Aturek 5 Konfransın sədri

ATUREK  /  MAY 2017
 
ATU rezidentlərinin 5-ci elmi-təcrübi konfransı  (11 MAY, 2017, ATU)   
51 
 
HEPATİT C XƏSTƏLƏRİNDƏ HEPATİT C VİRUSUNUN  GENOTİPLƏRİNİN YAYILMASI 
 
Məhbubə MAHMUDLU 
 İşin rəhbəri: Ramin BAYRAMLI 
 
ATU, Mikrobiologiya və immunologiya kafedrası 
 
Açar sözlər: HCV, genotip (Gt). 
Giriş: 
Hepatit  C  virusu    (HCV),  dünyada  və  ölkəmizdə  hepatit,  sirroz  və    hepatoselulyar  karsinomanın 
əhəmiyyətli bir səbəbidir. 6 genotipi və 100-dən  çox  subtipi təyin edilmiş olan HCV infeksiyanın klinik gedişi və 
müalicəyə  cavabı  genotip  ilə  əlaqəlidir.  Bu  genotiplərdən  bəziləri  1a,  1b,  2,  3  bütün  dünyada    yayılmış  olsada, 
digərləri  (Gt  4,5,6)  sadəcə    bəzi    bölgələrdə    rast    gəlinir.  Azərbaycanda    HCV  infeksiyası    olan    xəstələrdə 
aparılmış araşdırmalar nəticəsində ən çox Gt-1b
’
yə rast gəlinmişdir. Gt-1b bütün genotiplər arasında müalicəyə ən 
gec cavab verən genotipdir. 
Tədqiqatın  məqsədi:  01.2016  -  03.2017-ci    illərdə  Azərbaycan  Tibb  Universitetinin  Tədris  Terapevtik 
Klinikası və Tədris Cərrahiyyə Klinikasının Mərkəzi laboratoriyasına göndərilmiş HCV genotipləndirmə testinin 
nəticələrinə əsasən son bir ildə ən çox rast gəlinən genotipi müəyyən etmək.   
Material  və  metodlar:  Laboratoriyaya  daxil  olmuş  74  xəstənin  qan  nümunəsi  işlənmişdir.  Müayinələr 
MAGNESIA  16  Real  Time  HCV  Genotype  üsulu  ilə  işlənilmişdir.  Spesifik  flüöresentlə  nişanlanmış 
oliqonukleotid problar istifadə edilmiş və 1a, 1b, 2, 3, 4, 5, 6 genotipləri tədqiq edilmişdir. 
Nəticə: Tədqiqata daxil edilmiş 74 xəstənin 40-ı qadın (~54 %), 34-ü (~46 %) isə kişi olmuşdur. Tədqiqata  
daxil edilmiş 74 xəstədən 59-u (~79.7%) Gt-1b, 7-si (~9.5%) Gt-3, 6-sı (~8.1%) Gt-2, 2-si (~2.7%) Gt-4 olaraq 
aşkarlandı. 
 
 
 
 

