Ulug‘bek
rasadxonasi
- Samarqanddagi XV asr
me’morligining
nodir
namunalaridan biri, ko‘hna astronomik kuzatuv muassasasi. Ulug‘bek
farmoyishi
bilan 1428
—
29 yilda
Ko‘xak
(Cho‘ponota)
tepaligida
ulkan silindr shaklida
bunyod etilgan; ayrim
qo‘lyozmalarga
ko‘ra,
balandligi 30,4 metrdan iborat 3 qavatli
qilib qurilgan. U
nda o‘ndan ortiq turli astronomik qurilma va asboblar bulgan.
Ulardan eng asosiysi radiusi 40,2 metrli qo‘shaloq yoydan iborat kvadrant (yoki
sekstantga yaqin) qurilma hisoblanadi. Rasadxona o‘rta asiiarda asbob uskunasi
jihatdan ham beqiyos bo‘lgan. Mirzo
Ulug‘bekning eng yirik astronomik asari "Ziji
Ko‘ragoniy"
rasadxonada yaratilgan. Uning qurilishi
va keyingi ilmiy faoliyati
Ulug‘bek
taklifi bilan
yig‘ilgan
qator
mashhur olimlar
G‘iyosiddin
Koshiy,
Qozizoda Rumiy, Ali Qushchi va boshqa nomi bilan
bog‘liq.
Ulug‘bek
rasadxonasining arxeologik qoldiqlari 1908 y. V.L. Vyatkin
rahbarligida olib borilgan qazilma ishlari natijasida topilgan.
3.
Turdi
Farog‘iy
hayoti va ijodi.
Turdi
Farog’iy
(taxminan 1640-1699/1700)
Shoir XVII asrda Buxoro
xonligida yashagan. Murakkab hayot
yo’lini
bosib
o’tgan.
Undan bizgacha hammasi
bo’lib o’n sakkiz she’r yetib kelgan. Hajmi
-
434 misra. She’rlarning o’n ikkitasi
-
g’azal, beshtasi
-muxammas, bittasi -
fard. She’rlardan ikkitasi fors tilida, qolganlari
o’zbekcha
yozilgan. Turdi Farog'iyning
she’rlarini
mavzu
yo’nalishiga
ko’ra
ishqiy-
falsafiy va ijtimoiy-siyosiy kabi ikki guruhga
bo’lish mumkin.
Dostları ilə paylaş: