G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u



Yüklə 0,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/36
tarix26.11.2017
ölçüsü0,55 Mb.
#12588
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   36

q a d m la rın   uzun  illər  ərzindəki  kövrək,  bəzənsə  səssiz 
çağ rışlan n m   kulm inasiya  nöqtəsi  sayıla  bi.lərdiJ
S onrakı illərdə sufrajist q a d m la r m  əsas tələbi işlənib 
hazu-İandı  ki,  bu  d a   q a d m la r a   seçmək  h ü q u q u n u n   veril- 
məsi  idi.  Sufrajist  q a d m la r   səmimiyyətJə  inandılar  ki,  seç- 
m ək  h ü q u q u   q a d m la r m   kişilərlə  bərabərh ü q u q lu lu ğ u n u  
təmin  edəcək,  əm ək  sahəsində  b ərab ər  ödənişin  a p a n lm a - 
sm a  im kan  y a ra d a c a q ,  məktəblərə,  kolleclərə  və  müxtəlif 
ixtisash  peşələrə  yiyələnməyə  yol  açacaqdır.  Eyni  zam an- 
da,  bu  vasitə  ilə  cəmiyyətddə  q a d m la r a   qarşı  cinayətlər 
dalğasm m   qarşısı  alm acaqdır.
X X   əsrin  başlanğıc  m ərhələsində  "q ad m larm   azad 
o lm asm m  h u m a n ist yolları" ideyası d a  o rta y a  çıxdı.  Bu fık- 
rin  müəlhfı,  feminist  u to p iy a n m   banisi,  Ş.P.G iIm an  belə 
hesab  edirdi  ki,  m ü b arizən in   əsasm da  q a d m la rm   ictimai 
prosesləri  dərk  etməsinİn  inkişafı  durm alı  idi.  Q a d m la rm  
azad  olm asm m   bütün  əvvəlki  id eyalarm a  qarşı  müəllif ta- 
m am ilə yeni,  "sosiahzm u ğ r u n d a   q a d m la rm   dinc  kollektiv 
çıxışlan"  h u m a n ist  nəzəriyyəsini  q o y u rd u .  O n u n   u topik 
"Xyerland"  ölkəsində  sosializmə,  m üstəsna  olaraq,  qadm - 
l a n n   başçılıq  etdiyi  siyasi  rəhbərlik  nəticəsində  nail  olm aq 
m üm kün  idi.  Cəmiyyətin  mərkəzləyici  qüvvəsi  roJuna  nə 
ahm ,  nə  hərbçi,  nə  din  xadimi,  nə  də  sənətkar  deyiJ,  keç- 
mişJə  gələcək  a r a s m d a   birJəşdirici  oia  biJəcək  A n a   irəli
çəkilirdi.2
X X   əsrin  əvvəIJərində  bir çox ölkələrdə  q a d m la r ar- 
zu etdikləri  siyasi  h ü q u q la r a   nail  ola blIdiJər,  Jakin,  bu  on- 
Jarm  həyatm da  heç  bir  əhəmiyyətU,  nəzərə  ç a rp a c a q   dəyi- 
şikhkJərə gətirib çıxarm adı.  B u n u  d a  qadm Jar çox gec dərk 
edə  bildilər.  İkinci  D ü n y a  m üharibəsindən sonra.
I
jlCBiıc 
A. 
>KeHmHHa,  paca,  K;ıacc. 
M  
1987,  c.67.
-  O i l m a n   C h .P .  " H e r l a n d ’'N .Y ..  1979.  P .X .


