1-мавзу: Суғуртанинг моҳияти ва функциялари

Ma’ruzani texnologik kartasi
 
Ish 
jarayonlar
i 
Faoliyat 
O‘kituvchi 
Talaba 
1-boskich. 
1.1.Ma’ruzani mavzusi, maksadi, natijasini 1.1.Eshitib 
yozib

---

 78 
Kirish 
(10 min.) 
e’lon kiladi.
oladilar 
2-boskich. 
Bilimlarni 
jonlantirish 
(15 min.) 
2.1.Topshirikni eslatadi: mavzu ma’ruzasini 
texnika Insert yordamida o‘kib, B.B.B jadvalini 
to‘ldiradi
. 
(1- 2-ilova)
 
B.B.B. jadvalida belgilangan topshirik bo‘yicha 
“Mavzu ma’ruzasi bilan tanishib bu o‘kuv 
mashgulotida siz yangilikni o‘zlashtirdingiz? 
Tayanch iboralarini tushuntiring?”. Mavzu 
bo‘yicha tayanch iboralari doskaga yozdiriladi.
2.2. Mavzuni to‘lik tushunish uchun kayta 
sugurtalashda ko‘llaniladigan atamalar bilan 
tanishtiriladi. (3-ilova) 
2.1.Eshitib, avvaldan 
berilgan topshirikni 
B.B.B 
jadvaliga
joylashtiradilar 
Tayanch 
iboralari 
tushunchasini aytib 
beradilar 
2.2.Tayanch 
iboralariga 
aniklik 
kiritib 
tushuntirib 
beradi. 
3-boskich. 
Asosiy. 
(50 min.) 
3.1.Talabalarni ixtiyoriy 5 guruxga bo‘ladi. 
Mavzudagi savol bo‘yicha xar bir guruxda 
ekspert tanlaydi. O‘kuv topshiriklarini tarkatadi. 
Baxolash mezoni aniklanadi va tanishtiriladi. 
(4-ilova) Guruxlarda ish boshlanganligini e’lon 
kiladi.
 
3.2.Guruxlarda prezintatsiya boshlanganligi-ni 
e’lon kiladi. Konsultant (arbitor) rolida 
kantashib xar bir guruxni oxirgi chikishlarini 
umulashtirib ma’lumotlarini keltiradi. Guruxni 
o‘zaro bir birini baxolashni taklif etadi. 
3.1.Bo‘lingan gurux 
ishlaydi 
O‘kuv 
mashguloti 
savollariga 
jamoa 
o‘rtasida muxokama 
kilinadigan 
o‘kuv 
topshirigini 
tayyorlaydilar 
3.2.Gurux 
sardori 
gurux 
tomonidan 
tayyorlangan o‘kuv 
topshiriklarni takdim 
etadi va savollarga 
javob beradi. 
Boshka 
gurux 
a’zolari 
takdim 
etilgan 
ma’lumotni 
to‘ldiradi 
va 
baxolaydilar
4 boskich 
YAkuniy 
boskich 
(12 min.) 
4.1.Guruxlarni bir birini baxolash natijasini 
e’lon kiladi. 
4.2.B.B.B 
jadvaling 
uchinchi 
katorini 
to‘ldirishni so‘raydi va Blits-so‘rov o‘tkazadi. 
4.3.YAkuniy natija chikiradi, talabalar dikkatini 
mavzuning 
asosiy 
momentlariga 
e’tibor 
berishlarini so‘raydi va mustakkil ish bajarish 
uchun referat mavzularini beradi. 
4.1.Katnashadilar 
4.2.B.B.B jadvalning 
uchinchi kalonkasiga 
keltirilgan 
ma’lumotlarni 
o‘kiydilar 
4.3.YOzib oladilar 
1-ilova
B/B/B – uchun ma’lumot 
Kayta sugurta, sugurta faoliyatining aloxida tarmogi xisoblanadi. Kayta sugurtalash 
sugurtalovchini shunday moliyaviy yo‘kotishlardan ximoya kiladiki, agar shunday ximoya 
bo‘lmasa sugurtalovchi ma’lum sugurta xodisalari yuz berganda bankrot xolatiga tushishi 
mumkin. SHunday sugurta xodisalari yuz berishi mumkinki, bu xolatda xar kanday moliyaviy 
mustaxkam sugurta tashkilotining moliyaviy mablaglari bu xodisalar yuz berganda ko‘rilgan 
zararning yarmini xam koplashga etmay koladi.

---

 79 
Kayta sugurtalash tarmogining mavjudligi sugurtachining imkoniyatlarini sugurta 
tavakkalchiliklarini kayta taksimlash orkali yanada kengaytiradi. SH tarmokning mavjudligi 
tufayli xam sugurtachi xar kanday ko‘rinishdagi tavakkalchiliklarni sugurtalash imkoniyatiga ega 
bo‘ladi. 
Kayta sugurtalash – iktisodiy munosabatlarning shunday tizimiki, bu tizim orkali 
sugurtachi o‘zi kabul kilgan tavakkalchiliklar oldidagi javobgarlikning bir kismini kelishilgan 
shartlar asosida boshka sugurtachiga beradi va natijada balanslashgan sugurta shartnomalari 
portfeli xosil bo‘ladi, sugurta operatsiyalarining rentabelligi va moliyaviy barkarorligi 
ta’minlanadi. 
Ma’lum sugurta tavakkalchiligini sugurta shartnomasi orkali kabul kilgan va bu 
javobgarlikning ma’lum kismini yoki to‘lik boshka sugurtachiga o‘tkazib bergan sugurtachi 
kayta sugurtalanuvchi yoki sedent deb ataladi. Uni kabul kilib oluvchi esa kayta sugurtachi deb 
ataladi. Javobgarlikni boshkaga o‘tkazib berish jarayonini ko‘p xollarda kayta sugurta brokeri 
amalga oshiradi. 
O‘zbekiston Respublikasi “Sugurta faoliyati to‘grisida” gi konunda kayta sugurta 
brokeriga kuyidagicha ta’rif berilgan: kayta sugurta brokeri o‘z nomidan va kayta sugurta kilish 
shartnomasi bo‘yicha sugurta kildiruvchi tarikasida ishtirok etuvchi sugurtalovchining 
topshirigiga binoan kayta sugurta kilish shartnomasi tuzilishi va ijro etilishini tashkil kilish 
bo‘yicha faoliyat yurituvchi yuridik shaxs kayta sugurta brokeri xisoblanadi. 
Kayta sugurtaga kabul kilib olingan javobgarlikning bir kismini kayta sugurtachi yana 
uchinchi sugurtachiga o‘tkazishi mumkin. Bunday operatsiya retrotsessiya deb ataladi, 
javobgarlikni uchinchi shaxsga o‘tkazgan kayta sugurtachi retrotsessioner deb ataladi.
B/B/B jadvali