Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
100 sində üzə çıxmış faktlardan onun özünün əleyhinə istifadə edilməsin. Bunun baş verməməsi üçün təhlilin gedişatın- da, təhlil prosesində və nəticələrinin qorunub saxlanılma- sında məxfilik rejimi gözlənilməlidir. SWOT – təhlilin bir neçə mərhələ üzrə aparılması olduqca vacibdir. Birinci mərhələdə öz güc və imkanları- nın qiymətləndirilməsi tövsiyə edilir. Bunun üçün aşağıda- kıları etmək gərəkdir. Birincisi, müəssisənin hansı parametrlər üzrə qiymət- ləndirilməsinin siyahısı tərtib edilməlidir. İkincisi, hər bir seçilmiş parametrlər üzrə hansının güclü, hansının isə zəif cəhət olduğu göstərilməlidir. Siya- hıda əksini tapmış ən vacib güclü və zəif cəhətlər müəssi- sənin SWOT – təhlil matrisasına köçürülməlidir ki, sonra- lar onları əsaslı tədqiq etmək mümkün olsun. Bir qayda olaraq SWOT – təhlil aparıldıqda müəyyən bir müəssisənin güclü və zəif cəhətlərini qiymətləndirmək üçün aşağıdakı parametrlər ön plana çəkilir: 1. Təşkil (burada əməkdaşların təhsili, icraçılıq mə- dəniyyəti və qabiliyyəti, onların müəssisənin inkişafında maraqlı olması, müəssisənin şöbə və bölmələri arasında qarşılıqlı əlaqələr və əməkdaşlıqlar və s. qiymətləndirmə- nin obyektləri ola bilərlər). 2. İstehsalat (müəssisənin istehsal gücü, avadanlığın keyfiyyəti və aşılanma səviyyəsi, buraxılan malların key- fiyyəti, patent və lisenziyaların mövcud olması, məhsulun maya dəyəri, məhsul göndərmə kanallarının etibarlığı və s. qiymətləndirilə bilər). 3. Maliyyə (istehsal məsrəfləri, kapitalın yetərli qə- dər olması və dövretmə sürəti, müəssisənin maliyyə siste- 101 minin mötəbərliyi və dayanıqlığı, biznesin mənfəətliliyi və s. qiymətləndirilə bilər. 4. İnnovasiyalar (burada müəssisədə yeni məhsul və xidmətlərin tədbiqi, onların yenilik səviyyəsi, yeniliklərə yönəldilən vəsaitlərin özünü bərpa etmə müddəti və s. qiymətləndirilməsi aparıla bilər. 5. Marketinq (burada məhsul və ya xidmətlərin key- fiyyəti, məhsul çeşidinin dolğunu, istehsal və ticarət mar- kasının məşhur olması, qiymətlərin səviyyəsi, reklamın səmərəliliyi, müəssisənin populyarlığı (imici, istifadə edi- lən satış modelinin effektli olması, göstərilən əlavə xidmətlərin çeşidi, işçilərin icraçılıq qabiliyyəti və s. qiy- mətləndirmənin obyektləri ola bilər). Qeyd edilmiş parametrlər təhlil edildikdən sonra on- ların içindən ən sanballı və əhəmiyyətli güclü və zəif cə- hətlər seçilib SWOT – təhlilin matrisasının yuvalarında alınırlar. Həmin güclü və zəif cəhətlərin sayı nə qədər yığ- cam və 5-10 qədərdən çox olmazsa bir o qədər onları ümumiləşdirmək və təhlil etmək asan olar. Şirkətin strateji gələcəyi üçün güclü cəhətlər daha çox önəmlidir, çünki, onlar strategiyanın təməl daşlarını təşkil edərək onların üzərində rəqabət üstünlüklərini qur- maq olar. Eyni zamanda yaxşı hesab edilən marketinq strategiyası zəif cəhətlərə müdaxilə etməyi və onları ara- dan qaldırmağı tələb edir. SWOT – təhlilin ikinci mərhələsində bazarın qiy- mətləndirilməsi həyata keçirilir. Həmin tədqiqat və təhlil vasitəsilə müəssisədən kənar ətraf mühitdə hansı hadisə və proseslər baş verdiyi öyrənilir və