yaxşılaşdı. Nəhayət, belə işləməyi qərara aldım ki, işim guya mənə zövq verir,
hətta ona nifrət etdiyimə belə baxmayaraq. Onda mən növbəti vacib kəşfi etdim:
əgər işimi ondan elə bil, həqiqətən də, zövq aldığım kimi yerinə yetirərəmsə, bu
halda işimdən hansısa bir dərəcədə gerçəklikdə də zövq alacağam. Mən bunu
aşkar etdim ki, zövqlə işləyəndə daha sürətlə işləyirəm. Buna görə də məndə
işdən sonra qalıb işləmək zərurəti nadir hallarda meydana çıxır. İşə dəyişən
münasibətimin sayəsində yaxşı işçi reputasiyasını qazandım. Şöbə
rəhbərlərindən birinə şəxsi katibə tələb olunanda o məhz məni seçdi, çünki
özünün dediyi kimi, mən əlavə işi məmnunluq hissiylə yerinə yetirməyə razıyam.
“Psixoloji əmrin dəyişməsinin bu nəticəsi, – yazırdı xanım Qolden, – mənim üçüm
fövqəladə dərəcədə vacib kəşf oldu. O, möcüzə törətdi!”
Xanım Veli Qolden özünə bununla bağlı, ola bilsin, hesabat belə vermədən
məşhur fəlsəfi “elə bil ki” prinsipini istifadə etmişdir. Uilyam Ceyms bizə belə
hərəkət etməyi tövsiyə edir ki, biz “elə bil ki” cəsarətliyik və biz cəsarətli
olacağıq, özümüzü “elə bil ki” xoşbəxtik kimi aparaq və biz özümüzü xoşbəxt hiss
edəcəyik və ilaxir.
Özünüzü elə aparın ki, iş “elə bil ki” sizin xoşunuza gəlir. Əvvəl bu, oyun kimi
olacaq, ardınca isə sizdə işinizə münasibətdə əsl maraq meydana çıxa bilər. Bu
həm də yorğunluğunuzu, gərginliyinizi və narahatlığınızı azaldacaq.
Bir neçə il əvvəl Harlan A.Hauard öz həyatını tamamilə dəyişən bir qərar
qəbul etdi. O, darıxdırıcı işi maraqlı etməyi qət elədi. Onun işi isə, həqiqətən də,
darıxdırıcı idi: başqa oğlanlar topla oynadıqları və ya qızlarla deyib-güldükləri
vaxt o, qab-qaşığı yumalı, piştaxtaları silməli və məktəb yeməkxanasında
dondurma satmalı idi. Harlan Hauardın öz işini görməyə gözü yox idi, lakin çıxıb
getmək imkanı olmadığından o, dondurmaya aid olan hər şeyi öyrənməyi qərara
aldı – onu necə hazırlayırlar, onun tərkibini, nə üçün bir növ başqasından daha
yaxşıdır. O, dondurma istehsalının kimyəvi texnologiyasını öyrəndi və orta
məktəbdə kimya kursları üzrə ən yaxşı dinləyici oldu. O, ərzaq məhsullarının
kimyası ilə indi elə bir dərəcədə maraqlanmışdı ki, Massaçusets ştatının kollecinə
daxil oldu və ərzaq texnologiyası sahəsi üzrə ixtisaslaşdı. Nyu-Yorkun kakao
firması kakao və şokoladın istifadə olunması ilə bağlı ən yaxşı tələbə məruzəsi
üzrə konkurs elan edəndə və yüz dollar məbləğində mükafat təyin eləyəndə, necə
fikirləşirsiniz, kim qalib oldu?.. Bəli, düz tapdınız. Harlan Hauard.
O, iş axtararkən çətinlklərlə üzləşdiyindən Massaçusets ştatının Amherst
şəhərində öz evinin zirzəmisində şəxsi laboratoriya açdı. Bundan bir qədər sonra
yeni qanun qüvvəyə mindi. Süddəki bakteriyaların sayının hesablanması tələb
olunurdu. Harlan A.Hauard tezliklə Amherstdə on dörd firma üçün süd
məhsullarında bakteriyaların sayını hesablayırdı və ona hətta iki köməkçi də
tutmaq lazım gəldi.
Siz necə fikirləşirsiniz, iyirmi beş ildən sonra onu nə gözləyir? Həqiqətən də,
ərzaq kimyası sahəsində fəaliyyət göstərən indiki aparıcı mütəxəssislər o vaxt
üçün pensiyaya çıxacaq və onların yerini indi təşəbbüs və entuziazmla qaynayıb-
daşan cavan adamlar tutacaqlar. Harlan A.Hauard iyirmi beş ildən sonra, çox
güman, işini uğurla davam etdirəcək, peşəsinin liderlərindən biri olacaq və
həmin vaxt onun nə vaxtsa dondurma satdığı həmyaşıdları qaşqabaqlı
uğursuzlara çevriləcək, işsizlərin sırasını dolduracaq, hökuməti lənətləyəcək və
downloaded from KitabYurdu.org
həyatlarlarını dəyişmək imkanının onların əlinə düşmədiyindən gileylənəcəklər.
