Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti

87 

 

  Quyuda neft vannasının aparılması təcrübəsi göstərir ki, 

əgər quyudibi yuyulmaqla və quyu su ilə doludursa, onda neft 

çox  tez  yuxarı  çıxır.  Bu  halda  neft  vannasından  effekt  almaq 

üçün neftin quyuya vurulmasından əvvəl və sonra bir neçə kub 

metr  qazıma  məhlul  vurmaq  lazımdır.  Qazıma  məhlul  neftin 

tez  yuxarı  qalxmasını  məhdudlaşdırır  və  neft  vannası  müsbət 

nəticə  verir.

 

Əgər  neft  quyu  divarında  qazıma  məhlulunun 

yaratdığı qabıq ilə qazıma aləti arasına daxil ola bilmirsə onda 

aləti  azad  etmək  mümkün  ilmur.O  zaman  başqa  üsullardan 

istifadə edirlər.   

Müxtəlif tipli tutulmaları ləğv etmək üçün effektli vasitə 

hidroimpuls  üsuludur  (HİQ).  Əgər  qazıma  məhlulunun  sıxlığı 

1,35  q/sm

3

  az  olduqda,  qazıma  boruları  hermetik  olmadıqda, 

balta  quyu  dibinə  sıxıldıqda  və  ya  qazıma  məhlulunun  tam 

dövranı olmadıqda bu üsulu tətbiq etmirlər. 

Əgər  görülən  bütün  tədbirlərə  baxmayaraq  qazıma 

kəmərini  azad  etmək  mümkün  olmursa,  onda  sol  yivli  qazıma 

kəmərinin 

köməyilə 

hissə-hissə 

açırlar. 

Bu 

proses 

uzunmüddətli və az effektlidir. Ona görə də qazıma kəmərinin 

tutulmuş hissəsini çıxarmaq üçün uzun müddət tələb olunursa, 

onda  onu  quyuda  saxlayırlar  və  maili  quyuların  qazılma 

texnologiyasından  istifadə edərək kənara quyu qazırlar 

 

DƏNİZ QAZ VƏ QAZ KONDENSAT YATAQLARININ 

KARBOHİDROGEN VERİM ƏMSALININ TƏDQİQİ

 

 

Tələbə:                                               Elmi rəhbər 

İsmayılova Bəsti Rafiq  q.                 prof.Səmədov T.Ə. 

III kurs, 283.5 

 

Dəniz  qaz  və  qaz-kondensat  yataqlarının  işlənmə 

prosesinin  təhlili  və  ona  nəzarət  etmək  məqsədilə  geoloji-

mədən  məlumatlarının  (hasilatların,  lay,  quyuağzı,  quyudibi 

təzyiqlərin  ölçülməsi,  qazın  tərkibində  olan  kondensatın 

---

88 

 

miqdarı  və  s.)  toplamaq  üçün  müxtəlif  sistemlərdən  istifadə 

olunur. 

İşlənmənin  müxtəlif  mərhələlərində  çıxarılan  ehtiyatın 

proqnoz  qiymətini  təyin  etmək  üçün  müxtəlif  üsulların 

tətbiqinin təhlili apardıqdan sonra ən səmərəli üsul qazçıxarma 

texnoloji  proseslərində  gedən  struktur  dəyişmələrini  nəzərə 

almağı özündə əks etdirən evolyusiya modelləşdirmə üsulunun 

tətbiqi məqsədəuyğun sayılırmışdır. 

Horizontlar  üzrə  işlənmənin  müxtəlif  mərhələlərində 

çıxarılabilən  ehtiyatların  təyini  üçün  aparılmış  hesabatların, 

təhlil nəticəsində seçilmiş və aşağıda göstərilən modelin tətbiqi 

səmərəli sayılmışdır: 

t

q

Be

A

Q











                                 (1) 

Burada  A,  B,  və 



  -  modellərin  sabit  əmsallarıdır  və  hesabat 

zamanı onların təyini mümkün olur. 

