Azərbaycan Texniki Universiteti “Avtomobil texnikası” kafedrası

texniki-iqtisadi  üsul

  adı  ilə  məşhurdur.  Praktiki  cəhətdən  ən  geniş 

yayılmış  və  istifadə  edilən  üsuldur.  Bu  üsulun  mahiyyəti  ondan  ibarətdir  ki,  TQ  və  CT -ə  sərf 

edilən  xüsusi  xərclərin  cəminin  minimun  qiymətinə  uyğun  gələn  yürüş  TQ  üçün  optimal 

periodiklik qəbul edilir (şəkil 6.2).  

     Qrafikin  təhlili  göstərir  ki,  TQ-un  periodikliyini  artıranda  xüsusi  xərclərin  miqdarı 

həddindən  çox azalır. Lakin  periodikliyin artması detalların  ömür uzunluğunu aşağı  salır. Buna 

müvafiq  olaraq CT xərcləri artır. Bu  baxımdan TQ və  CT-in  xüsusi xərclərinin  cəminin  elə  bir 

qiyməti  var  ki,  (şəkildə 

A

  nöqtəsi)  bu  ədəd  əmək  və  material  xərclərinin  minimum  qiymətinə 

uyğundur. Həmin nöqtəyə müvafiq olan yürüş TQ-un optimal periodikliyi kimi qəbul edilir. 

 

 

 

---

76 

 

Şəkil 6.2. Periodikliyin texniki-iqtisadi üsulla təyini. 

C

xas 

- işlərin xüsusi xərcləri, qəp/km; / - yürüş, min. km. 

 

Qeyd  etmək lazımdır ki,  mövcud  olan istismar kateqoriyaları (xüsusən avtomobil  nəqliyyatı 

üçün) müxtəlif olduğuna görə hərəkət tərkibinin istismar keyfiyyətləri dəyişir. 

Buna görə də TQ 

və CT üçün Əsasnamədə verilmiş normalar