---

ATUREK  /  MAY 2017
 
ATU rezidentlərinin 5-ci elmi-təcrübi konfransı  (11 MAY, 2017, ATU)   
52 
 
BRCA 1 VƏ BRCA 2 GENLƏRİNİN İRSƏN ÖTÜRÜLƏN MUTASİYALARININ 
SÜD VƏZİ XƏRÇƏNGİNDƏ PROQNOSTİK MARKER KİMİ TƏYİNİ 
 
Həkim-Rezident: Mehdizadə Səbinə Qənbər 
 
İşin rəhbəri: Məlikova L.Ə, Kərimova İ.A 
 
ATU, Biokimya kafedrası 
 
Açar sözlər: Süd vəzi xərçəngi, BRCA geni, HRM metodu 
Giriş.  BRCA1 və BRCA2  genləri insan hüceyrələrində  bədxassəli şişin  əmələ gəlməsinin qarşısını alan 
(tumor  suppressor)  zülallar  sintez  edir.  Bu  zülallar  genlərdə  olan  nuklein  turşularının  (DNA/RNA)  zədələnmiş 
hissələrini  bərpa  etməklə  genetik  materialın  sabit  qalmasını  təmin  edir.  Genlərin  hər  hansı  birində  mutasiya  baş 
verdikdə sintez edilən zülallar öz vəzifələrini  yerinə  yetirmir ki, bu da bədxassəli şişlərin  əmələ  gəlməsinə  səbəb 
ola bilir. Genlərin mutasiyaları daşıyıcı ata və anadan övlada keçir və hər bir övladın bu genlərin mutasiyalarının 
daşıyıcısı  olması  ehtimalı  50%-dir.  Süd  vəzi  xərçəngi  (SVX)  xəstələrində  bu  iki  genin  irsən  ötürülən 
mutasiyalarına 20-25% hallarda, hər iki genin irsən ötürülməyən, somatik baş verən mutasiyaları 5-10% hallarda 
rast gəlinir. SVX olmayan, lakin “tibbi ailə tarixçəsi” olan şəxslərdə genetik analiz aparmaqla onlarda BRCA1və 
BRCA2 genlərinin mutasiyalarını aşkar etmək və onların SVX-yə tutulma riskini dəyərləndirmək mümkündür. 
Tədqiqat işinin məqsədi sağlam (SVX olmayan) qadınlarda BRCA1 və BRCA2 genlərinin irsən ötürülən 
müəyyən növ mutasiyaları təyin etmək və onların SVX-yə tutulma riskini dəyərləndirmək olmuşdur.  
Material  və  metodlar.  Tədqiqat  işi  Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  yanında  Elmi-İnkişaf  Fondunun 
dəstəyi  ilə  Milli Onkologiya Mərkəzinin  nəzdində  fəaliyyət göstərən  Molekulyar Onkologiya Laboratoriyasında 
aparılmışdır.  Bizim  tərəfimizdən  laboratoriyaya  müraciət  edən  10  könüllü  qadında    BRCA1/2  gen  mutasiyaları  
HRM  (High-resolution  melting)  metodu  ilə  təyin  edilmişdir.  HRM  metodunun  keçirilməsi  zamanı  aşağıdakı 
tələblər  nəzərə  alınmışdır:  seçilən  amplikonlar  100  nukleotiddən  artıq  olmamalı,  praymerlərin  qaynama 
temperaturu bir-birinə yaxın olmalı, ikiqat DNT zənciri ilə birləşmək qabiliyyəti olan flouresens kimyəvi rənglərin 
birindən istifadə edilməlidir. 
Nəticə.  Aparılan  tədqiqatlar  zamanı  müayinə  olunan    yalnız  1  qadında  BRCA  1  genində  mutasiya  aşkar 
olundu. Bu qadın müəyyən bədxassəli şişin əmələ gəlməsi riski altındadır. Digər  9 qadında  BRCA1 və BRCA2 
geninin  məlum  olan  mutasiyalarından  heç  birinə  rast  gəlinməmişdir.  Bu  “real  neqativ”  nəticə  adlanır  və  bu 
qadınların SVX-yə tutulma ehtimalı  ümumi populyasiyada olacağı kimi dəyərləndirilmişdir. 
 
 
 
 