dərk edilir, imkanları aş- kar edilir, hansı təhlükələrdən qorunmaq, onlara hazır ol- 102 mağın gərəkliyini müəyyən etməkdən ötrü istifadə olunur. Təcrübədə bazar imkanları və təhlükələrinin təyin edilməsi metodikası müəssisənin güclü və zəif cəhət- lərinin təyin edilməsi metodikası ilə üst – üstə düşür. Belə ki, öncə bazar vəziyyətinin hansı parametrlər üzrə qiymət- ləndiriləcəyi təyin edilir. Sonra hər bir parametr üzrə nəyin imkan və nəyin təhlükə olduğu dəqiqləşdirilir. Nəhayət axırda daha çox əhəmiyyət vəsf edən imkanlar və təhlükələr seçilib SWOT – təhlilin matrisasına köçü- rülüb. Bazar imkanları və təhlükələrinin qiymətləndirilməsi zamanı aşağıda sadalanan parametrləri əsas kimi götürmək olar: 1. Tələb amilləri (Burada məsləhət görülür ki, baza- rın tutumu, onun artımı və ya azalma tempi, müəssisənin məhsuluna olan tələbin strukturu nəzərə alınsın və s.). 2. Rəqabət amilləri (əsas rəqiblərin sayı, bazarda əvəzedici əmtəələrin mövcud olması, bazara müdaxilə səddinin yüksəkliyi və oradan çıxış imkanları, bazar iş- tirakçıları arasında bazar paylarının bölüşdürülməsi və s.). 3. Satış amilləri (vasitəçilərin sayına, məhsulların bölüşdürülməsi şəbəkəsinin mövcud olmasına, məhsulla- rın və dəstəyici vasitələrin göndərilməsi şərtlərində və b. diqqətin cəmləşdirilməsi gərəkdir). 4. İqtisadi amillər (valyutaların məzənnələri, inflya- siyanın səviyyəsi, əhalinin gəlirlərinin dəyişməsi, dövlətin iqtisadi siyasəti və s. nəzərə alınır). 5. Siyasi və hüquqi amillər (ölkədə siyasi sabitliyin səviyyəsi, əhalinin hüquqi təhsili və qanuna riayət etməsi 103 səviyyəsi, hakimiyyət dairələrinin korrupsiyalaşması meyarları və s. qiymətləndirilir). 6. Elmi – texniki amillər (bir qayda olaraq elmin in- kişaf səviyyəsi, yəni innovasiyaların istehsala tədbiqi, elmin inkişafına dövlət dəstəyinin səviyyəsi və s. nəzərə alınır). 7. Sosial – demoqrafik amillər (müəssisə fəaliyyət göstərdiyi regionda əhalinin sayı və cinsi – yaş tərkibi, doğum və ölüm əmsalları, əhalinin məşğulluq səviyyəsi və s. nəzərə alınmalıdır). 8. Sosial – mədəni amillər (bir qayda olaraq cəmiy- yətin dəyərləri və ənənələri, əmtəə və xidmətlərin istehsal- çı mədəniyyətinin mövcud vəziyyəti, insanların hərəkət və davranışlarının mövcud stereotipləri və s. nəzərə alınır). 9. Təbii və ekoloji amillər (müəssisə fəaliyyət gös- tərdiyi məkanın hansı iqlim zonasına mənsub olması, ətraf mühitinin vəziyyəti, ətraf mühitin mühafizəsinə ictimaiy- yətin münasibəti və s. hesaba alınır). 10. Beynəlxalq amillər (əsasən dünyada stabilliyin səviyyəsi, lokal münaqişələrin mövcud olması və s. öyrə- nilir). Əvvəl olduğu kimi, bütün məlumatlar tərtib edilən cədvəldə əksini tapır. Bu imkanlar və təhlükələrin siyahı- sından daha böyük əhəmiyyətə malk olanlar seçilir. Bunun üçün hər bir imkanı və ya təhlükəni iki parametr üzrə qiy- mətləndirmək gərəkdir. Bu zaman iki suala cavab veril- məlidir: 1. Bu və ya digər hadisə və ya prosesin baş verməsi ehtimalı nə dərəcədə yüksəkdir? 2. Həmin hadisə və proseslərin baş verməsi müəs- sisənin fəaliyyətinə nə dərəcədə təsir göstərə bilər? Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|