Aktlar toplusu
Yüklə 3,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
vardır. Daha sonra həmin bənd tələb edir ki, dövlət "öz hüquqi sistemi daxilində milli azlıqlara mənsub şəxslərin informasiya vasitələrinə imkan baxımından diskriminasiyaya məruz qalmamasını təmin etsin". Çərçivə Konvensiyasının 9(3)- cu maddəsi göstərir ki, dövlət "milli azlıqlara mənsub şəxslərin informasiya vasitələrinin yaratmalarına və istifadə etmələrinə maneəçilik törətmir". Həmin maddə müəyyənləşdirir ki, radioverilişləri və televiziya verilişlərinin qanuni əsasları çərçivəsində onlar imkan dərəcəsində milli azlıqlara mənsub şəxsləri özlərinin şəxsi informasiya vasitələrini yaratmaq və istifadə etmək imkanı ilə təmin edirlər". Onu da qeyd etmək lazımdır ki, başqa sənədlərlə yanaşı, Kopenhagen Sənədinin 32.2. bəndində nəzərdə tutulan elə tip orqan ola bilər ki, milli azlıqlara mənsub şəxslərin "özlərinin şəxsi təhsil, mədəni və dini təşkilatlarını, idarələrini və assosiasiyalarını... yaratmaq və dəstəkləmək" hüququnu özündə əks etdirsin. İnformasiya vasitəsinin burada birbaşa xatırianmamasına baxmayaraq, bunlar çox vaxt dilin, mədəniyyətin və identikliyin dəstəklənməsində və saxlanılmasında fundamental rol oynayırlar. Milli azlıqlara mənsub şəxslərin özəl informasiya vasitələri yaratmaq və dəstəkləmək hüququnun olduğu şübhə doğurmadığı kimi, o da düzgündür ki, bu hüquqlar həm beynəlxalq hüquqa görə, həm də informasiya vasitələrini tənzimləməyə münasibətdə dövlətin qanuni
tələbləri ilə
əlaqədar müəyyənləşdirilən məhdudiyyətlərə məruz qalmalıdır. Çərçivə Konvensiyasının 9(2)-ci maddəsi Konvensiyanın 9(l)-ci maddəsində danışılan ifadə azadlığının "Tərəflərə hər hansı diskriminasiya yol vermədən və obyektiv meyarlar əsasında radio verilişləri idarələrinin, televiziya verilişlərinin və ya kinematoqrafm lisenziyalaşdırılmasına maneəçilik törətmədiyini" vurğulamaqla buna işarə edir Lazım olan və özünü doğruldan yerdə tənzimləyici tədbirlər bu hüquqdan istifadə imkanını sarsılmaq üçün istifadə oluna bilməz. 9)
Açıq mənbələrdən maliyyələşdirilən informasiya vasitələrinə imkan məsələsi ifadə azadlığı anlayışı ilə sıx bağlıdır. Çərçivə Konvensiyasının 9(l)-ci maddəsi müəyyənləşdirir ki, milli azlıqlara mənsub şəxslərin ifadə azadlığı özündə açıq hakimiyyət tərəfindən müdaxilə edilmədən azlıqların dillərində informasiya və ideya vermək azadlığını ifadə edir və davam edir ki, "milli azlıqlara mənsub şəxslər informasiya vasitələrinə münasibətdə diskriminasiyaya məruz qalmamalıdırlar". Çərçivə Konvensiyasının 9(4)-cü maddəsi müəyyənləşdirir ki, "Tərəflər milli azlıqlara mənsub şəxslərin informasiya vasitələrinə imkanlarını təmin elmək üçün lazımi tədbirlər görürlər”. Bu. üzvlərin böyük əksəriyyətini təşkil edən milli azlıqlara ictimai televiziya və radioda ədalətli veriliş vaxtına imkan yaradılmasını nəzərdə tutur və veriliş vaxtının müəyyənləşdirilməsində uyğun azlıqların sayı nəzərə alınmalıdır. Amma say və konsentrasiya müəyyən milli azlıqlara ayırılması veriliş vaxtının müəyyənləşdirilməsində yeganə meyar kimi nəzərdən keçirilməlidir Kiçik qruplar olduğu halda çox da böyük olmayan azlığın informasiya vasitəsindən ağıllı şəkildə istifadə edə biləcəyi qədər minimum vaxt və resurslar verilməsinə baxılmalıdır. Bundan başqa, azlıqlar üçün proqramlara verilən vaxtın keyfiyyətinə də ağılla, qeyri-diskriminasiya əsasında yanaşmaq lazımdır. Azlıqların dilində proqramlara ayrılmış vaxt proqramda elə bölünməlidir ki, milli azlıqlara mənsub şəxslərin öz dillərindəki proqramlardan özlərinə əhəmiyyətli şəkildə istifadə etmələrinə imkan yaradılsın. Buna görə də dövlət hakimiyyəti 74 proqramların gün ərzində rahat vaxtda yayımlanmasını təmin etməlidir. 