Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan xalq nağılı 91 Biri var idi, biri yox idi, bir fil var idi. Bu fil hələ balacalığından çox dəcəl
- ARILARIN QƏZƏBİ – Fil qardaş, əgər sən bizim yuvamızı dağıtsan, biz də səni sancıb
- SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ALMA
Fil ağacı tərpətdikcə arı ların yuvası da ğı lır dı. Odur ki, onlar de dilər: – Fil qardaş, xahiş edirik, yuvamızı dağıtma . Fil dedi: – Sizin yuvanızdan mənə nə? Mən oynamaq is təyirəm! Arılar dedilər: – Ay fil qardaş, biz sənin oynamağına bir söz demirik, ancaq xahiş edirik, get o biri ağaclarla oyna. Bizim yuvamız olan ağacla işin olmasın . Fil dedi: – Mən heç yerə gedən deyiləm. Bunlara bir bax, bapbalaca boyları var, gör mənə nə deyir lər! Arılar dedilər: Arılar yenə filə yalvarıbyaxardılar, nə si hət verdilər, ancaq lovğa fil onlara məhəl qoy madı . İşi belə görən arılar hücum çəkib fi lin başına, gözünə, qulaqlarına, burnuna, do daqlarına, bədəninə qondular, onu sanc ma ğa başladılar. Bir dəqiqənin için də fi lin bədəni şişib dağa döndü . Onun ba ğır tısı aləmə yayıldı. Ağrıdan bilmədi nə etsin, üz qoydu qaçmağa. Ancaq fil qaçdıqca arılar onun arxasınca uçur, iti iynələrini onun bədəninə sancırdılar. Fil o qədər qaçdı ki, axırda taqətdən düşüb yerə yıxıldı. Arılar onu dörd tərəfdən dövrəyə alıb dedilər: – Fil qardaş, öz gücünə güvənib bizə mey dan oxuyurdun , indi halın necədir? Fil utandığından başını qaldırmadı. Arılar dilləndilər: – Özündən zəifləri əzənlərin axırı bax belə olar! Azərbaycan xalq nağılı 91 Biri var idi, biri yox idi, bir fil var idi. Bu fil hələ balacalığından çox dəcəl idi. Hər dəfə bir heyvanla dalaşırdı. Günlərin bir gü nün də filin yenə dəcəlliyi tutmuşdu . O, xortumunu bir ağaca dolayıb o tərəfbu tərəfə sil kələməyə başladı. Az qaldı ki, ağac kö kün dən qopsun . Demə, bu ağacda bal arı la rının yuvası var imiş. ARILARIN QƏZƏBİ – Fil qardaş, əgər sən bizim yuvamızı dağıtsan, biz də səni sancıb öldürəcəyik! Fil gülüb dedi: – Gəlin sancın, sizdən qorxub eləyən yoxdur. Arılar yuvalarına qayıdıb böyükləri ilə məsləhətləşdilər. Belə qərara gəldilər ki, axırıncı dəfə fildən xahiş etsinlər, əgər razı olmasa, onu sancıb öldürsünlər. Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Nağılı aşağıdakı ardıcıllıqla danışmaq olarmı? Fikirlərinizi əsaslandırın. 1) Arıların xəbərdarlığı. 2) Arıların xahişi. 3) Filin tərsliyi. 4) Arıların intiqamı. 5) Dəcəl fil. 2. Nağıldan nə nəticə çıxardınız? Danışın. 3. Atalar sözlərini oxuyun və mətnin məzmununa uyğun olanı deyin. ATALAR SÖZÜ – SÖZLƏRİN GÖZÜ 4. Nağılı diqqətlə oxusanız, suallara cavab taparsınız. Hansı suala cavab verməkdə çətinlik çəkdiniz? Həmin sualı səsləndirin. 1) Fil nə üçün ağacları silkələyirdi? 2) Arılar niyə filə müraciət etməli oldular? 3) Fil nə üçün arılara güldü? 4) Arılar niyə böyükləri ilə məsləhətləşməli oldular? 5) Fil niyə utandı? 6) Filin yerinə siz olsaydınız, necə hərəkət edərdiniz? 