Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
→ Sporlar
Larva tarafından alınan sporlar larvanın bağırsağında
üremektedir. Sporlar arka bağırsağın özellikle son kısmında
üremektedir. Bu dönemde larvanın abdomeninde mantar miselyumu
hızla çoğalmaktadır.
Klinik Muayene : Ascophaera apis ya sporların gıda ile
alınması ile yada petek gözüne yapışmış olan sporların alınmasıyla
kireç hastalığı oluşmaktadır. Kovanda karbondioksit seviyesi
arttığında larva yüzeyindeki mantarı sporunun üreme aktivitesi
artmaktadır.
Entomopatojenik olan mantar larvanın iç organlarında üredikten
sonra dış kutikulasına doğru yayılmaktadır.Mantar miselyumlarının
çoğalmasıyla ölmüş larva beyaz yumuşak tabaka ile kaplanmaktadır.
Hastalıklı larvalar, kireç benzeri parçalar halinde fark edilmektedir.
İlerleyen dönemde larvaların rengi griden siyaha kadar değişmektedir.
Şiddetli enfekte kolonideki yavrulu gözlerin bir çoğu mühürlü
kalmaktadır. Ölü larvalar gözler içinde sert ve kuru halde bulunurlar.
Şayet petek ele alınıp sallanırsa petek gözleri içinde mumya larvaları
içerdiğinden tıkırtı sesi duyulmaktadır. Larva kalıntıları kapalı ve
kapanmamış yavru gözlerinde bulunmaktadır. Larvaların pek çoğu dik
pozisyonda ölmektedir. Erişkin arılar mumyaların bir çoğunu
uzaklaştırmaktadır. Bunlar kovan dip tahtası üzerinde ve kovan
girişinde fark edilmektedir.
Kireç hastalıklı larvalar Kireç hastalıklı petek
Kontrol ve Mücadele : Kireç hastalığına karşı ruhsatlı bir ilaç
yoktur. Güçlü kolonilerde hastalık problem değildir. Yetişkin arılar
ölmüş larvaları kovan dışına attığından farkına varılmadan hastalık
43
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
kaybolmaktadır. Hastalıklı mücadele için hastalıklı petekler
yakılmalıdır. Hastalıklı kolonilere şurup verilmelidir. Sağlıklı
kolonilerden yavrulu petek ve genç işçi arı takviyesi yapılmalıdır.
Hastalıklı kovanlara yeni petekler verilmelidir. Hastalıklı kovan ve
arıcılık ekipmanları %4’lük formaldehit ile dezenfekte edildiğinde
mantar 30 dakika içinde ölmektedir. Formaldehit, yavrulu peteklere ve
kovanın iç yüzeylerine ve uçuş tahtasına spreyle uygulanmaktadır.
Uygulamadan sonraki bir hafta içinde erişkin işçi arılar mumyaları
dışarı atmakta ve bir yıl süresince enfeksiyon görülmemektedir.
Kovanlarda zayıf havalandırma ve rutubet birikmesinden kovanı
korumak lazımdır. Çünkü bu iki etmen kireç hastalığını teşvik
etmektedir. Kışın kolonilerin sarılması soğuk havaya bağlı olarak
kireç hastalığı oluşma ihtimalini azaltmak için önemlidir. Kovanları
sarmak hem üşümeyi önlerken hem de kuru kalmalarını
sağlamaktadır. Kışın kovanları örtmek ve onları rutubetten korumak
ve uygun havalandırma yapılmasını sağlamak hastalığı önlemek için
önemlidir.
Kovan, kalsiyum hipoklorit solüsyonuna daldırılarak mantar yok
edilmektedir. Daha sonra güneşte bırakılalark kuruması sağlanmalıdır.
Arı kolonilerinin kireç hastalığına karşı duyarlılığı değişkendir.