10) Açıq və demokratik cəmiyyətdə informasiya proqramının məzmunu dövlət hakimiyyəti tərəfindən lazımsız senzuraya məruz qalmamalıdır. Bu baxımdan mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın 19(1) maddəsində və insan hüquqları və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında Avropa Konvensiyasının 10(l)-cu maddəsində təminat verilən ifadə azadlığı mühümdür. Dövlət hakimiyyəti tərəfindən məruz qalan istənilən məhdudiyyətlər Paktın 19(3) maddəsinə uyğun gəlməlidir. 19(3)-cü maddə müəyyənləşdirilir ki, bu məhdudiyyətlər "qanunun müəyyənləşdirdiyi kimi və zəruri olmalıdır: a) başqa şəxslərin hüquq və nüfuzuna hörmət üçün; v) dövlət təhlükəsizliyini, ictimai asayişi, əhalinin sağlamlığının və əxlaqının qorunması üçün". İnsan hüquqları və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqmda Avropa Konvensiyasının 10(2)-ci maddəsi ifadə azadlığından istifadədə dövlət hakimiyyətinin istənilən müdaxiləsinə təxminən identik məhdudiyyət müəyyənləşdirir. Elə mexanizm yaradılmalıdır ki, milli azlıqlara mənsub şəxslər adından və ya kənardan dövlət informasiya vasitələrində proqramların işlənib hazırlanması birliyin üzvlərinin maraq və arzularım əks etdirsin və bu kontekstdə milli azlıqlara mənsub şəxslərin (fərdi şəxs qismində) redaktə prosesində iştirakı informasiya vasitələrinin müstəqil təbiətinin qorunması üçün əhəmiyyətli olardı və xidmət göstərilən birliyin tələblərinə cavab verərdi. Bərabərlik və diskriminasiyaya yol verməmək prinsipi ilə əlaqədar dövlət təşkilatlarının tərkibi xidmət göstərdiyi əhalini əks etdirməlidir. Bu həm də ictimai informasiya vasitələrinə aiddir. Çərçivə Konvensiyasının 15-ci maddəsi dövlətlərdən "milli azlıqlara mənsub şəxslərin mədəni, ictimai və iqtisadi həyatda, eyni zamanda dövlət, xüsusən də onlarla əlaqədar işlərin aparılmasında fəal iştirakı üçün zəruri şərait yaratmağı" tələb edir. Məşğulluğa və peşəyə münasibətdə diskriminasiya haqqında Beynəlxalq Əmək Təşkilatının 11 lJVe-li Konvensiyasının 2-ci maddəsi dövlətlərdən "imkanlar və peşəyə münasibətdə müraciət (sonuncu ilə əlaqədar istənilən diskriminasiyanı ləğv etmək məqsədi ilə) bərabərliyinə yönəlmiş milli siyasət yürütməyi" daha aydın şəkildə tələb edir. Milli azlıqlara mənsub şəxslərin informasiya vasitələrində diskriminasiyaya yol vermədən işə qəbulu informasiya vasitələrinin nümayəndəliliyinə və obyektivliyinə töhfə verir. 11) Mülki və siyasi hüquqlar haqqmda Beynəlxalq Paktın 19(2)-cu maddəsinin və milli azlıqların müdafiə haqqmda Çərçivə Konvensiyasının 9(l)-cu maddəsinin ruhuna və diskriminasiya yol verməmək prinsipinə uyğun olaraq başqa dövlətdən və ya azlıq əsas qrupu təşkil cdəıı dövlətdən milli azlıqlara mənsub şəxslərin dilində yayımlanan proqramlara imkan onların üzvlərinin yaşadıqları dövlətin ictimai informasiya azlıqlar üçün nəzərdə tutulmuş proqram vaxtının azaldılmasına haqq qazandırmamalıdır. İnformasiya və informasiya vasitələri şəbəkəsinə sərhədyanı imkan güclənən texnoloji proseslər kontekstində mühüm əhəmiyyət kəsb edən informasiya hüququnun fundamental elementidir. Deməli, məsələn, kabel yavımma lisenziya olan yerdə, dövlət hamin azlıqların əsas qrupu təmsil etdikləri dövlətdə yerləşən televiziya və radio stansiyalarına qanunla lisenziya verməyə bilməz, xüsusən də bu stansiyalara imkan uyğun milli azlıqlar tərəfindən aydın ifadə olunubsa. Bu hüquq yalnız kabel informasiya vasitələrinə deyil, milli azlıqların dilində elektron informasiya şəbəkələrinə da aiddir. Daha ümumi səviyyədə Avropa Şurasının iştirakçı dövlətləri ifadə və 75
Yüklə 3,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|