5. Müraciət formalarından hansı daha nəzakətlidir? Səsləndirin və tərcümə edin. a) “Fil qardaş, xahiş edirik, yuvamızı dağıtma!” b) “Ey yekəpər fil, yuvamızı uçurtma, yoxsa biz sənə göstərərik!” c) “Filsənnəsən, dəf ol burdan, burda bizim yuvamız var!” 6. Filin hərəkətinə necə qiymət verirsiniz? Dostlarınız, yoldaşlarınız içərisində belə xasiyyətdə olanlar varmı? Fikirlərinizi açıqlayın. 7. Nəyə görə fil arılara qulaq asmaq istəmədi? Axı arılar ona çox nəzakətlə müraciət edirdilər? Fikirlərinizi açıqlayın. 8. Arılar sizə necə müraciət etsəydi, ona qulaq asardınız? a) “Sənə deyirlər, dəf ol burdan, karsan, eşitmirsən? Görmürsən burda bizim yuvamız var?” b) “Xahiş edirik, get o biri ağaclarla oyna. Bizim yuvamız olan ağacla işin olmasın”. c) “Nə qədər səni vurub öldürməmişik, çəkil o yana! Görmürsən bu ağacda bizim yuvamız var?!” d) “Ey gombul, başına yer qəhətdir? Uzaqlaş burdan, bura bizimdir, yoxsa sənə pis olar!” 92 Zülm yerdə qalmaz. Sonrakı peşmançılıq fayda verməz. Acıqlı başda ağıl olmaz. Yoldaşı yolda tanı! boy – рост lovğa – хвастун sancmaq – жалить dolamaq – обвивать dağıtmaq – разрушать güvənmək – положиться (на когото) SÖZLÜK dövrəyə almaq – окружить dağa dönmək – распухнуть meydan oxumaq – кичиться taqətdən düşmək – обессилиться məhəl qoymamaq – пренебрегать qaçmağa üz qoymaq – бежать со всех ног SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ALMA Payızın son ayı idi. Ağacların yarpaqları çoxdan tökülmüşdü. Ancaq cır alma ağacının uca budağında bir alma qalmışdı. Meşədə qaçan dovşan almanı gördü. Dovşan almanı yemək istədi. Ancaq necə dərsin? Dovşan tul lanmağa başladı, lakin almaya çata bilmədi. – Qarrqarrqarr! Nə var atılıbdüşürsən? Dovşan səs gələn tərəfə baxdı, çinar ağa cın da bir qarğa oturmuşdu . – Ey qarğa,– dovşan çağırdı , – almanı mə nim üçün dər, yerə at. Qarğa uçub almanı dərdi. Lakin onu dim di yin də saxlaya bilmədiyindən yerə saldı. – Sağ ol, qarğa! – deyə dovşan almanı gö tür mək istədi, götürə bilmədi. Alma ye rin dən oy nadı və qaçmağa başladı. Dovşan qorxdu. Sonra başa düşdü ki, alma birbaş ağacın altında yumrulanıb yatan kir pinin üs tünə düşmüşdür. Yuxudan ayılan kirpi qaçmağa başladı, alma isə onun iynələrinə ilişib qal mışdı. – Dayan, dayan! – deyə dovşan çığırdı , – mənim almamı hara aparırsan? Kirpi dayanıb dedi: – Bu mənim almamdır. O, ağacdan düşmüş, mən də onu tutmuşam. Dovşan kirpiyə tərəf tullandı. – İndicə qarğa onu dərib, mənim üçün atmışdı . Qarğa da onların yanına uçub dedi: – Düzdür, almanı mən dovşan üçün atdım. Kirpi almanı verməyə razı olmadı. Onların hayküyləri bütün meşəyə yayıldı. Savaşmağa başladılar. Qarğa kirpinin burnunu dimdiklədi, kirpi iynələrini dovşana batırdı. Bu zaman ayı gəlib çıxdı və nərildədi: – Bu nədir? Bu nə hayküydür? Ayı fikirləşdi, fikirləşdi, qu la ğı nın ardını qaşıdı və soruşdu: – Almanı kim tapıb ? – Mən! – deyə dovşan dilləndi . – Bəs almanı kim dərib? – Əlbəttə, mən dərmişəm! – qar ğa qarıldadı. – Yaxşı, bəs almanı kim tutub? – Mən tutmuşam! – deyə kirpi fı sıl dadı. 93 Hamı ona tərəf döndü . Ayıya bütün əhvalatı olduğu kimi danışdılar və sonra dedilər: – Hörmətli ayı, sən meşədə hamıdan böyüksən , hamı dan ağıllısan . Bu almanı kimə versən, onun da olacaqdır. Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|