Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud elmi-ədəbi toplu
Yüklə 6,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
nin (indiki BDU-nun) filologiya fakültəsinin I kursunda oxuyan zaman- 1981-ci ildə ilk dəfə şəxsən görəndə bilmirəm, nədənsə, istər-istəməz bu sözlər fikrimdən keçib: ”Bəstəboy adamın nəhəngliyi”. Bəlkə də, bu “nə - hənglik” fikrini məndə formalaşdıran onun kitablarını oxu yarkən tə səv - vürümdə canlandırdığım ucalıq və əzəmət olub. Ancaq onu şəxsən ta nı - yanda - boyunun bəstə olmasını görəndə məndə məhz belə bir fikir- ”Bəs - təboy adamın nəhəngliyi” fikri yaranıb. Abbas Zamanovun böyüklüyünü və əsl bir pedaqoq kimi qayğıkeşliyini bir də 1986-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin V kursunu qurtaranda-diplom mü - dafiəsində görmüşəm. Əhvalat belə olub:diplom işimi tamamlayıb onu oxuyub rəy vermək üçün elmi rəhbərimə – Qara Namazova təqdim etdim. O, qısa bir müddətdə diplom işini oxuyub geniş və müsbət bir rəylə mənə qaytardı. Diplom işinin müdafiəsi zamanı isə o vaxt imtahan komissi ya - sının rəhbəri olan Abbas Zamanova mənim diplom işim haqqında elə gö - zəl, elə tərifli sözlər dedi ki, Abbas müəllim sorğusuz-filansız diplom işi - mə «əla» qiymət yazdı. Abbas Zamanovun qayğıkeş bir insan, əsl bir ziyalı, ünlü bir elm adamı və nəhayət, əsl bir vətəndaş olduğunu isə məhz Kamran Əliyevin “Abbas Zamanov olmasaydı” monoqrafiyasını oxuyan- dan sonra daha dərindən duydum və hiss etdim. Qeyd etdiyimiz kimi, monoqrafiya Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, əməkdar elm xadimi, filologiya elmləri doktoru, professor Abbas Zamanovun həyat və yaradıcılığından bəhs edir. Kamran Əliyev monoqrafiyanın “Sözə sahiblik zirvəsi” hissəsində yazır: “Hər bir xalqın tarixi keçmişi və gələcəyi onun yaratdığı söz xəzinəsinin zənginliyinə və gücünə borcludur. Tanıtma və tanınma yazılan və deyilən sözdən, ona yiyəlikdən və sahiblikdən daha çox asılıdır. Bu söz yalnız si - yasətçinin, filosofun və yazıçının deyil, tənqidçi və ədəbiyyatşünasın da sözü ilə ola bilər. Necə ki professor Abbas Zamanov tənqidçi və ədəbiy- yatşünaslar içərisində öz sözünə sahiblik edən və bu sözə yiyə duran nə - həng bir şəxsiyyət idi”. Monoqrafiyada Abbas Zamanovu “Vətən cəmiyyəti”, “Canlı bir mək- təb”, “Bu məktəbin ən əsas dərsliyi” kimi xarekterizə edən, onun yara dı - cılıq fəaliyyətini “Böyük bir elmi-tədqiqat institutu”, mənzilini “Hamının üzünə açıq olan məbədgah” adlandıran Kamran Əliyev Abbas Zamanovu böyük sevgi və ehtiramla yad edir. Müəllif kitab boyu onun Azərbaycan elminə verdiyi töhfələri, etdiyi xeyirxahlıqları xüsusi minnətdarlıqla və son dərəcə dəqiqliklə xatırlayır. Kamran Əliyev monoqrafiya boyu sadal- adıqlarını kitabın “Abbas Zamanov olmasaydı” adlı sonuncu bölməsində ümumiləşdirərək belə yazır: ”Professor Abbas Zamanov bütün ömrünü gileysiz və yorulmadan yaşadı. Mən həmişə Abbas Zamanov haqqında düşünəndə Cəlil Məmmədquluzadənin Eynəli bəy Sultanova yazdığı 2013/ I 153 məktubundan bir cümləni xatırlayıram: «Yəqin bilirəm ki, sən olmasay- dın, mən də qeyri-sadəcə kənd müəllimlərinin içində yaddan çıxmışdım». Doğrusu, “Abbas Zamanov olmasaydı, mən də qeyri-sadəcə kənd mü - əllimləri içində yaddan çıxmışdım”. Bu, əslində qədirşünas bir tələbənin- professor Kamran Əliyevin qayğıkeş bir insan- professor Abbas Zamanov haqqında təvazökarcasına dediyi son dərəcə səmimi fikirləri idi... K.