1-labaratoriya ishi Mavzu: Ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish (er modeli). Ishdan maqsad

7 Laboratoriya ishi

Mavzu: C++ va ma`lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys yaratish

Ishdan maqsad: C++ va ma`lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys

yaratishni o`rganish va ko`nikmaga ega bo`lish.

Masalani qo`yilishi: C++ builder 6 dasturining ma`lumotlar bazasi bilan

ishlaydigan komponentalarni o`rganish va ular ishtirokida ma`lumotlar bazasi

ma`lumotlari bilan oddiy interfeys yaratish. Ma`lumotlar bazasi sifatida Oracle va

interfeys sifatida C++ builder 6 dasturlari o`rtasida aloqa o`rnatish.

Uslubiy ko`rsatmalar: C++ dasturlash tilida ma`lumotlar bazasi bilan

ishlaydigan ADO, DataAccess, DataControl va dbExpress kabi komponenta

bo`limlari mavjud. Ular orqali ma`lumotlar bazasi ustida amallar bajarilishi mumkin.

Interfeysda ma`lumotlar bazasini chaqirish uchun ADOConnection, ADOQuery va

DataSource komponentalaridan foydalanish kifoya. Ma`lumotlar bazasidagi ob`yektni

aks ettirish uchun esa DBGrid komponentasidan foydalaniladi. DBGrid komponentasi

jadvallarni aks ettiradigan komponenta hisoblanadi.

ADOConnection

komponentasi

ADO

bo`limida

ma`lumotlar bazasi bilan aloqa o`rnatishga xizmat qiladi.

ADOQuery komponentasi ham ADO bo`limida joylashgan bo`lib bog`langan

ma`lumotlar bazasiga so`rovlar yozishda ishlatiladi.

DataSource komponentasi esa Data Access bo`limida joylashgan bo`lib,

so`rovlarni dbGrid komponentasi, ya`ni so`rovlarni jadvallarda aks ettiradi.

Yuqorida ko`rib chiqilgan komponentalar ma`lumotlar bazasi bilan aloqa

o`rnatishda muhim komponentalar hisoblanadi. Ma`lumotlar bazasini boshqarish

tizimining qaysi turi bo`lishidan qat`iy nazar bu komponentalardan foydalaniladi.

Shunday ekan C++ builder 6 dasturi va Oracle ma`lumotlar bazasi bog`lashni ko`rib

chiqilgan.

7.1 rasm. C++ Builder 6 dasturining bosh oynasi

7.1 rasmda C++ Builder 6 dasturining bosh oynasi keltirilgan bo`lib,

ma`lumotlar bazasi bilan aloqa o`rnatishda ADO va DataAccess bo`limlaridan

foydalaniladi. Avvalo bu uchta komponentani ishga tushirish kerak bo`ladi. Bu

komponentalar dastur ishga tushganda ko`rinmaydi. Ular forma osti komponentalari

hisoblanadi.

7.2 rasm. Asosiy komponentalarni ishga tushirilishi

7.2 rasmda asosiy komponentalar ishga tushirilgan. Keyingi qadam har bir

komponentani xususiyatiga o`zgartirishlar kiritish bilan bo`g`liq. Birinchi navbatda

ADOConnect komponentasi xususiyatining kerakli sozlamalari kiritiladi.

7.3. rasm. ADOConnection komponentasining xususiyati

ADOConnection

o`zgartirishlar kiritilishi shart. Bulardan biri ConnectionString xususiyatidir. Uni

ishga tushirganimizda 7.3 rasmdagi oyna hosil bo`ladi. Ma`lumotlar bazasi bilan

aloqa o`rnatishimiz uchun undagi “Build” tugmasi bosiladi va ma`lumotlar bazasini

boshqarish tizimiga moslab kerakli bo`limi tanlanadi. Masalan Oracle bilan

bog`lanishni amalga oshirish uchun “Microsoft OLE DB Provider for Oracle” bo`limi

tanlanadi.

7.4 rasm. MBBTni tanlash oynasi

Ushbu bo`lim tanlanib “Далее” tugmasi bosiladi va 7.5 rasm hosil bo`ladi.



7.5 rasm. MBBT bilan bog`lash bo`limi

7.5 rasmda ko`rsatilgan oyna asosiy qilinadigan amallardan tashkil

topgan. Bunda server nomini kiritish talab etiladi. Agar Oracle serverga joylashmagan

bo`lsa shaxsiy kompyuterni IP adressini yozish kifoya. Keyingi qadamda esa MBBT

foydalanuvchi nomi va paroli kiritiladi. So`ralgan ma`lumotlar kiritilgandan so`ng

ma`lumotlar bazasi bilan bog`langanligini tekshirib ko`rish mumkin va “OK” tugmasi

bosiladi.



7.6 rasm. ADOQuery komponentasi xususiyatlari

ADOQuery komponentasining Connection xususiyatini “ADOConnection1” va

DataSource xususiyatini “DataSource1” nomlari bilan belgilash maqsadga muvofiq.

Bunda uchta komponenta bir biri bilan aloqa bo`ladi.

Keyingi qadam esa ADOQuery komponentasining SQL xususiyatga so`rov

yozish bilan davom ettiriladi.

ADOQuery

komponentasining

Active

xususiyatiga

“True”

belgilanadi.

Shundagina

kiritilgan

so`rov

ishga

tushadi

va

tekshiriladi.

DataSource

komponentasininng DataSet xususiyatiga “ADOQuery1” belgilanadi. Bu bilan ikkita

Kiritilga

so`rovni

aks

ettirish

uchun

yana

bir

komponenta

DBGrid

komponentasi kerak bo`ladi. Bu komponenta Data Controls bo`limida joylashgan. U

ishga tushirilgandan keyin esa Data Source xususiyatiga “DataSource1” belgilanadi.

Tayyor bo`lgan loyiha kompilyatsiya qilinadi. Bu jarayon 7.8. rasmda aks ettirilgan.

Bu loyiha har safar ishga tushirilganda ma`lumotlar bazasi logini va parole

tizim

tomonidan

so`raladi.

Buni

oldini

olish

uchun

ADOConnection

komponentasining LoginPromt xususiyatiga “False” belgilanadi.