52
3.
xüsusi iqtisadi zonada istehsal və ya emal olunmuş mallar Azərbaycan
Respublikasının gömrük ərazisi xaricinə ixrac edilərkən gömrük rüsumları və vergilər
tutulmur;
4.
Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisi xaricindən xüsusi iqtisadi zonaya
idxal olunmuş mallar Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisinə xüsusi iqtisadi
zonadan idxal edilərkən, bu Qanunun 17.2-ci maddəsinə müvafiq olaraq gömrük
rüsumları və vergilər Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə uyğun
olaraq tutulur;
5.
xüsusi iqtisadi zonada istehsal və ya emal olunmuş mallar təmir, yekun-
tamamlama işləri, nümunələrin sərgisi və digər bu kimi məqsədlərlə Azərbaycan
Respublikasının gömrük ərazisinə müvəqqəti idxal edilərkən gömrük rüsumları və
vergilər tutulmur;
6.
Azərbaycan Respublikasında mallar xüsusi iqtisadi zonalar arasında idxal-ixrac
edilərkən gömrük rüsumları və vergilər tutulmur.
Qeyd olunan 6 haldan başqa bütün digər hallarda Azərbaycan Respublikasının
qüvvədə olan gömrük qanunvericiliyi tətbiq edilir. Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində
malların (azqiymətli, tezköhnələn, təhlükəli mallardan başqa) saxlanılma müddəti
məhdudlaşdırılmır. Xüsusi iqtisadi zonaya malların qanunsuz idxalı və ixracının
qarşısını almaq məqsədilə xüsusi iqtisadi zonanın sərhədlərində gömrük orqanları
tərəfindən gömrük nəzarəti, habelə xüsusi iqtisadi zonanın ərazisinə gətirilən və oradan
aparılan mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi həyata keçirilir. Xüsusi
iqtisdi zonada mallarla əməliyyat aparan rezidentlər gətirilən, aparılan, saxlanılan,
hazırlanan, emal edilən, satın alınan və satılan malların uçotunu aparır və həmin mallar
barədə Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanlarına Azərbaycan Respublikasının
gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanının (“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Fərmanının 5.7-ci bəndinə əsasən Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsi) müəyyən etdiyi qaydada hesabat verir.
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti (“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanununun tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan
53
Respublikası Prezidentinin Fərmanının 5.3-cü bəndi) tərəfindən xüsusi iqtisadi zonanın
sərhədlərində gömrük nəzarətinin, gömrük məntəqələrinin fəaliyyətinin, malların
gömrük rəsmiləşdirilməsinin, nəqliyyat vasitələrinin və fiziki şəxslərin sərhəddən
buraxılma rejiminin sadələşdirilmiş qaydaları müəyyən edilir. Malların gömrük
rəsmiləşdirilməsi və gömrük anbarlarında saxlanılması üçün gömrük qanunvericiliyinə
uyğun olaraq gömrük yığımları alınır. Aksizli mallar xüsusi iqtisadi zonaya idxal
olunarkən onlardan Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq bütün
gömrük ödənişləri tutulur. Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində xüsusi razılıq (lisenziya)
əsasında gömrük brokerləri və sərbəst anbarlar fəaliyyət göstərə bilərlər. Gömrük
brokerlərinin və sərbəst anbarların lisenziyalaşdırılması qanunvericiliyə müvafiq olaraq
həyata keçirilir.
Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsində zonalara dair qeyd olunan
məsələlərdən biri də sərbəst zonalardır. Gömrük Məcəlləsinin 1.0.48-ci maddəsinə
əsasən sərbəst zona gömrük ərazisinin, gətirilən mallara gömrük rüsumlarının və
vergilərin, habelə ticarət siyasəti tədbirlərinin tətbiq olunmayan hissəsidir. Həmin
Məcəllənin 3-cü maddəsinə müvafiq olaraq gömrük ərazisində bu Məcəllədə müəyyən
edilmiş qaydada sərbəst zonalar yaradıla bilər. Gömrük ərazisinin hüdudları, həmçinin
sərbəst zonaların perimetrləri gömrük sərhəddidir. Sərbəst zonaların perimetrləri istisna
olmaqla, gömrük sərhədi Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədi ilə üst-üstə düşür.
