GəLƏCƏk kadastr sistemiNİn göRÜNÜŞÜ

KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ

 

31

3.3.7 "Kadastr 2014-də özünü döğrultma 

 

 

Şəkil 3.13 

 

Torpaq maliyyə  və ideoloji dəyəri olan təbii ehtiyatdır. Bunu anlamaq çox asandır, çünki 

maliyyə ehtiyatları torpağın qeydiyyatına qoyulur. Feodallıq dövründə torpağa vergi o vaxtlar 

qul adlanan fermerlər tərəfindən torpaqdan götürülən mənfəətə uyğun verilməli idi. Napoleon 

torpaqdan vergi alınmasında maraqlı idi, bu məqsədlə o bütün idarə etdiyi dövlətlərdə torpağın 

qeydiyyat sistemini yaratmışdı. Sonra qeydiyyata alınmış torpaq girov üçün əsas oldu və artıq 

iqtisadiyyatı torpaqla zəmanət verilmiş kreditlərlə təmin etmək olardı. 

 

Kadastr işlərini və hüquqların qeydiyyatını aparmağa məcbur olduğuna görə, hökumət torpadan 

alınan vergilərlə sistemin yaradılması  və saxlanması  xərclərini ödəyə bilirdi. Əksər hallarda 

torpaqdan alınan vergi torpağın qeydiyyatına çəkilən xərcdən xeyli çox olurdu. 

Özəl sektorun cəlb edildiyi sistemlərdə  xərclər torpağa hüququn ötürülməsi  əməliyyatlarında 

insanların ödədiyi cari məbləğlərlə ödənilir. Bu vergi və rüsumlar qatışığının içərisində xərclər 

və ödəmələrin dəqiq nəzarətini aparmaq çətindir. 

 

Özünü döğrultma bəyanatı ilə biz onu göstəririk ki, torpaq qeydiyyatı sistemi üçün sistemin real 

xərclər və  gəlirlərini nəzərə alan idarə mexanizmi lazımdır, bölünmüş rüsum və vergilərin 

alınması sistemin dəyərinin onun istifadəsi üçün adekvat ödəmələrlə verilmə imkanını  əks 

etdirir. 

 

Torpaq qeydiyyatının investisiyaların qayıtmağına çatan üsulla təşkil edilə bilməsi real görünür. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

"Kadastr 2014"-də Qayda 6 

"Kadastr 2014" tamamilə özünü döğruldacaq!  

 

Şərh: Kadastr sistemlərinin əhəmiyyətli kapital qoyuluşuna ehtiyacları 

var. Lakin kadastr sistemi tərəfindən qeydiyyata alınmış və təminat 

verilmiş torpaq kapital qoyuluşunu artırır. Kapital qoyuluşlarının və 

istismar xərclərinin heç olmasa bir hissəsi kadastrdan xeyir götürənlər 

tərəfindən ödənilməlidir. 

 

Nəticə : “Xərc/gəlir” analizi kadastr islahatının və onun 

reallaşdırılmasının mühüm aspekti olacaq. Gələcəkdə yerölçənlərin 

məcburən iqtisadi suallarla daha çox işləri olacaq. 

---

KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ

 

32

3.4 "Kadastr 2014"-ün prinsipləri 

 

3.4.1 Vətəndaş və ictimai hüquqda torpaq obyektləri üçün oxşar prosedurlar. 

 

Torpaq obyektlərinin təyini proseduru vətəndaş  və ictimai hüquqlar əsasında yaradılmış 

obyektlər üçün eynidir. Xüsusi mülkiyyət hüququ iki sahibkar arasında müqavilə əsasında təyin 

edilir. Torpaq mülkiyyətçiləri arasında razılaşmadan sonra sənəd və ya torpağa hüquq yaranır. 

Rəsmi registrdə sənədlərin və ya hüquqların qeydiyyatından sonra hüquqların ötürülməsi həqiqi 

sayılır (şəkil 3.14). 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 3.14 

 

İctimai hüququn və  məhdudiyyətlərin təyini ictimai hüquqla təsbit olunmuş  dəqiq prosedurları 

təqib edir (şəkil 3.15). 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 3.15 

 

Hüquqların təstiqlənmə prosesi bitən kimi adətən hüquq qüvvəyə minir. Daşınmaz  əmlaka 

hüquqlardan fərqli olaraq, ictimai hüququn və  məhdudiyyətlərin həqiqi sayılması üçün bir çox 

hüquqi sistemlərdə qeydiyyata ehtiyac yoxdur. 

 

“Kadastr 2014” güman edir ki, qeydiyyata alınmış obyektə aid təsis olunmuş hər bir hüquq rəsmi 

qeydiyyata alınmışdır. 

 

3.4.2 Sahibkarlar (istifadəçilər) üçün heç bir dəyişiklik yoxdur 

 

“Kadastr 2014”-də daşınmaz əmlakın istifadəsi şəraitləri dəyişmir, ancaq onun bir hissəsi olaraq 

qalır.  Əgər kadastrda qeydiyyata alınmış daşınmaz  əmlak obyekti fiziki və ya hüquqi şəxsə 

məxsusdursa, bu fərdi istifadə formasıdır;  əgər daşınmaz  əmlak obyekti ənənəvi tayfaya və ya 

klana məxsusdursa bu ənənəvi mülkdür; əgər kooperativə verilibsə o, kooperativ istifadə 

adlandırıla bilər;  əgər mülkiyyət hüququ dövlətə  məxsusdursa, biz onu kommunist torpaq 

sahibliyi adlandıra bilərik. 

 

 

 

 

Xüsusi mülkiyyət haqqında qanunun qaydalarının reallaşması prosesi 

 

 

 

 

 

 

 

Torpaq obyekti 

haqqında 

danışıqlar 

Sənədlərin 

hazırlanması 

Sənədlərin və 

ya hüquqların 

qeydiyyatı 

Hüquqi nəticə 

 

İmzalanma

Dövlət mülkiyyəti haqqında qanunun qaydalarının reallaşması prosesi 

 

 

 

 

 

 

 

Kadastrda 

daşınmaz 

əmlakın

 

təyini

Qanunvericili-

yin müzakirəsi 

Siyasi 

orqanların 

qərarı 

Hüquqi nəticə 

 

Qəbul 

---