Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ

25 

 

olduğu  OECD,  sənayeləĢməni  hesabına  inkiĢaf  prosesini  müvəffəqiyyətlə 

tamamlamıĢ  dövlətlərin  birləĢdiyi  təĢkilat  kimi  də tanınır. OECD-in məqsədləri: 

-  Maliyyə  sabitliyinin  üzv  ölkələrdə, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 

xalqın  həyat  standartının  yaxşılaşdırılması,  davamlı  və  balanslı  iqtisadi 

inkişaf təmin edən siyasətə dəstək və işsizliyin aradan qaldırılması, 

-İqtisadiyyatın  genişləndirilməsi  siyasətinin,  həmçinin  sosial  və  iqtisadi 

baxımdan koordinasiyalı inkişafın dəstəklənməsi, 

-  Beynəlxalq  öhdəliklərə  uyğun  olaraq  çoxtərəfli  və  ölkələr  arasında  ayrı-

seçkiliyə  yol  verməyən  dünya  ticarətinin  inkişaf  etdirilməsinə  dəstək 

verilməsi, 

- OECD üzvləri və ya bu təşkilata üzv olmaq istəyən ölkələrdə siyasi, iqtisadi 

və sosial həyatda, aşağıdakı üç dəyərin qorunması tələb olunur: demokratiya, 

insan hüquqlarına və vətəndaş azadlığına bağlılıq. . ( Mənbə:17) 

Hər  bir  fərdin    yüksək  həyat  keyfiyətinəmalik  olması  üçün  fiziki  və  əqli  baxımdan 

sağlamlığı  vacib  Ģərtdir.  Bu  xüsusda  isə  Ümumdünya  Səhiyyə  TəĢkilatı  tədbirlər 

görür. 

Ümumdünya  Səhiyyə  TəĢkilatı  (WHO)  1946-cı  il  19-22  iyul  tarixində  Nyu-York 

da  təĢkil  olunan  ölkələr  arası  Səhiyyə  Konfransında  BMT-yə  üzv  olzn  51  ölkənin 

təsilçisi  ilə  yaradılıb.Bu təĢkilatın  qarĢısındakı məqsədlər bunlardır. . ( Mənbə:18) 

-Səhiyyə  sahəsində  beynəlxalq  tədbirlərdəə    və  tədqiqatlarda  aparıcı  rol  oynamaq, 

idarəedən və koordinator kimi  çıxıĢ etmək. 

-Dövlətlərə  istəklərinə  uyğun  səhiyyə xidmətinin  inkiĢafı  üçün yardım. 

-Dövlətlərə   texniki  və təcili  yardım  sahəsində zəruri  köməklik  göstərmək 

-BMT-nin  sifariĢi  ilə  ehtiyyacı  olan  ölkələrdə  səhiyyə  xidmətlərini  təçkil  etmək, 

ilkin  təcili  tibbi yardımlarla  təmin  olmasına koməklik  göstərmək. 

-Yolxucu  və    baĢqa  xəstəlikləri    aradan  qaldırılması  üçün  aparılan  iĢləri, 

tədqiqatları təĢviq etmək və inkiĢaf  etdirmək. 

---

26 

 

-Zəruri  hallarda  digər  qurumlarla  birgə  qəzalar  nəticəsində  meydana  gələn 

zərəzlərin 

qarĢısını 

alınmasına 

dairlər 

iĢlər 

görmək, 

qidalanmanın, 

məskunlaĢmanın,  iĢ Ģəraitinin   yaxĢılaĢdırılmasına kömək etmək. 

-Səhiyyənin  inkiĢafına  yardım  edən  elm  və  peĢə  qrupları  arasında  müĢtərək  iĢləri 

asandlaĢdırmaq. 

-Beynəlxalq  səhiyyə  problemlərinə  aid  saziĢləri,  müqavilələri  və  nizamnamələri 

təklif  etmək,  təĢkilatın  məqsəd və vəzifələrinə  uyğun tapĢırıqları yerinə yetirmək. 

-Ana  və  uĢaqların  sağlamlığınıə  rifahını  təmin  etmək  məqsədilə  həyata  keçirilən 

iĢləri  inkiĢaf  etdirmək 

-Psixoloji  sağlamlıq  sahəsində fəaliyyətləri  dəstəkləmək. 

-Səhiyyə  sahəsindəki  tədqiqatları təĢviq etmək. 

-Səhiyyə,  tibb və köməkçi personalın təhsil normalarının yaxĢılaĢdırılması. 

-Səhiyyə  sahəsində  ölkələri  hər  tip  məlumatlarla  təmin  etmək,  tövsiyyələr  vermək, 

yardımlar etmək. 

-Səhiyyə  baxımından maarifləndirilmiĢ  bir cəmiyyət  yaradılmasına yardım etmək. 

-Xəstələrə  diaqnozların  qoyulmasının  vahid  beynəlxalq  standartlarını  haszırlamaq 

və bütün ölkələrə  yaymaq r. 