Gömrük Məcəlləsinin 31-ci fəsli (184 - 191-ci maddələr) sərbəst zonalar adlanır. Qeyd
olunan fəslə görə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti gömrük ərazisində sərbəst
zona yarada və ləğv edə bilər. Hər bir zonanın sahəsini, onun giriş və çıxış
məntəqələrini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti müəyyənləşdirir. Sərbəst zona
qapalı olmalıdır. Onun sahəsinin perimetrləri, giriş və çıxış məntəqələri gömrük
orqanlarının nəzarəti altında olur. Sərbəst zonaya daxil olan və oranı tərk edən şəxslər,
mallar və nəqliyyat vasitələri gömrük nəzarətindən keçməlidirlər. Sərbəst zonada tikinti
işləri gömrük orqanlarının icazəsi ilə aparılır. Bu zonalarda kommersiya və digər
fəaliyyət növləri gömrük orqanlarına müəyyən edilmiş formada, əvvəlcədən məlumat
verilməklə, onların icazəsi ilə həyata keçirilir.
54
Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunvericiliyində diqqəti cəlb edən
məsələlərdən biri də daxildə emal xüsusi gömrük prosedurudur. Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2014-cü il 14 yanvar tarixli, 4 nömrəli Qərarı ilə
“Malların daxildə emal xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilməsi Qaydaları”
təsdiq edildi. Bu Qaydaların 2.1.1-ci yarımbəndinə və Azərbaycan Respublikasının
Gömrük Məcəlləsinin 1.0.3-cü maddəsinə əsasən daxildə emal - müəyyən malların emal
əməliyyatları aparıldıqdan sonra ixrac edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının
gömrük ərazisinə gömrük rüsumları və vergilər alınmadan gətirilməsindən ibarət xüsusi
gömrük prosedurudur.
Xüsusi iqtisadi zonanın rejimlərindən digəri isə vergi rejimidir. “Xüsusi iqtisadi
zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 18-ci maddəsinə əsasən
xüsusi iqtisadi zonanın rezidentlərinə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş güzəştli vergi
rejimi tətbiq olunur. Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən,
qeydiyyatdan keçmiş rezidentlər malların təqdim edilməsindən, işlərin görülməsindən,
xidmətlərin göstərilməsindən əldə etdikləri vəsaitin məbləğindən (ümumi hasilatın
həcmindən) və satışdan kənar gəlirlərindən 0,5 % dərəcə ilə vergini (sadələşdirilmiş
vergini) hesablayır, rüb qurtardıqdan sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq ödənilməli
olan həmin verginin məbləği haqqında Azərbaycan Respublikasının Vergilər
Nazirliyinin (“Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının
5.6-cı bəndi) müəyyən etdiyi formada vergi orqanlarına bəyannamə verir və həmin
müddətdə bu vergini dövlət büdcəsinə ödəyirlər. Xüsusi iqtisadi zonanın rezidentləri
qeyd olunan vergi və fiziki şəxslərin muzdlu işlə əlaqədar gəlirindən vergi istisna
olmaqla, vergi qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş digər vergiləri ödəməkdən
azaddırlar. Xüsusi iqtisadi zonanın rezidentinə vergi rejimi yalnız həmin zonada
göstərdiyi sahibkarlıq fəaliyyətinə tətbiq edilir. Xüsusi iqtisadi zonanın rezidentinin
Qanunun 14.5-ci maddəsində göstərilmiş səbəbdən qeydiyyatı ləğv edildikdə onun
əvvəlki dövrlər üzrə vergi öhdəlikləri vergi qanunvericiliyində müəyyən edilmiş
qaydada yenidən hesablanır və ödənilir. Xüsusi iqtisadi zonanın ərazisində vergi
ödəyicilərinin və dövlət vergi orqanlarının, habelə vergi münasibətlərinin digər
Dostları ilə paylaş: |