359
kollektiv surətdə bütün şəxslər tərəfindən işlədilir. Bu cür rifaha
”yüksəlməmək” xarakterikdir. Yəni ki, tələbat üçün rəqiblərin
olmaması nəticəsində həmin rifahın tələbat üçün imtina etməməsidir.
Nümunə üçün milli müdafiəni göstərmək olar.
Digər hadisə kimi o cür ictimai rifahı göstərmək olar ki, ona
çıxış müəyyən qədər yüngül formada məhdudlaşdırılır, yəni ki, onun
istehlak qiymətləri asan təyin etmək mümkündür. Bu cür rifah
müstəsna rifah adlanır. Buna nümunə kimi, səhiyyəni, təhlili və
digərlərini göstərmək olar.
Qanunvericilik, inzibati və maliyyə-büdcə xarakterli tədbirləri
həyata keçirərkən dövlət qiymətə o cür təsir göstərir ki, nəticədə
bütövlükdə cəmiyyətin iqtisadi rifahının yüksəldilməsinə təsir göstərmiş
olsun.
YOXLAMA SUALLLARI.
1. Müəssisənin mikromühitinə nə daxildir?
2. Müəssisənin makromühitinə nə daxildir?
3. Ticarət vasitəçiləri hansılar olur?
4. Müştərilər bazarına hansılar aiddir?
5. Mikromühitdə qarşılıqlı təsir göstərən subyektlər arasında
hansı münasibətlər təyinedici hesab olunur?
6. Makromühitdə qarşılıqlı təsir göstərən subyektlər arasında
hansı münasibətlər təyinedici hesab olunur?
7. Valyuta məzənnəsi nə deməkdir?
8. Milli valyutanın qüvvətləndirilməsi nə deməkdir.
9. Milli valyutanın zəifləməsi nə deməkdir?
10. Milli valyutanın qüvvvətləndirilməsi və zəiflədilməsi ixraca
necə təsir göstərir?
360
11. Milli valyutanın qüvvətləndirilməsi və zəiflənməsi idxala
necə təsir göstərir?
FƏSİL 9
DAX L M LL BAZARDA Q YMƏT N ƏMƏLƏ GƏLMƏS .
Daşınma xərclərinin uçotuna müxtəlif yanaşmalarda
qiymət müxtəliflikləri. – Daşınmaların müxtəlif nəqliyyat növləri
ilə tutuşdurulması. – Müxtəlif nəqliyyat növləri ilə daşınmanın
təşkili və ödənilməsi. – Kommunal-məişət xidmətləri tarifləri və
onların müxtəlifliyi. – Dövlət tərəfindən xərclərin kommunal-
məişət xidmətlərinə ayrılması. – Rabitə xidmətləri tarifləri. –
Federal və regional səviyyədə təyin edilən rabitə xidmətləri
tarifləri. – dxal və ixracda gömrük siyasəti növləri. – RF-də təyin
edilmiş gömrük ödəmələri və gömrük rejimləri növləri.
9.1.NƏ
QL YYAT XƏ
RCLƏ
R VƏ
NƏ
QL YYAT X DMƏ
TLƏ
R
TAR FLƏ
R
Bazar iqtisadiyyatı şəraitində istehsalçı firma təklif etdiyi
məhsulun qiymətinə nəqliyyat xərclərinin daxil edilməsi və ya daxil
olmaması haqqında müxtəlif qərarlar qəbul edə bilər.Bundan asılı olaraq
satıcı tərəfindən məhsulun müəyyənləşdirilmiş qiyməti qiymət
müxtəlifliyinin 5 növündən birinə aid edilə bilər. ( şəkil 9.1.)
361
Hazır məhsulun bölüşdürülməsi həlqəsində iştirak edən
nəqliyyat müəssisələri və həmçinin digər şəriklər xidmət səviyyəsinin
yüksəlməsinə və daşınmasına olan sifarişlərin yerinə yetirilməsi
vaxtının azaldılmasını təmin etməlidirlər.
Шякил 9.1 Satıcı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş qiymətlərin müxtəlifliyi
Bütövlükdə götürsək,bu,nəqliyyat xidmətlərinin istehlakçıları
üçün zəruridir.Belə strategiya həm müxtəlif qeyri-ənənəvi əlavə
xidmətlərin , həm də kommunikasiya və informatikanın yeni
nailiyyətlərindən irimiqyaslı şəkildə istifadənin təqdim edilməsində
özünü göstərir.
Nəqliyyat müəssisələri tərəfindən yeni əlavə xidmətlərin
təqdim ediməsi sifarişçi dairəsinin genişləndirilməsinə ,məhsul
satışından əldə olunan mənfəətin artırılmasına imkan yaradır,yeni
nəqliyyat texnologiyasının mənimsənilməsini sürətləndirir,nəqliyyat
xidmətləri bazarında stabillik və möhkəmlik yüksəlir.
Kommunikasiya
və
informatika
sahəsində
nəqliyyat
müəssisələrinin
yeni
texnologiyası
sifarişçi
dairəsinin
genişləndirilməsinə,yeni sifarişlərin yaranmasına və köhnə sifarişlərin
daha yüksək səviyyəyə çatdırılmasına ,məlumatların yığımının və
təhlilinin düzgün olmaması ilə əlaqədar olan səhvlərin səviyyəsinin
aşağı salınmasına gətirib çıxarır.
Son hesabda nəqliyyat firmalarının strategiyasında yuxarıda adı
çəkilmiş hər iki istiqamət müəssisənin bütöv istehsal-məişət
fəaliyyətinin iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldilməsinə gətirib çıxarır.
Məhsulun istehsalçıdan istehlakçıya çatdırılması mərhələsində
nəqliyyat xidmətləri strategiyası işlənib hazırlanarkən bu istiqamətdə
nəqliyyat yükdaşımaları ilə məşğul olan şəxslərin və müəssisələrin
Ямияянин истещсал
едилдийи йердя гиймят
Зоно гиймятляринин тяин
едилмяси
Тяйин едилмиш гиймятлярин мцхтялиф нювляри
Ямтяянин чатдырылмасы
цзря хяржляр дя дахил
олмагла гиймят
Тяйин олунмуш
мянтягяйя тятбигян
гиймят
Чатдырылма цзря хяржлярин
гябулу цзря г8иймят