Əliyevin elm aləmində böyük marağa səbəb olan sonuncu monoqra - fiyası “Eposun poetikasi: “Dədə Qorqud” və “ Koroğlu” adlanır. Bu əsər Azərbaycan xalqının epik düşüncəsinin ən qiymətli abidələrindən he sab olunan ”Dədə Qorqud” və ”Koroğlu” eposlarının ayrı-ayrı məqamla rına aydınlıq gətirməsi baxımından son dərəcə dəyərlidir. Bu da onunla bağ lı - dır ki, hər iki eposun poetikası çox zəngindir, əhatə etdiyi mövzu da irə si, daşıdığı informasiya yükü böyük, tədqiqatçılar üçün açdığı imkanlar isə geniş və tükənməzdir. K. Əliyev bu monoqrafiyası ilə sübut etdi ki, "Dədə Qorqud" və "Koroğlu" eposları dönə-dönə öyrənilsə də, araşdırılsa da, on - lara yenidən müraciət etmək, hər dəfə də yeni fikir və mü la hi zə lər söy - ləmək mümkündür. Azərbaycan mədəniyyətinin və ədəbiyyatının möhtəşəm abidəsi olan «Dədə Qorqud» eposu təkcə öz təşəkkül tapdığı dövrlərdə deyil, eyni za - manda çağdaş dövrümüzdə də milli mənəviyyatımızın, ədəbiyyat və in cə - sənətimizin ideya bünövrəsi olaraq qalır. Azərbaycan tarixinin bütün mil - li-mənəvi dəyərlərini özündə birləşdirən bu qədim abidə elə bir enerji mənbəyidir ki, çağdaş milli mədəniyyət tariximizi bu epossuz təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. «Dədə Qorqud» eposunun milli mədəniyyət ta- riximizin dünəni və bugünündəki rolunu müdikcəsinə «Milli varlığımızın mötəbər qaynağı» kimi səciyyələndirən dövlət xadimi Heydər Əliyevin söylədiyi kimi: «Bizim zəngin tariximiz, qədim mədəniyyətimiz və milli mənəvi dəyərlərimiz «Kitabi-Dədə Qorqud» eposunda öz əksini tapmış - dır. Bu epos bizim ümumi sərvətimizdir və hər bir azərbaycanlı onunla haqlı olaraq fəxr edə bilər. Dastanın məzmununu, mənasını, onun hər kəl - məsini hər bir azərbaycanlı məktəbdən başlayaraq bilməlidir. Bu, bizim ana kitabımızdır və gənclik bu kitabı nə qədər dərindən bilsə, millətini, xalqını, vətənini, müstəqil Azərbaycanı bir o qədər də çox sevəcəkdir». Doğrudan da, “Dədə Qorqud” eposu çağdaş dünya mədəniyyətinə “Kül tiqin” və “Bilqə kağan” dastan-dilogiyaları və s. abidələr kimi yazılı şəkildə çatan qədim türk eposudur. “Dədə Qorqud” nəhəng, eyni zamanda mükəm- məl, sinkretik tarixi sənəddir: oğuzun bütöv bir tarixi olan qiymətli sal- namədir. Bu epos həm də bədii əsərdir, şifahi yaradıcılıq nümunəsidir və yazılı ədəbiyyatdır. «Dədə Qorqud kitabı»» milli ədəbi düşüncənin baş lan - ğıcı olduğuna görə şifahi xalq ədəbiyyatı nümunəsi olub, əvəzsiz bir folk- lor abidəsidir. Eposun Azərbaycan ədəbiyyatına təsiri elmi baxımdan «folk- 2013/ I 154 Yüklə 6,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|