Bazı koloniler hasta larvaları kovandan uzaklaştırmada daha
başarılıdır. Kovanlar dikatli takip edilerek temizlik kabiliyetleri
yüksek olan arılardan meydana gelen koloniler tespit edilmelidir. Bu
tip koloniler hastalığa karşı daha dirençlidir. Böyle kolonilerin ana
arıları kullanılmalıdır.
Arıların temizleme davranışı, yavru hastalıklarıyla mücadelede
önemlidir. Temizleme davranışında 2 baskın karakter öne çıkmaktdır.
Bunlardan birincisi petek gözünün açılması, ikincisi ise içindekinin
uzaklaştırılmasıdır. Temizleme özelliğinin tespiti için kolay bir vardır.
Donmuş yavrulu petek kovana verilir. Temizleme özelliği iyi
olan arılar donmuş larvaları 48 saat içinde uzaklaştırmaktadır.
Temizleme özelliği iyi olmayan arılar larvaları 1 haftadan daha uzun
bir sürede dışarı atarlar. Diğer kolay bir yöntemde 8 adet yavru petek
gözü bir çubukla delinmekte, kovanlar takip edilerek temizlik özelliği
daha iyi olan koloniler seçilmektedir. Bu usul hastalıkların önlenmesi
ve mücadelesinde önemlidir.
4.2. Bettsia alvei
44
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Bettsia alvei, petek gözlerindeki polenlerde safrofit olarak
bulunan bir mantardır. Polen mantarı olarak kabul edilmektedir. Arı
yavrularına zarar vermez. Bettsia alvei yağmurlu kış mevsiminden
sonraki erken ilkbahar dönemlerinde ortaya çıkmaktadır. Bu
zamanlarda kovanlardakireç hastalığı daha sonra görülmektedir.
Etken : Bettsia alvei, kışın ve erken ilkbahar döneminde
peteklerdeki polenlerde üremektedir. Polenlerde çoğalarak polenleri
kullanılamaz hale getirmektedir. Petek gözleri içine polen
konulduktan sonra üzeri balla üzeri kapatılmakta, daha sonra petek
gözü mühürlenmektedir. Ancak polen üzeri bal doldurulmamışsa
yada petek gözünün en üstteki balı alınmışsa B. alvei iyi üremektedir.
Polenleri kullanılamaz hale getirmektedir. Yazın sıcak günlerinde
sporlar ölmez. B. alvei 30°C’nin altındaki sıcaklıkta daha iyi gelişir.
Zayıflamış kolonilerde soğuk sezonlarda daha fazla bulunmaktadır.
Mantar poleni sert, kuru parçalara ayırmaktadır. Petek gözü içindeki
mantar gri renktedir.
Kontrol ve Mücadele : B. alvei’nin sağlıklı arı kolonilerinde
normalde bulunması doğaldır. Normal şartlarda problem değildir. Bu
nedenle kontrol etmek için herhangi bir düzenleme yapılmaz.
Ilık havalarda kovandaki bozulmuş polenler dışarı atılır.
Mantarın üremesi nedeniyle sert tapa benzeri polen kümesi meydana
gelir. Arılar petekteki bozuk polen yumaklarını dışarı atarlar. Polende
mantar üremesini engellemek için kışın kovanları kuru tutmak ve
sarmak gerekmektedir.
4.3. Taş Çürüklüğü (Stonebrood)
Taş çürüklüğü, arıcılıkta çok az önemi olan ve nadiren görülen
bir hastalıktır. Hem yavru hem de erişkin arılarda Aspergillus flavus
taş çürüklüğüne neden olmaktadır. Buna karşın A. fumigatus’a bazen
rastlanılmaktadır.
Hastalık erişkin arılardan daha çok larvalarda fark edilmektedir.
Hastalıklı larva ve pupa değişim geçirerek sert, taş benzeri mumyalara
dönmektedir. Enfekte ergin arıların karınları mumyalamaktadır.
Etken : Aspergillus flavus, bazen de A. fumigatus bal arılarının
hem larva hem de erginlerini enfekte ederek öldürmektedir. Bu
45
Dostları ilə paylaş: |