1-amaliy mashg‘ulot. Sanoq sistemalari asoslarini amaliy o‘rganish Ishdan maqsad

Dasturlarni saqlash usuliga ko'ra ikkita arxitektura ajralib turadi: 
•
Von Neumann arxitekturasi. Ushbu arxitekturaning protsessorlari 
dastur va ma'lumotlarga kirish uchun bitta avtobus va bitta kiritish-
chiqarish qurilmasidan foydalanadilar. 
•
Garvard arxitekturasi. Ushbu arxitektura protsessorlarida dasturlarni 
olish va ma'lumotlarni almashish uchun alohida avtobuslar va kiritish-
chiqarish 
qurilmalari 
mavjud. 
O'rnatilgan 
mikroprotsessorlar, 
mikrokontrollerlar va DSP-larda bu dasturlar va ma'lumotlarni saqlash 
uchun ikkita mustaqil xotira mavjudligini ham belgilaydi. Markaziy 
ishlov berish birliklarida bu alohida ko'rsatma va ma'lumotlar keshining 
mavjudligini aniqlaydi. Kesh orqasida avtobuslarni multiplekslash 
orqali bittaga birlashtirish mumkin. 
 
Nazorat savollari. 
 
1)
Arxitektura tushinchasi? 
2)
Mikroprotsessorlarni nimadan tashkil qiladi? 
3)
Mikroprotsessor yadrosi nima? 
4)
Mikroprotsessorni takt chastatasi nima? 

---

3-amaliy mashg‘ulot. 
 
Intel 2 oilasining mikroprotsessorlarini amaliy o'rganish

Ishdan maqsad: 
talabalarga joriy mavzuga oid bilimlarni berish hamda tegishli 
qurilmalar, uning ish tamoyili hamda signallarini shakllantirish shuningdek ularni 
qayta ishlash prinsiplarini o‘rgatishdan iborat. 
Topshiriq: 
joriy mavzuga oid bilimlarni shu ko‘rsatmaga asosan mustahkamlash, 
tegishli tizim bo‘lsa u auditoriyada bo‘lsa to‘g‘ridahto‘g‘ri o‘qituvchiga o‘z xulosa 
va bilimlarini namoyon etish xam hisobotlar tuzishdan iborat. 
Nazariy qism: 
Birinchi Intel protsessorlari 4 bitli edi (ulardan ikkitasi bor edi). 1971 yilda 
Intel 4004, 1974 yilda Intel 4040 paydo bo'ldi. Ularning takt chastotasi 740 KHz dan 
oshmaydi, minimal takt davri 1350 nanosekund, tranzistorlar soni 3000 dan 
oshmaydi, ular 10 mikron PMOS texnologiyasidan foydalangan holda ishlab 
chiqarilgan. Dasturlar uchun xotira: 4-8 KB, tezlik: 0,06 MIPS. Dasturlashtiriladigan 
kalkulyatorlarda qo'llaniladi. 1972-yilda birinchi 8-bitli Intel 8008 protsessor 
yaratildi.Uning takt chastotasi 500 KHz, unumdorligi: 0,05 MIPS, boshqa 8-bitli 
protsessorlardan farqli oʻlaroq, u 6 mikronli NMOS texnologiyasi (qolganlari 3 
mikronli texnologiya yordamida) yordamida ishlab chiqarilgan. Umuman olganda, 
8 bitli Intel protsessorlarining takt tezligi 500 KHz dan 5 MGts gacha, manzilli xotira 
esa 16-64 KB ni tashkil qiladi. Transistorlar soni o'n minglab edi. Ushbu 
protsessorlar dasturlashtiriladigan kalkulyatorlar va terminallarda ishlatilgan. 1978 
yil 8 iyunda x86 kodli ko'rsatmalar to'plamini o'z ichiga olgan 16 bitli 8086 
protsessor paydo bo'ldi. Xuddi shu ko'rsatmalar to'plami hali ham eng zamonaviy 
protsessorlarda qo'llab-quvvatlanadi. U 5-10 MGts soat chastotasida ishladi 
(ishlashiga qarab). Manzilli xotira 1 MB. 16-bitli protsessorlardagi tranzistorlar soni 
bir necha o'ndan bir necha yuz minggacha bo'lgan. 

---

Intel Conroe (Core 2) NetBurst arxitekturasining protsessorlaridan farqli 
o'laroq, Core 2 arxitekturasi soat tezligini oshirishga emas, balki kesh, samaradorlik 
va yadrolar soni kabi protsessorning boshqa parametrlarini yaxshilashga qaratilgan. 
Ushbu protsessorlarning quvvat sarfi ish stoli Pentium liniyasiga qaraganda ancha 
past. 65 Vt quvvatga ega TDP bilan Core 2 protsessori sotuvda mavjud bo'lgan har 
qanday ish stoli chiplari orasida eng kam quvvat sarfiga ega, shu jumladan TDP 130 
Vt bo'lgan Preskott (Intel) yadrolari va TDP 89 Vtga teng bo'lgan San-Diego (AMD) 
yadrolari. 
Birinchi Core 2 Duo protsessor yadrolari, kod nomi Conroe va Allendale 2006 
yilda taqdim etilgan. Ular 65 nm texnologik texnologiyadan foydalangan holda 
qurilgan va Pentium 4 va Pentium D liniyalari o‘rnini bosuvchi ish stoli tizimlari 
uchun mo‘ljallangan.Intelning ta’kidlashicha, Conroe Pentium D’ga nisbatan 40% 
ko‘proq ishlash va 40% kamroq quvvat sarfini ta’minlaydi. Barcha Conroe 
protsessorlari mavjud. 4 MB L2 kesh, ammo E6300 va E6400 protsessorlarida L2 
keshining yarmi o'chirilgan, shuning uchun foydalanish uchun faqat 2 MB mavjud. 
Conroe protsessorlari yuqori overclock salohiyatiga ega - E6300 protsessori 
yuqori tizimli shina chastotalarini qo'llab-quvvatlaydigan yaxshi anakartdan 
foydalanganda 3 gigagertsli takt chastotasiga erishishga qodir. Sharhlarga ko'ra, 2 
MB va 4 MB L2 kesh o'rtasidagi ishlash farqi asosiy ilovalarda 0-9%, o'yinlarda esa 
0-16% ni tashkil qiladi. 
Nazorat savollari 
1.
Intel Conroe (Core 2) prosessorlari asosiy etib nimaga qaratilgan? 
2.
Intel birinchi Mikroprotsessorlarni necha bitli bo‘lgan? 
3.
Core 2 Duo protsessor yadrolari nechanchi yildan taqdim etilgan?