-Ümumi  olaraq təĢkilatın  məqsədinə çatması üçün lazımi tədbirləri  görmək və sair. 

Ümumdünya  Səhiyyə  TəĢkilatı  əhalinin  həyat  keyfiyətini  yüksəltmək  üçün 

sağlamlığının təmin  olmasında mühüm rol oynayır. 

BMT-nin  Ərzaq  Və  Kənd  Təsərrüfatı  TəĢkilatını  (  FAO)  aclığı  yox  etmək, 

qidalanma  Ģərtlərini  yaxĢılaĢdırmaq,  ərzaq  təhlükəsizliyini  təmin  etmək  məqsədiylə 

1943-cü  ildə  qurulan  bir  təĢkilatdır.  FAO-ın  əsas  hədəfi  dünya  əhalisininin  və 

gələcək  nəsillərin  ərzaq  ehtiyacını  təmin  etmək  üçün  ətrafı  çirkləndirməyən, 

texniki  baxımdan  uyğun,  iqtisadi  baxımdan  tətbiq  və  ictimai  baxımdan  qəbul edilə 

bilən  bir  inkiĢafı  dəstəkləməkdi.  FAO-  a    152  dövlət  üzvdür.(Mənbə:19)    Bu 

üzvlər,  iki  ildən  bir  keçirilən  konfranslarda,  təĢkilatın  büdcəsini  və  reallaĢdıracağı 

proqramları  təsdiqləyirr,  idarəçilərini  seçirlər.  FAQ-ın mərkəzi Romadır. TəĢkilatın 

dünyada  çox  sayda  büroları  mövcuddur.  Mərkəzi  Ankarada  olan  FAO-ın  Orta 

---

27 

 

Asiya  Regionu  Ofisi Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan, 

Türkiyə,  Türkmənistan  və  digər  ölkələrdə  ərzaq  təhüləkəsizliyo  sahəsində  həyata 

keçirilən  proqramları dəstəkləyir 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

28 

 

 

 

FƏSIL 2. RESPUBLIKAMIZDA  ƏHALİNİN  HƏYAT 

SƏVİYYƏSİNİN  MÜASİR  VƏZİYYƏTİ. 

Fəsil 2.1. Azərbaycanda əhali gəlirlərinin mövcud vəziyyəti və inkişaf 

dinamikası. 

 

Sosial-iqtisadi  inkiĢafda  gəlirlər,  gəlirlərin  dinamikası,  gəlirlərin  quruluĢu  əsas 

göstəricilərdəndir.  Bu  göstəricilərin  əhəmiyyəti  müxtəlif    iqtisadçılar  tərəfindən 

fərqli  Ģəkildə  izah  edilir.  Bu  fərqlilik  əhali  gəlirlərinin  araĢdırılma  səviyyəsi  ilə 

əlaqələndirilir.  Əhali  gəlirləri  -  bəlli  bir  zaman  kəsiyində    fərqli  qaynaqlardan  ayrı-

ayrı  fərdlərin  yaxud  ailələrin  əldə  etdikləri  puldur.  Əhali  gəlirləri  əmtəə  və 

xidmətlərin  istehlakına,  vergilərə  və fərqli  yerlərə  xərclənir. 

Gəlirləri  aĢağıdakı hissələrə ayrılır; 

-müəssisənin  istehlak  fondundan  əldə  olunan  (əmək  haqqı,  mükafatlar,  sosial 

ödəniĢlər) gəlirlər; 

 -dövlət  büdcə  və  qeyri-büdcə  fondları  (pensiyalar,  müavinatlar,  təqaüdlər, 

güzəĢtlər)  hesabına ödənilən gəlirlər; 

 -vətəndaĢların  mülkiyyətindən  əldə  olunan  gəlirlər.    Bu  mənbədən  əldə  olunan 

gəlirlərə  eyni  zamanda  Ģərti  adlanan  gəlirlər  də  aid  edilir  (dividentlər,  faizlər,  icarə 

haqları və Ģəxsi həyatyani  təsərrüfatlardan).(Mənbə:20) 

Bu  gün  dünyada  dövlət  gəlirlərinin  formalaĢması,  dinamikası,  səmərəli  idarə 

olunması  çox  əhəmiyyətlidir.  Bu  mövzuların  uğurla  idarəsi  ölkənin  iqtisadi 

bacarıqlarından çox asılıdır. Gəlirlərin bölüĢdürülməsi bu xüsusda önəmli yerdədir. 

Gəlirlərin  bölgüsündə  ən  ümdə  duran  məsələlərdən  biri  də  gəlirlərin  ədalətli 

bölüĢdürülməsidir.  Bu  problem  xüsusilə  Azərbaycan  kimi, iqtisadi cəhətdən inkiĢaf 

yoluna  yenicə  qədəm  qoymuĢ  ölkələrdə  özünü  qabarıq  göstərir.  Ġqtisadiyyatın 

liberallaĢması  və  dövlətin  imkanlarının  geniĢ  olmaması  əhali  qruplarının  gəlirləri 

---