Çox güman ki, Harlan A.Hauardın da əlinə heç vaxt bu cür imkan düşməzdi, əgər
o, darıxdırıcı işi maraqlı etmək qərarına gəlməsəydi.
Çox illər bundan qabaq bir cavan oğlan da var idi ki, işi onu boğaza yığmışdı.
O, zavodda tornaçı dəzgahının qabağında dayanır və bolt düzəldirdi. Cavan
oğlanın adı Sem idi. Sem işdən getmək istəyirdi, lakin başqa yerə işə düzələ
bilməyəcəyindən qorxurdu. Sem darıxdırıcı işi yerinə yetirmək məcburiyyətində
qaldığından işini maraqlı etməyi qərara aldı. O, qonşu dəzgahda işləyən
operatorla yarış təşkil elədi. Onlardan biri nahamar səthi hamarlamalı, o biri isə
boltları tələb olunan diametrə çatdırmalı idi. Vaxtaşırı onlar dəzgahları
dəyişirdilər ki, kimin daha çox bolt düzəldə biləcəyini yoxlasınlar. Semin işinin
sürətini və səliqəsini usta yüksək qiymətləndirdi və tezliklə onu daha
kvalifikasiyalı işə keçirtdi. Bu, Semin xidməti nərdivanla irəliləməsinin başlanğıcı
oldu. Üstündən otuz il ötəndən sonra Sem – Semyuel Vokleyn – Bolduin
Lokomotiv Uorks firmasının prezidenti oldu. Amma o, bütün ömrü boyu elə ope-
rator da qala bilərdi, əgər darıxdırıcı işi maraqlı etməyə cəhd göstərməsəydi.
Amerika radiosunun məşhur siyasi şərhçisi H.B.Kaltenborn bir dəfə mənə
darıxdırıcı işi maraqlı etməyə necə müyəssər olduğunu danışdı. İyirmi iki yaşı
olanda o, Avropaya yollanmışdı və gediş haqqını ödəmək üçün ona Atlantik
okeanından buynuzlu mal-qara daşıyan gəmidə işləmək lazım gəlmişdi. O,
öküzləri yemləməli və sulamalı idi. İngiltərə boyunca velosipedlə səyahəti başa
vuraraq o, ac və yaşamaq üçün hər hansı bir vəsaiti olmadan Parisə gəlib çıxdı.
Kaltenborn öz fotoaparatını beş dollar müqabilində lombarda qoymalı oldu. O,
“Nyu-York Gerald” qəzetinin Paris nəşrində iş axtardığı haqda elan verdi. Ona
stereoskop satmaq təklif olundu. Əgər sizin qırx yaşınız varsa, ola bilsin,
gözlərimizə yaxınlaşdırdığımız və tamamilə eyni olan iki şəkil gördüyümüz
qədimi stereoskopları xatırlayırsınız. Biz baxmaqda davam edirdik və qəfildən
möcüzə baş verirdi. Stereoskopdakı iki linza iki şəkli vahid rəsmə gətirir,
bununla da üçüncü ölçü effektini yaradırdı. Biz məsafəni görə bilirdik. Biz
heyrətamiz perspektiv hissi qazanırdıq.
Artıq dediyim kimi, Kaltenborn həmin aparatları satmağa başladı. O, Parisdə
bir qapıdan o birisinə gedirdi, fransızca isə danışa bilmirdi. Bununla belə, o,
birinci il ərzində satdığının faizi qismində beş min dollar qazana və həmin il
Fransada əməyi ən yüksək ödənilən ticarət agenti ola bildi. H.B.Kaltenborn mənə
danışdı ki, bu təcrübə ona uğurlu fəaliyyət üçün Harvardda bir il oxumaqdan az
bilik vermədi. Özünə inam? cənab Kaltenborn mənə deyirdi ki, indi o, özünə belə
gəldiyi kimi, fransız evdar qadınlara lap “konqresin protokollarını” da sata
bilərdi.
Bu təcrübə ona fransızların həyatını elə dərin başa düşmək bacarığı verdi ki,
bu, sonralar radioda Avropadakı hadisələri təhlil etməkdə qiymətsiz mənbə oldu.
Fransız dilini bilməyə-bilməyə o, birinci dərəcəli ticarət agenti olmağa necə
müvəffəq oldu? O, işəgötürənindən xahiş etmişdi ki, müştərilərə müraciət elədiyi
mətni gözəl fransız dilində yazsın. Kaltenborn bu mətni əzbər öyrənmişdi.
Olurdu ki, o, qapının zəngini çalır, evin qadını qapını açır və o, əzbərlədiyi mətni
elə qəribə ləhcə ilə deyirdi ki, çox gülməli alınırdı. Sonra o, evin qadınına öz
şəkillərini göstərirdi. Qadın ona sual verəndə isə o, adətən, çiyinlərini çəkir və
downloaded from KitabYurdu.org