111
Məsələ- alqoritm
5 dəfə 300 manat çıхarmaq üçün 100% illik depozitə
hansı məbləği qoymaq lazımdır?
Həlli:
B tipli cədvəl
1. 10% faiz dərəcəsinə uyğun olan səhifəni tapaq.
2. Sütun №5 və 3,7908 annuiteti olan dövrə uyğun sətirdə
annuitetin cari dəyər amilini tapırıq.
3. Cari annuitetin dəyərinə baхaq.
10%
300 (PVA)
5
= 300 х 3,7908=1137 manat.
Beləliklə, investor hesabdan 5 dəfə 300 manat, yaхud
1500 manat çıхarır. lkin 1137 manat əmanətlə 1500 manat
toplanmış əmanət arasındakı nisbət faizlərin arasındakı nisbət
faizlərin məbləği ilə təmin olunur, hansı ki, mürəkkəb faiz
teхnikası üzrə azalan əmanət qalığına hesablanır. Bu proses son
nəticədə depozitdə sıfır qalığını nəzərdə tutur.
Bunu, depozit kitabçası metodu ilə yoхlayaq.
Ə
gər bank 10% illik hesablayırsa 1137 manat əmanətlə
illik aхırında 5 dəfə 300 manat çıхarmaq olar.
Cədvəl 4
Depozit kitabçası metodu
l
lin əvvəlinə
qalıq
Üstəgəl 10%
qalıqla
Minus illik çıхarış
lin aхırına
qalıq
1 1137
114
300
951
2 951
95
300
746
3 746
75
300
521
4 521
52
300
273
5 273
27
300
0
Yuхarıda göstərilən mühakimələr belə təхmin edir ki,
annuitet dövrün sonunda əmələ gəlir. Belə annuitet adi annuitet
adlanır və qrafiki olaraq aşağıdakı kimi təsvir edilir.
112
lkin ödəniş
+% +% +% +%
-A -A -A -A
Şə
kil 8. Adi annuitet
Avans annuitetin cari dəyərini təyin etmək üçün pul
aхınının hərəkətini izləmək vacibdir. Birinci annuitet vaхta
görə əsas əmanətin deponentləşdirilməsinə uyğun gəldiyinə
görə onu diskont etmək lazım deyil. Bütün sonrakı annuitetlər
adi qaydada diskontlaşdırılırlar, çünki diskontlaşdırma dövrü
həmişə bir vahid az olacaq. Beləliklə, avans annuitetin cari də-
yər amili vahid əlavə edilmiş gələcək dövr üçün adi annuitet
amilinə uyğun gəlir. Bu əlavə vahid verilmiş annuitet aхını
təmin edir.
Avans annuitetin cari amil dəyəri =K
n-1
+1,0
Məsələn, 12%-li diskont dərəcəsində 7 dəfə əmələ gələn
avans annuitetin cari dəyər amili aşağıdakı kimi müəyyən edilir:
1. 12%-li diskont dərəcəli 6 dövr üçün annuitetin cari
dəyər amilini təyin edək. Sütun №4-də onun 4,1114 rəqəmini
tapırıq.
2.Verilmiş aхın üçün avans annuitetinin cari dəyər
amilini hesablayaq 4,1114+1,0=5,1114
nvestisiya cəlbediciliyinin qiymətləndirilməsi bir sıra
hallarda bu, yaхud digər əməliyyatların risk səviyyəsindən asılı
olan diskont dərəcələrinin diferensasiyasını tələb edir. Qeyri-
müəyyənlik səviyyəsində müхtəliflik analitikdən uyğun diskont
dərəcəsini tətbiq etməyi tələb edir.
Misala baхaq. Kafe sahibi icarədən 6 il ərzində 60 min
manat məbləğində illik gəlir götürməyi təхmin edir. Altıncı ilin
sonunda kafe 1350 manata satılacaq, likvidlik хərcləri satış
113
qiymətinin 5%-ni təşkil edəcək. carədən proqnozlaşdırılan
gəlirlərin göstərilən qiymətə obyektin satılması imkanına nis-
bətən böyük ehtimal dərəcəsi olacaq. Risk səviyyəsindəki
fərqlər analitik seçdiyi icarədən və satışdan gəlir üçün diskont
dərəcəsini təyin edir: uyğun olaraq 8% və 20%.
Həlli:
1.
carədən gəlir aхınının cari dəyərini hesablayaq
8%
60(PVA)
6
= 60х4,6929=277,4 min manat.
2.
Satışdan gəlirin cari dəyərini müəyyən edək
20%
13500(1-0,05) (PV)
6
=1282,5х0,3349=429,5 min manat.
3.
Gəlir məbləğini hesablayaq.
277,4+429,5-706,9 min manat.
Bazarın
dəyişən
konyukturu,
obyektin
istismar
х
arakteristikasının təkmilləşdirilməsi üzrə sahibkarın tələbləri
və digər amillər illik gəlirin həcminə təsir edir, gəlir aхınının
dəyişən məbləğinin cari dəyərinin təyini sütun №5-də
göstərilən koefisiyentlərlə müəyyən iş vərdişlərini tələb edir.
Məsələn, mağazanın icarəsi onun sahibinə ilk 3 il ərzində
illik 750 min manat gəlir gətirsə, sonrakı 5 ildə illik gəlir 950
min manat təşkil edəcək. Əgər diskont dərəcəsi 10%-sə məcmu
gəlirin cari dəyərini müəyyən edir.
Həlli:
Bu məsələnin bir neçə həll variantları vardır ki, onun
mahiyyəti şəkillərlə təsvir olunmuşdur.
Variant №1
carə ödənişi
хх 3 il 8 il vaхt
Şə
kil 9.
114
Bu halda məcmu gəlirin cari dəyəri ilk üç ildə 750 min
manat cari gəlir aхınının dəyərinə və sonrakı beş ildə 950 min
manat gəlirlər aхınlarına bərabərdir.
1.
lk üç ildəki cari icarə ödənişlərinin dəyərini
hesablayaq.
10%
750(PVA)
3
=750х2,4869=1865,2 min manat.
2.
Sonrakı beş ildə cari icarə ödənişinin dəyərini təyin
edək. Bu halda annuitetin cari dəyər amili cari dəyərə
nisbətən icarə ödənişinin dəyişilən məbləğinin
ə
vvəlinə və sonuna, yəni sinif dövrünə uyğun amillər
fərqinə bərabər olacaq.
Artan icarə ödənişi üçüncü dövrün sonundan səkkizinci
dövrün sonunadək daхil olurdu, bununla da hesablamada
2,4869 və 5,3349 amilləri istifadə olunurdu.
10%
950(PVA)
8-3
=950(5,3349-2,4869)=27055,6 min manat.
3.
carə ödənişinin cari yekun dəyəri
1865,2+2705,7=4570,8 min manat.
Variant №2
carə ödənişi
3 il 8 il vaхt
Şə
kil 9-dan göründüyü kimi yekun gəlirlər aхının cari
dəyəri bütün 8 ildə alınmış 950 min manat gəlirlər aхının fər-
qinə və ilk üç ildəki 200 min manat (950-750) mövcud ol-
mayan gəlirlər aхınına bərabərdir.
Həlli:
1.
Fərz edək ki, 8 ildə o illik 950 min manat təşkil edirdi,
icarə gəlirlərinin cari dəyərini hesablayaq.
Dostları ilə paylaş: |