KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ
10
kadastr sistemində qeydiyyatı aparılmış torpağa mülkiyyət hüquqlarının hüquqi müdafiəsi çox
etibarlı görünür. Qeydiyyatın hüquqi gücünün həm pozitiv (qeydiyyatı aparılmış hüquqlar
korrektdir), həm də neqativ (qeydiyyatı aparılmamış hüquqlar mövcud sayılmır) effektləri var.
Hətta səhf qeydiyyat halından irəli gələn tələfat zamanı əsasən dövlət məsuliyyət daşıyır.
Əksər dövlətlərdə torpağın qeydiyyatı və kadastr xəritəçəkməsi kadastr sistemlərinə
daxildir. Bir çox ölkələrdə kadastr xəritələri qeydiyyatın bir hissəsidir,
lakin bu Honkonkda,
Yunanıstanda, Latviyada və Avstraliyanın ştatlarının əsas hissəsində əhəmiyyətli dərəcədə
deyildir.
Torpağın qeydiyyatı hüquqlara marağı özündə əks etdirir, lakin bu məhdud və məsuliyyətlidir.
Kadastr sistemlərinin əsas hüquqi aspektləri
Suallar
Cavablar
Qeydiyyatın hüquqi gücünün
neqativ effekti (qeydiyyata
alınmamış hüquqlar mövcud
sayılmır)
bəli: 21
xeyr: 7
hər ikisi: 1
Qeydiyyatın hüquqi gücünün
pozitiv effekti (qeydiyyata alınmış
hüquqlar korrektdirlər)
bəli: 27
xeyr: 3
hər ikisi: 1
Vətəndaşın hüquqları qeydiyyatla
müdafiə olunurmu?
bəli: 28
xeyr: 2
hər ikisi: 1
Qeydiyyatın səhf aparılmasından
irəli gələn fəsadlara görə dövlət
məsuliyyət daşıyırmı?
bəli: 23
xeyr: 5
hər ikisi: 1
Kadastrın tərkibi:
torpağın qeydiyyatı: 29
kadastr
xəritəçəkilməsi: 28
başqa prosedurlar: 10
Kadastr xəritələri qeydiyyatın bir
hissəsidirmi?
bəli: 20
xeyr: 9
hər ikisi: 1
Torpağa maraqlara daxildir:
hüquqlar: 31
xüsusi hüquqlar: 10
məhdudiyyətlər: 26
girovlar: 4
məsuliyyət: 20
başqaları: 4
Sərhədlərin konsepsiyası:
təsbit olunmuş sərhədlər: 27
təsbit olunmamış
sərhədlər: 5
Torpaq sahələrinin hüquqi
sərhədləri:
sərhəd nişanları: 19
ölçüləri: 16
kadastr xəritələri: 13
başqa: 5
koordinatlar: 14
Cədvəl 1.2
Cədvəl 1.3-də göstərildiyi kimi, bir çox dövlətlərdə topoqrafik xəritəçəkmə ilə hüquqi,
texniki və təşkilati əlaqələr var. 9 dövlətdə kadastr və topoqrafik xəritəçəkməyə görə eyni
təşkilat cavabdelik daşıyır.
Əksər hallarda kadastr dövlətin bütün ərazisini əhatə edir. Ancaq az əhəmiyyətli ərazilər istisna
təşkil edir. Kadastrlar əsasən mükəmməl xarakter daşıyır.
Bu o deməkdir ki, torpaq sahələri
sistemli şəkildə qeydiyyata alınır.
KADASTR 2014 – GƏLƏCƏK KADASTR SİSTEMİNİN GÖRÜNÜŞÜ
11
Topoqrafik xəritəçəkmənin və kadastrın tamlığının əlaqəsi
Suallar
Cavablar
Topoqrafik xəritəçəkmə ilə hüquqi, texniki və
təşkilati əlaqələr varmı?
bəli: 25
bəzi təşkilatlar: 9
xeyr: 6
Kadastr dövlətin bütün ərazisini əhatə edirmi?
bəli: 25
xeyr: 6
Kadastr mükəmməl xarakter
daşıyırmı (yəni, torpaq sahələri sistematik və ya
sistemsiz qeydiyyata alınır)?
bəli (sistematik):28
xeyr (sistemsiz): 4
Cədvəl 1.3
B) Planlaşdırmanın və nəzarətin dərəcələri
Strateji planlaşdırmanı, idarəetməni və əməliyyata nəzarəti kadastr sisteminin hər iki komponenti
- torpaq qeydiyyatı və kadastr xəritəçəkmə üçün dövlətlərin yarısından çoxunda bir təşkilat
yerinə yetirir və bütün hallarda bu təşkilat dövlətə məxsusdur. Qalan ölkələrdə strateji
planlaşdırma və idarəetməyə nəzarət məsələlərini bir hissəsi özəl olan müxtəlif təşkilatlar yerinə
yetirir. Lakin, Cədvəl 1.4-dən göründüyü kimi, kadastr sistemlərinə strateji məsuliyyət, yəni
strateji planlaşdırma, həmişə dövlət sektorlarının əlində olur.
Kadastr sistemində planlaşdırılma və nəzarət üzrə məsuliyyət
S = Strateji planlaşdırma
İ = İdarəetməyə nəzarət
Ə = Əməliyyat nəzarəti
Torpaq
qeydiyyatı
Kadastr
xəritəçəkmə
SİƏ bir dövlət təşkilatında
15
16
SİƏ bir yarımdövlət təşkilatında
1
1
Sİ bir dövlət təşkilatında /
Ə başqa dövlət təşkilatında
7
1
S bir dövlət təşkilatında /
İƏ başqa dövlət təşkilatında
3
4
S bir dövlət təşkilatında /
İ başqa dövlət təşkilatında /
Ə üçüncü dövlət
təşkilatında
5
6
S bir dövlət təşkilatında / İ başqa dövlət təşkilatında / Ə özəl təşkilatında
-
2
Cədvəl 1.4