 

Hesabat  aşağıdakı  ardıcıllıqla  aparılmışdır:  əvvəlcədən 

tərtib  olunmuş  proqram  əsasında  horizontlar  üzrə  mədən 

məlumatları,  (6)  modelin  tətbiqi  ilə  təyin

  olunmuş  üç 

mərhələ  üçün  araşdırılmışdır.  Sonra,  horizontlar  üzrə 

çıxarılabilən  ehtiyatın  proqnoz  qiyməti 

təyin 

olunmuşdur.  Alınan  nəticələr  qiymətləri  ilə  layihədə  nəzərdə 

tutulan  qiymətlərin  müqayisəsi  göstərdi  ki,  işlənmənin  birinci 

və  ikinci  mərhələləri  üçün  təyin  olunmuş  çıxarılabilən  ehtiyat 

proqnoz və layihə qiymətləri ilə eyni səviyyədədir. 

 

Lakin,  işlənmənin  üçüncü  mərhələsinə  aid  təyin 

olunmuş  çıxarılabilən  ehtiyatın  proqnozu,  onun  layihədə 

nəzərdə tutulan qiymətinə  nisbətən artır. 

 

Aparılmış  araşdırmalar  və  hesabatlar  nəticəsində, 

horizontlar  üzrə  ayrı-ayrılıqda  sonuncu  mərhələlər  üçün  təyin 

olunmuş  çıxarılabilən  ehtiyatın  proqnoz  qiymətlərinin 

araşdırılması məqsədilə aşağıdakı modellər təklif olunur: 

 

1. Fasiləli lay dəstəsi 

6

10

9

,

6854







q

Q

-

e

6

10

8

,

9256



-

t

29

,

0

                          (2) 

---

89 

 

 

2. X horizont 

 

6

10

8

,

41398

∑





q

Q

-

e

6

10

8

,

49008



-

t

056

,

0

                      (3) 

 

3. IX horizont 

6

10

141888

∑





q

Q

-

e

6

10

8

,

49008



-

t

056

,

0

                        (4) 

 

4. VIII horizont 

6

10

1

,

23030

∑





q

Q

-

e

6

10

7

,

88390



-

t

1364

,

0

                       (5) 

Təklif  olunan  modellərlə  aparılmış  hasilatların  nəticələri 

ilə 

horizontlar 

üzrə 

geoloji-mədən 

məlumatların 

müqayisələrindən aydın olur ki, çıxarılabilən ehtiyatın proqnoz 

və layihə qiymətləri arasında əmələ gələn fərqin yaranmasına, 

quyu  fondu  sayının  azalması,  istismar  quyularının  sulaşması, 

texnoloji rejimlərin düzgün seçilməsi və s. səbəblər olmuşdur. 

Beləliklə,  təklif  olunan  üsul  horizontlar  üzrə  müxtəlif 

mərhələlər  üçün  çıxarılabilən  ehtiyatın  qiymətlərinin  təyin 

edilməsinə və son qaz-kondensat verim əmsallarının artırılması 

məqsədilə  tətbiq  olunan  yeni  geoloji-texniki  tədbirlərin 

səmərəliyinin  qiymətləndirilməsinə  imkan  yaradır.  Eyni 

zamanda  çıxarılabilən  ehtiyatın  layihədə  nəzərdə  tutulan 

qiymətini əldə etmək üçün yeni istismar quyuların qazılması və 

onlara 

optimal 

texnoloji 

rejimlərin 

seçilməsi 

məqsədəuyğundur. 

 

 QAZLİFT QALDIRICISINDA TƏZYİQİN 

PAYLANMASININ HESABLANMASI METODİKASI 

 

Magistr:                                               Elmi rəhbər: 

İsmayılzadə Kamal Həsən oğlu          prof. Səmədov.T.Ə 

I kurs, qrup A2247 

 

Əsas  məqsəd  qaldırıcını  hissələrə  bölməklə  alınan 

aralıqlarda təzyiqləri tapmaqdır. Qaldırıcının uzunluğu 2000m-

---