Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ Təhsildə İKT
- METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ Təhsildə İKT 84 ŞAGİRD İNTELLEKTİNİN İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİNDƏ İNFORMASİYA
METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ Təhsildə İKT 83 4. Мехтиев М. Г. Компьютер на уроке геометрии. – Махачкала: Издательство ДНЦ РАН, 2002 г. -194 с. METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ Təhsildə İKT 84 ŞAGİRD İNTELLEKTİNİN İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİNDƏ İNFORMASİYA KOMMUNİKASİYA TEXNOLOGİYALARININ ROLU Ş.X. Nəbiyeva pedaqoji elmlər namizədi, dossent Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Şagirdlərdə intellektin inkişaf etdirilməsi prosesi onların qabiliyyətləri ilə sıx bağlıdır. Müəllim hər bir şagirdin hansı qabiliyyətə malik olduğunu nəzərə almalıdır. Ana dilinin tədrisi prosesində bu xüsusi bir problem kimi qarşıda durur. Dünyanın qabaqcıl ölkələrindən biri olan Fransada hələ XX əsrin əvvəllərində bu məsələ dövlət səviyyəsində diqqəti cəlb edən bir problem idi. 1904-cü ildə Fransız psixoloqu Alfred Bine ibtidai sinif şagirdlərinin müvəffəqiyyət qazanmasının sirlərini araşdırmağa başladı. Bu tapşırığı ona Fransanın Xalq Təhsil Naziri vermişdi. Lakin bu hadisədən 80 il sonra təhsil araşdırıcıları kəşf etdilər ki, şagirdin inkişafı üçün birinci növbədə onun qabiliyyəti üzə çıxmalıdır. Harvard universitetinin professoru Hovard Qardner adlı psixoloqu “Əqlin hüdudları” (1983) adlı kitabında “Çoxşaxəli əqli qabiliyyətlər nəzəriyyəsini yaratdı. Bu nəzəriyyəyə əsasən insanın 7 əqli qabiliyyəti haqqında nəzəri fikirlər irəli sürüldü. “Bu gün orta məktəbdə təhsilə yanaşma dəyişir. Şagirdlərə sadəcə olaraq bilik və ehkamlar vermək deyil, onlarda müəyyən bacarıq və vərdişlər inkişaf etdirmək tələb olunur. Əzbərləməklə əldə edilmiş bilik tez bir zamanda unudulur, lakin bacarıq və vərdişlər yaddan çıxmır, şəxsiyyət yönlü təhsilin əsas məqsədi şagirdi alim etmək deyil, onu müstəqil həyata hazırlamaqdır. Bu məqsədlə şagirdin həm intellektini, həm xarakterini, həm də mənəviyyatını düzgün formalaşdırmaq və inkişaf etdirmək lazımdır”. Lakin Hovard Qardnerin çoxşaxəli əqli qabiliyyətlər nəzəriyyəsi bu gün dünya psixoloqlarının ən çox cəlb edən bir problem kimi qarşıda durur. Müasir şəraitdə Qardner nəzəriyyəsinin daha geniş planda tətbiqi müşahidə olunmaqdadır. Göründüyü kimi kitab müəllifləri Qardner nəzəriyyəsini yeni şəraitdə daha kiçik detallarına gedib çıxmışlar. Bunun isə başlıca səbəbi şagird intellektinə təsir etməyin yeni metod və yollarını axtarmaqdan ibarətdir. Yəhudi xalqının müdrik bir sözü var: “Bütün çıxılmaz vəziyyətlərdən iki çıxış nöqtəsi var”. Bu, ağlın çevikliyinə, bütün vəziyyətlərdə alternativ yol axtarmaq zəruriyyətinə işarədir. Hər bir fikrə alternativ axtarmaq, mütləq ideyaları hazır standart fikirlərlə yeniləşdirmək ideyası müasir təhsilin qarşısında duran əsas METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ Təhsildə İKT 85 vəzifələrdəndir. Bu gün dünya şöhrətli alimlərdən Lütfizadənin, R. Əliyevin nəzəriyyələri mövcud elmi kəşflərin alternativi kimi diqqəti cəlb edir. Alternativ düşüncə inkişafın əsasıdır. Əgər elmdə alternativ düşüncə yaranmasa onun inkişafı olmayacaq. Çünki mövcud elmi nailiyyətlər ümumi qanunauyğunluqları müəyyənləşdirir. Buna görə də biz tərtib etdiyimiz testlərdə sualları elə şəkildə qurmalıyıq ki, şagirdin konkret intellektinə yönəlsin. Test cavablarını hazır biliklərin yoxlanmasından məntiqi düşüncəyə istiqamətləndirmək daha çox əhəmiyyətlidir. Tam bildiyimiz şeylərin içindən bilmədiklərimiz cəhətləri araşdırmaq bacarığı yaratmalıyıq. O şey ki, bizlərə tam aşikardır, Orda da gizli bir xəzinə vardır. N. Gəncəvi bu beyt ilə deyir ki, bildiyimiz bir şeyin içində minlərlə bilmədiyimiz sirlər vardır. həmin sirləri öyrənməyə səy etməliyik. Bu kəlam müasir təlim strategiyasının əsasını təşkil edə bilər. Bizim bildiklərimizin içərisində bilmədiyimiz minlərlə cəhət mövcuddur. Əgər müəllim öz dərsinə bu məntiqlə yanaşsa elmin tərəqqisi yolunda şagirdləri düzgün istiqamətləndirmiş olar. Uşaq intellektinin bünövrəsini balacanın ilkin inkişaf dövründə qoymalı müstəqil düşüncəyə malik olmasının qayğısına qalmaq lazımdır. Açıq Cəmiyyət İnstitutunun elmi əməkdaşı Liz Loran Avropalı təhsil işçiləri ilə müzakirələr zamanı demişdir: “Çox vacibdir ki, uşaqlar öz inkişafları dövründə fərdi azadlığı hiss etsinlər. Bütün uşaqlar müstəqil nəticə çıxarmalı və müstəqil qərarlar çıxarmağı bacarmalıdırlar. Müstəqil düşüncəyə malik olmaq üçün isə intellektin möhkəm bünövrəyə əsaslanması lazımdır. Uşaqların ibtidai məktəbə keçməyə hazır olduqlarına əmin olmaq məqsədilə böyük yaşlı və inkişaf səviyyəsi yüksək olan qruplarda ana dili ilə bağlı oyunlar tətbiq etmək məqsədəuyğundur. Şərti olaraq “söz oyunları” adlanan məşğələlərdə hərflərdən sözlər düzəltmək verilir. Belə sözlər daha çox göz qabağında olan əşyalara aid ola bilər. Belə sözlər həmçinin bağça yoldaşları, valideynlərinin adları da ola bilər. Məşğələni elə təşkil etmək lazımdır ki, oyun xarakteri daşısın. Məşhur nağıl qəhrəmanlarının adlarını, onların əsas xarakterik xüsusiyyətlərini əks etdirən sözləri də yazmaq olar. Uşaq bağçalarında riyazi vərdişlərə marağı nəzərə alaraq hərflərin boyunu, enini (məsələn böyük U, balaca u, və ya “M” “İ”dən enlidir, yaxud “I” “r”dan iridir) hərflərin müqayisəsi adlanan bu oyunda həm də bənzətmə qabiliyyətləri də inkişaf edə bilər. Məsələn “M” hərfi qurbağaya, “S” ilana, “O” təkərə və s. bənzədilməklə uşaqda ətraf aləmə nəzər salarkən gördükləri əşyaların fiqurlarını yadda saxlamağa kömək edir. Bunun üçün Microsoft Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|