sufrajist  q a d m   hərəkatının  b a ş m d a   dayanm ış,  əhalinin  or- 
ta  təbəqəsindən  olan  am erik ah   və  ingilis  q a d m la n ,  uzun 
m üddət d e m o k ra tik  h ü q u q la r u ğ ru n d a  gedən  m übarizədən 
k ə n a rd a   qahTuşdılar.  O n l a n n   mübarizəyə  q o şu lm a sm a   və 
fəahaşm asm a  1963-cü  ildə  işıq  üzü  görmüş  "Q adm hğm  
mistikası"  k ita b ı  (müəlhfı  B .F rid a n d ır)  qüvvəth  tək an  
verdi.  Bu k ita b m  əsasmı - sosioloji  tədqiqatlar (ölkənin qa- 
d m la n   a ra s m d a   a p a n lm ış   sorğular,  q a d m   m ə tb u a tm m  
anahzi, və s.) təşkil edirdi.  K ita b  təbhğat m aşm ı  tərəfm dən 
yaradıhııış  ideal  b u r j u a   ailəsini,  am e rik a sa y a g ı  q a d m  
xoşbəxtUyini  və istehlakçı  -  q a d m   stereotipini  tam am ilə  if- 
şa  edirdi.  M üəlhfm   fıkrincə,  kollec  q a d m la rm   özlərinə  ər 
ta p a   bibcəyi  yer  kimi  səciyyələndinhrdi.  Q a d m   cinsindən 
olan  tələbələri  h əd d in d ən   artıq  "düşünən"  görünmənıək 
üçün  öz  bihklərini  nüm ayiş  etdirm əm əyə  çağn-n-dılar,  çün- 
ki,  bu  ərə  getm ək  şansım   alt-üst  edə  bilərdi.  Ev  işlərindən 
yorulm asm ı,  y a ş a d ıq la n   həyatm   boş,  mənasız  olm asm ı 
hiss edən q a d m l a n  xanım  B .F rid a n  belə müəyyənləşdirmiş- 
di  -  "Adsız problem ".  O,  etiraz etməyə  ç a ğ ın r  və  belə  nəti- 
cəyə  gəlmişdi  ki,  "Yalnız  xəstə  cəmiyyət  öz  problemlərini 
görm ək  istəmir,  öz üzvlərinə b ərab ər im k a n la r y a ra tm ır və 
öz  q a d m la n n m   b a c a rıq la rm a   biganə  q a h r ." ‘ 
T ənqid- 
çilərin  və m ə tb u a tm  e tira f etdiyinə görə,  xam m   B .F rid a n m  
kitabı  əhahnin  o r t a   təbəqəsinə  m ənsub  q a d m la r   üçün 
e n sik lo p e d iy a y a   çevrilm işdi.  Elə  b u   d ö v rlərd ə  x an ım  
B .F r id a n m   h əm fık irlə ri  Q a d m l a n n   MiUi  T ə ş k ila tm ı 
(Q M T )  təsis  etdilər.  T əşkilatm   əsas  tələblərindən,  əməyin 
ö d ən ilm ə sin d ə  q a d m l a r m   h ü q u q   p o z u n t u l a r m m   ləğv 
edilməsini  və  q a d m la r m   im k a n la rm a   biganə  q alan   q an u n - 
vericiliyə  yenidən  b ax ü m asm ı  göstərmək  oiar.  Bu  təşkilat 
liberal  feminizmin  əhval-ruhiyyəsini  bildirərək,  bir çox öl-
'  F r i e d a n   B. T l ı e   F e m i n t n e   M İ s i i g u e  
N.Y.,1963.P.223.
---------------------------------------   30  ----------


kələri  bürüınüş,  qadınların  azadlığı  u g ru n d a   hərəkatın 
tərkib  hissəsi  ohTiuşdu.  Q A U H - u n   (Q a d m la n n   Azadhğı 
U ğ ru n d a   H ərəkat)  digər  q an ad ın ı  neofeminizmin  radikal 
istiqamətinin  nümayəndələri  təşkil  edirdi.  Tez  bir zam an- 
d a   bu  istiqam ət  q a d m la r  a ra s m d a   kütləvi  x arak ter  aldı. 
R adikal  istiqamətin  nümayəndələri  Q M T -n in   fəaliyyətini 
dəstək ləsəb r  də,  o n u   y a n m ç ıq   xarakterinə  görə  tənqid 
edirdilər.  R a d ik a l  istiqamətin  ideoloqu  sayılan,  ju rn ah st, 
xanım   R . M o r q a n   yazırdı:  "M ən   q o rx u ra m   ki,  m üasir  qa- 
d m   hərəkatı  da,  bir  z a m a n la r  bizim  sələflərimiz  olmuş 
q a d m la n n   sufrajist  b urjua  feminist  hərəkatm ı  y arad a rk ən  
düşdükləri  kimi,  to ra   düşsün.  B urjua  feministləri  həlledici 
a d d n T ila r 
a t m a ğ a   cürət  etm əm iş,  həlledici  məsələiərə 
əh əm iy y ət  verm əm iş  və  n ə h a y ə t  öz  siniflərindən  və 
irqlərindən  k ə n a ra   çıxa  bilməmişlər.  Yalnız  bir  ümid  var 
ki,  yeni  feminist  hərəkatı  inqilabi  feminİzm  siyasətİQİn
m əhsulu  olacaqdır.
1970-ci  ildə  N y u -Y o rk   şəhərində  radikal  istiqamət
iştirak çıian m n   "Bacıhq h ər şeyə qadirdir"  a d h   antologiya- 
sı  işıq  üzü  gördü.  T o p lu n u n   50  nəfər  müəlhrmin  hamısı 
(yazıçılar,  jurnalistlər,  müəlHmlər,  həkimlər,  hüquqşünas- 
lar,  rəssam lar və s.) m ü x təh f millətlərin  və siniflərin  nüma- 
yəndələri-radikal feminizm ideyalarınm  tərəfdarları idilər.2 
Onİarın  əksəriyyəti  tələbələrin  kütləvi  etiraz  çıxışlannm  
iştirakçısı  idi  və solçu  h ə rə k a tm   sıralanndaydı.  Bir  hissəsi 
isə  ənənəvi  q a d m   təşkilatlarınm  işində fəalhq  göstərirdilər. 
"Radikal  q ad m lar"  cəmiyyəti  tərəfm dən  qadm   ləyaqətinin 
və  m ənhyinin  alçaldılm asm a  qarşı  kəskin  çıxış  edilirdi. 
Ənənəvi  q a d m   təşkilatlarımn  irəh sürdükləri  mə
>  S is ie rh   d  is  P o w e r f u l. An A ntologu  o f  W ritings froın  ilıe W om en’s  Liberation 
M üw ernent.  V intage  B ooks  Dirision o f  R andoın  Hou.se.  N.Y...  1970.  H.  XXIII.
-   S is le r h o o d   is  P o w e r f u l.  P.  VI
---------------------------------------3 1 ---------------------------------------


Yüklə 0,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə