Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
248
verməyən, la kin ləyaqətli kadrların əvə z edilməsi prosesini xeyli sürətləndird i. ÜĠK(b)P-n ın tərkib hissəsi olan Azərbaycan Ko mmunist Partiyasının sıralarında da çəkiĢ mə, q rupbazlıq, intriqa mövcud idi. Azərbaycan partiya təĢkilatlarında mü xtəlif qrup ların mövcudluğu respublikada ü mu mi Ģəraiti
xeyli mürəkkəbləĢdirmiĢdi. 1930-cu il avqustun 3-də UIK(b)P MK A zərbaycanın iĢləri haqqında xüsusi qərar qəbul etdi. Qərarda qeyd olunurdu ki, A Y(b)P Bakı partiya təĢkilatların ın rəhbər iĢçiləri içərisində "prinsipsiz, qrupbazlıq mübarizəsi bolĢevik partiyasında tamamilə yolverilməz xarakter almıĢdır" 111 . ÜĠK(b)P MK AK(b)P MK-nın birinc i katibi N.F.Gika lonu V.Ġ.Polonski ilə əvəz etdi 112
. Respublika partiya rəhbərliyində qarıĢıqlığ ın səbəblərindən biri mə rkəzi partiya orqanlarının milli respublika ların partiya təĢkilatla rına münasibətdə yeritdiyi düzgün olmayan kadr siyasəti idi. A zərbaycanda 1934-cü ilədək birinci katibləri Mərkəz milli spesifık xüsusiyyətləri dərk etməyən qeyri-milli kadrlardan təyin edirdi. Bu isə respublikada ictimai-siyasi Ģəraitə mənfı təsir göstərir və Azərbaycanın qarĢısında duran mühüm problemlərin həllini mürəkkəbləĢdirird i. AK(b)P MK-nın ilk azərbaycanlı birinci katib i 1933-cü ilin dekabrında seçilmiĢ M.C.Bağırov oldu. Azərbaycandakı həmkarlar təĢkilatları zəngin inqilabi ənənələrə malik idilər. Onlar tarixi təcrübəyə əsaslanaraq sosializm quruculuğunda, respublikan ın ictima i-siyasi və əmək həyatında fəal iĢtirak edirdilər. Hə mkarlar Ġttifaqları əməkçilərin mədəni-məiĢət Ģəraitinə, onların maddi maraqların ın müdafiəsinə, həmçinin istehsalatda əmək Ģəraitin in yaxĢılaĢmasına böyük qayğı göstərirdilər. Ancaq bütün ictimai təĢkilatlar, o cümlədən həmkarlar Ġttifaqları partiya orqanların ın nəzarəti alt ında idi və onların baĢlıca vəzifə ləri hər Ģ eydən əvvəl partiya qərarların ı yerinə yetirməyə yönəldilmiĢdi. SənayeləĢdirmənin həyata keçirilməsi, yeni sənaye müəssisələrinin tikintisi, müasir sənaye-texnika sahələrinin yaradılması həmkarlar təĢkilatları üzv lərinin sayının artmas ını təmin etdi. Belə ki, onların sayı 1933-cü ilin yanvarında 1928-ci ilin iyunundakı 214670 nəfərdən 334,467 nəfərə çatdı. Azərbaycan həmkarlar Ġttifaq larının milli tərkib ində 1928-ci ildə azərbaycanlılar 81817 nəfər (38,1 faiz), ruslar 78259 (36,5 faiz), ermən ilə r 33357 (15,5 fa iz), qeyrilə ri 21237 (9,3 fa iz) id isə, 1933-cü ilin əvvəlində azərbaycanlılar 117924 (35,3 faiz), ruslar 136300 (40,8 faiz), ermənilər 47962 (14,3 faiz), qeyriləri 32281 (9,6 faiz) id i 113
. Göründüyü kimi, azərbaycanlıların mütləq sayının artmasına baxmayaraq, onların n isbi çəkisi xeyli azalmıĢdı. Bu, həmkarlar Ġttifaqları sırasında rusların daha sürətlə artmasına Ģərait yaradan Ģovinist münasibətlə bağlı idi. Həmkarlar Ġttifaqlarına əməkçi qadınlarının geniĢ cəlb edilməsi müĢahidə edilird i. 1926-cı ilin yanvarında Azərbaycan həmkarlar Ġttifaqları tərkibində qadınlar 22526 nəfər və 249
ya 12,1 fa iz, 1933-cü ilin yanvarında isə 76454 nəfər və ya 22,9 fa iz təĢkil edirdi 114
. Həmkarlar Ġttifaqı ü zvü olan azərbaycanlı qadın ların sayı 1926 -cı ilin yanvarında 1930 nəfər və ya 8,6 faiz, 1933-cü ilin yanvarında isə 15196 nəfər və ya 19,9 fa iz təĢkil edirdi 115
. 1931-c i ildə hə mkarlar Ġttifaqının quruluĢunda dəyiĢiklik aparıldı - 23 əvəzinə 44 həmkarlar Ġttifaqı yaradıldı, fabrik-zavod yerli ko mitələrinin hesabat- seçki kampaniyası keçirild i. Təkcə Bakıda 377 yerli və fabrik-zavod ko mitəsi (seçkilərə qədər mövcud olan 227 əvəzinə), ilk dəfə olaraq 1627 q rup həmkarlar təĢkilatçısı seçild i. Ġttifaqların xırdalaĢdırılması istehsalat zərbəçilərinin geniĢ Ģəkildə həmkarlar Ġttifaqı iĢinə könüllü cəlb edilməsin i təmin etdi 116
. Azərbaycan həmkarlar Ġttifaqları kütləv i sosializm yarıĢı və zərbəçilər hərəkatında fəal iĢtirak edir, sovetlərə fəhlə hamiliy ini həyata keçirmə kdə, Ģəhərin kəndə köməy ini möhkəmləndirməkdə fəallıq göstərirdilər. Gənc nəslin tərbiyəsi sahəsində Azərbaycan komsomol təĢkilatları mühü m iĢ aparırd ı. Onlar ilk növbədə istehsalata təzə gəlmiĢ fəhlə gənclərin, həmçinin tələbə və Ģagird lərin Ġttifaqa cəlb ed ilməsinə diqqət yetirirdilər. 1926-cı ilin əvvəllərində respublika ko msomol təĢkilatı öz sıralarında 48 min nəfərədək gənci birləĢdirirdisə 117
, 1932-c i il yanvarın 1-nə onların sayı 162 min nəfərə çatmıĢdı
118 . Müəssisə, kolxoz, sovxoz, tədris ocaqları və idarələrdə yeni ko msomol özəkləri yaradılırdı 119
. Neft sənayesinin yenidən qurulması dövründə gənclər və ko msomolçu lar yeni texn ikanın, xüsusilə fırlan ma qazıma üsulunun tətbiqi, əmək məhsuldarlığın ın artırılması, istehsalın səmərələĢdirilməsi uğrunda ciddi mübarizə aparırdılar. Onlar geridə qalan sahələri "yedəyə alaraq", baĢqa sözlə himayələrinə götürərək qabaqcıllar sırasına çıxarırdılar . Ko msomol ö zəkləri ço x vaxt kütləvi iməciliklərin təĢəbbüsçüsu və təĢkilatçıları kimi çıxıĢ edir, iĢ vaxtının itkisi ilə mübarizə aparırdılar. 1932-ci ilin iyununda Lenin (indiki Sabunçu) rayonunda 68626 nəfərin iĢtirakı ilə kütləvi iməcilik keçirildi. Onlar 430 mın ton metal topladılar, onlarla mədənin iĢə düĢməsini təmin etdilər. Respublika ko msomo l təĢkilat ı dövlət aparatında süründürməçiliyə qarĢı fəal çıxıĢ edirdi. Bakı ko msomo lunun təĢəbbüsü ilə yaradılan "yüngül kavaler" briqadaları idarələrə təhkim edilərək onların iĢindəki nöqsanları aĢkara çıxarırdılar 122 .
təĢkilatında 687 ko mso molçunun iĢtirakı ilə 86 "yüngül kavaler" briqadası yaradılmıĢdı. 1930-cu il yanvarın 1-nə onların sayı 269-a, ko msomolçu ların sayı isə 3,569-a çatdı 123
. Azərbaycanda komsomo lçular mədəni inkiĢaf, gənclərin tərbiyəsi, onların savadsızlığ ı və az savadılığının ləğvi iĢində fəal iĢtirak edird ilər. 1928-ci
Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|