilə edəndə başa düşürlər ki, bu faydalıdır. Fayda- maddi rifah h alının arzu olunan səviyyəsinə nail olarkən şəxsi güc və vaxtın qənaətlə qorunmasını tələb edir. R asionallığa cəhd insanları tələbatlarının ödənilməsindən daha çox həzz almaqla h əyatlarını qurmaüa kömək edir. Ямяйи n мя h сул d арлы ü ы - ишчи n и n мцяййя n ва xt ва h и d и ярзи nd я ис t е h сал е td ийи мя h сул вя x и d мя t ляри n миг d ары n ы и f а d я е d ир . Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|