---

ATUREK  /  MAY 2017
 
ATU rezidentlərinin 5-ci elmi-təcrübi konfransı  (11 MAY, 2017, ATU)   
53 
 
ATUREK - 5: Radiologiya bölməsi 
 
FALLOP BORULARININ  KEÇİRİCİLİYİNİN  DİAQNOSTİKASINDA  
HİSTEROSALPİNQOQRAFİYA MÜAYİNƏSİNİN ROLU 
 
İbrahimova Gülnarə 
 
İşin rəhbəri: dosent Məlahət Sultanova 
 
ATU TCK, Şüa diaqnostikası və terapiyası kafedrası 
 
Açar sözlər:Histerosalpinqoqrafiya, Fallop boruları 
Giriş:  Histerosalpinqoqrafiya  (HSQ)    müayinəsi  qadın  reproduktiv  orqanların  -  uşaqlıq  və  Fallop 
borularının statusunu  tədqiq etmək məqsədi ilə istifadə olunan kontrastlı müayinə metodudur. 
Tədqiqatın  məqsədi:boru–peritoneal  sonsuzluğu  olan  qadınlarda  uşaqlıq  borularının  keçiriciliyinin  təyin 
olunmasının diaqnostik keyfiyyətinin artırılmasıdır. 
Material və metodlar:Tədqiqat ATU-nun Tədris Cərrahiyə Klinikasına 01.10.2016 tarixindən 01.03.2017 
tarixinədək  olan  müddətdə  boru-peritoneal  sonsuzluq  və  naməlum  genezli  sonsuzluq  müşahidə  edilən  56    xəstə 
üzərində  aparılmışdır.Xəstələrdə  Fallop  borularının  anatomik  və  funksional  vəziyyəti  HSQ  vasitəsi  ilə 
yoxlanmışdır.Müayinə  menstrual  tsiklin  8-11  –ci  günündə  1-ci  fazada  aparılmlşdır.Müayinə  yalnız  Vasserman 
reaksiyası,VİÇ infeksiyasının və Hepatit C analizlərinin mənfi olduğu halda,uşaqlıq yolu yaxmalarının qənaətbəxş 
olduğu halda  və  kontrasta qarşı həssaslıq yoxlanıldıqdan sonra aparılmışdır.  
Müayinəyə  göstəriş  kriteriyası  :  reproduktiv  dövrdə  olan  qadınlar  ,boru-peritoneal    və  naməlum  genezli 
sonsuzluqdur. 
Əks  göstəriş:  kiçik  çanağın  kəskin  və  yarımkəskin  iltihabi  xəstəlikləri  ,ümumi  infeksion 
xəstəliklər,hamiləliyə şübhə,vaginit,uşaqlıq yolunun qanlı ifrazatı və yumurtalıqların şişlərinin olmasıdır. 
Nəticə:HSQ-nin  diaqnostik  dəqiqliyi  boru  keçiriciliyininsərbəst  olması  zamanı  81.6  %,bir  və  ikitərəfli 
keçiriciliyinin  pozulması  zamanı  86,6%  təşkil  edir.HSQ  digər  invaziv  metodlar  içərisində  uşaqlıq  ,uşaqlıq 
borularının    kiçik  çanaqda  bitişmə  proseslərinin    təyinində  ən  informatividir.HSQ  zamanı  uşaqlıq  borularının 
spastik  reaksiyaları  ,qarnın  aşağı  nahiyəsində  ağrı,kontrast  maddəyə  qarşı  həssaslıq  kimi  əlavə  reaksiyalar  və 
ağırlaşmaların rastgəlmə tezliyi 16,8% təşkil edir. 
HSQ    SHİMADZU  rəqəmsal  aparatında  durulaşdırılmış  ultravist  məhlulu  ilə  qəbul  edilmiş    ümümi 
metodika  əsasında  aparılmışdır.Alınmış  rentgenoqramlara  əsəasən  servikal  kanal,daxili  dəlik,uşaqlığın 
ölçüsü,konfiqurasiyası,uşaqlıq boşluğu ,divar relyefi ,dolma defektləri ,uşaqlıq borularının  vəziyyəti , keçiriciliyi  
və kontrastın kiçik çanaqda yayılması dəyərləndirilmişdir.  
 
Müzakirə:Müayinə sonsuzluqdan şikayət edən 23-42 yaş həddində olan  qadınlarda aparılmışdır.Sonsuzluq 
diaqnozunun  təsdiqlənməsi  və  ya  inkar  edilməsi  məqsədi  ilə  histerosalpingoqrafiya  müayinəsinin  vaxtında 
aparılması təqdirə layiqdir və müalicənin düzgün aparılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir. 
 
 
 
 

---