Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 4,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 54
Xarici firmaların nümayəndələri görüşərkən hər hansı hadisələrin qiy- mətləndirilməsində fikir ayrılığı tamamilə təbiidir. Yad adət və təsəvvürlər qəribə, davranış tərzləri həddən artıq ciddi və ya əksinə mülayim təsir bağışlaya bilər. Lakin ilkin və eyni zamanda, bir qayda olaraq, səthi təəssü- ratdan çıxış edərək biznes üzrə xarici kolleqalara qarşı hörmətsizlik yaran- mamalıdır. Eyni zamanda nəzakət artıq olmamalı, yaltaqlığa çevrilməməli, görülmüş və ya eşidilmiş şeyin heç nə ilə əsaslandırılmamış tərifinə gətirib çıxarmamalıdır. Səbir və nəzakətlə yanaşı işgüzar etika ədalətlilik kimi ümumbəşəri ə xlaqi keyfiyyətə də oriyentasiya edir. Bu, insanların şəxsi-işgüzar keyfiy- yətlərinin, onların fəaliyyətlərinin obyektiv olaraq qiymətləndirilməsini, on- ların fərdiliklərinin qəbul olunmasını, tənqidə açıqlığı və özünütənqidi nə- zərdə tutur. ş güzar insanı xarakterizə edən ümumi əxlaqi keyfiyyətlərə onun peşə- kar düzgünlüyünü, yəni tələbkarlığını, işə can yandırmasını, habelə prinsi- piallığını və başqalarının fikirlərinə hörmət göstərilməsini aid etmək olar. Qərb biznesmenlərinin uğur düsturu sadədir: uğur = peşəkarlıq + vicdanlılıq. Xaricdə illər ərzində yoxlanmış partnyorları çox qiymətləndirir, yeniləri isə şübhə ilə öyrənir və çox vaxt ilk görüşdə özünü qaydalara uyğun aparmayanları öz qeyd dəftərçələrindən silirlər.
Milli və xarici mütəxəssislər tərəfindən aparılmış tədqiqatlar uğurlu biznesmenin ən mühüm keyfiyyətlərinə aşağıdakıları aid etməyə imkan vermişdir: təşəbbüskarlıq, risk etmək qabiliyyəti, məqsədyönümlülük, müs- təqillik, effektivlik və keyfiyyətə oriyentasiyalılıq, inandırmaq və qarşıya məqsəd qoymaq bacarığı, biliklər əldə etməyə çalışmaq, müşahidəçilik qabiliyyəti. Biznesmenin faydalılığı onun işi təşkil etmək və rasional şəkildə həya- ta keçirməsinə, qənaətliliyinə, təşəbbüskarlığına, buraxılan məhsulun isteh- salının daimi olaraq yenilənməsinə çalışmasına əsaslanır. Sahibkarlıq fəa- liyyətinin insanların tələbatlarının təmin edilməsinə istiqamətlənməsi xüsusi ə həmiyyət kəsb edir. Onların alıcılıq qabiliyyətlərinin artırılmasında maraqlı olan biznesmenlər inkişaf etmiş cəmiyyətdə fəal şəkildə sosial siyasətin yaxşılaşdırılmasında iştirak edir, mədəniyyət və elmin inkişafına öz töhfələ- rini verirlər. Bizim ölkədə insanların biznesmenlərə qarşı münasibəti müxtəlifdir və həm obyektiv, həm də subyektiv xarakterli bir çox amillərin təsiri altında formalaşır. On illər ərzində sovet insanlarında biznesmen haqqında cəmiy- yətin var-dövlətinə sahib olan və buna haqqı olmayan, zəhmətkeşlərin istis- marı hesabına yaşayan “parazit” stereotipi formalaşmışdır; onun marağı Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 55
yalnız asan qazancdır. Bu gün bu sxemin tərəfdarları mövcuddur, ancaq sahibkarlara qarşı yeni münasibət də möhkəmlənir. Ə ksər milli biznesmenlərin işgüzar etikası hələ ki, formalaşma mərhə- ləsindədir. nzibati-amirlik sistemi şəraitində təsərrüfat rəhbər-komformistin xüsusi tipi yaranmışdır: qorxaq, daxilən azad olmayan, riskdən qorxan, təşəbbüssüz bir tip. Tez-tez bu sistem çərçivəsində böyümüş təsərrüfatçılar demokratik olmurlar, dialoqa meyilli deyillər, insan münasibətləri, psixo- logiya və menecment məsələlərində səriştəsizdirlər, kifayət qədər dünya görüşünə malik deyillər. Birinci qrupa (müxtəlif qiymətləndirmələrə görə ümumi sayın 5-20%- i) nomenklatur biznesin nümayəndələri – komsomol, partiya və sovet orqan- larının işçiləri aid edilir. Bu işlərə xalq təsərrüfatının bir çox sahələrindən, son nəticədə isə bizneslə məşğul olmuş şöhrətpərəst işgüzar insanlar təşrif buyururdular. Onların fərqləndirici cəhətlərinə işgüzar yanaşma, təşkilatçılıq qabiliyyətlərinin olması, biznesin əsaslarını bilmələri, qeyri-rəsmi münasi- bətlər saxlamaq və qaydaya salmaq bacarığının olması və s. aiddir. kinci qrupa lyumpenləşmiş (peşəsiz insanlar) siniflər daxildir. Bunlar öz peşələrində yüksəyə qalxmamış və ya ümumiyyətlə peşəyə sahib ol- mayan insanlardır. Burada 13-15 yaşlarından qeyri-qanuni biznesdə “pul qa- zanmağa” başlamış, daha sonra isə rəsmi qeydiyyatdan keçmiş firmalar aç- mış gənc insanların payı böyükdür. Bu qrupdan olan biznesmenlər üçün nə- yin bahasına olursa-olsun özünə var-dövlət toplamaq xarakterikdir, buna görə də onları maraqlandıran sfera istehsal yox, ticarət-tədarükat əməliyyat- ları, vasitəçilik fəaliyyəti, birja və bank işidir. Milli biznesmenlər mürəkkəb şəraitdə, tez-tez qeyri-müəyyənlik vəziy- yətində işləməli olurlar. Biznesə mane olan mexanizmlər hələ də dəf edil- məmişlər. Belə şəraitdə uğuru yalnız sürətlə uyğunlaşan biznesmenlər əldə edirlər. Buna görə də “birdəfəlik” biznes psixologiyası kifayət qədər geniş tətbiq edilir, bu zaman uduş ədalətsiz rəqabət şəraitində istehlakçıların al- dadılması yolu ilə əldə edilir. Müasir sahibkarlıq fəaliyyətində mübarizə aparmaq, öz üstünlüyünü saxlamaq bacarığı ilə yanaşı sadiqlik, diplomatiklik, əməkdaşlıq etmək ba- carığı kimi keyfiyyətlər də yüksək qiymətləndirilir; öz yaradıcı və təşkilat- çılıq qabiliyyətlərini reallaşdırmağa çalışan, məsuliyyəti öz üzərinə götürən işçilər qiymətləndirilir. Bu, ona görə baş verir ki, birincisi, getdikcə daha çox rəhbər insanların daimi olaraq nəzarətdə saxlanmasının qeyri-mümkün olması barəsində nəticəyə gəlir, ikincisi, işçilərin böyük hissəsi əməkdaşlıq atmosferinin yaradılması və onların fikir və ideyalarının nəzərə alınması şə rtilə keyfiyyət və effektivliyi artırmağa hazırdırlar. Yüksək əxlaqi prinsiplərə xüsusi yer verilir. nkişaf etmiş ölkə üçün işgüzar münasibətləri yalan, məsuliyyətsizlik və tamah üzərində qurmaq sərfəli deyildir.
Yüklə 4,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|