Azərbaycanda kənd təSƏRRÜfati kooperasiyasi: Problemlər və Perspektivlər
Yüklə 220,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Aqrar sektorun davamlı inkişafına nail olmaq üçün mütərəqqi modellərin tətbiqinin vacibliyini düşünənlər;
- Yerli kənd əhalisinin kooperasiyalar haqqında məlumatsızlığı;
11
istədikləri kimi əkib-becərirlər. Onların qarşılarına qoyduqları məqsəd, malik olduqları torpaq və əmlaklardan başqa, kiçik torpaq payçılarının, eləcə də, dövlət və bələdiyyə torpaqlarını ya uzunmüddətli icarəyə götürmək və ya daha ucuz qiymətə almaqdır. Onlar birgə və könüllü fəaliyyət göstərməyə meylli deyillər. Səbəb kimi, özlərinin əmlaklarının yetərincə olmasını, eləcə də, digər payçılara qarşı olan inamsızlığı qeyd edirlər. Ancaq bütün bunlara baxmayaraq həmin fermerlərin də əksəriyyətinin idarəçilik sistemi ilə bağlı problemləri çoxdur və müasir inkişaf modellərindən məlumatsızdırlar. Digər əsas amil isə ondan ibarətdir ki, onların əksəriyyəti dövlətin ayırdığı dotasiyalar hesabına fəaliyyətlərini davam etdirə bilirlər. Nəticə etibarı ilə, onların da yaratdığı təsərrüfat sistemi müəyyən obyektiv və subyektiv amillərdən asılı olaraq davamlı inkişafa nail olmağa imkan vermir. “Uluçay” Sosial-İqtisadi İnnovasiya Mərkəzinin apardığı araşdırmalar isə göstərir ki, bu qrupa aid edilən, yəni “Kooperasiyalar Haqqında” yeni Qanunun qəbul edilməsinin əleyhinə gedən insanların ən böyak narahatlıqları ondadır ki, yeni Qanuna əsasən Kooperasiyalar yaratmaq məqsədi ilə dövlət və bələdiyyəyə aid olan torpaqlar icarədarlardan dövlətin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı baxımından məcburi qaydada geri alına bilər (Torqaq Məcəlləsinin 73-cü maddəsinə istinadən). Belə hal da, təbii olaraq bu insanlara sərf etmir. Araşdırmalarda məlum olub ki, bəzi fermerlər dövlət və bələdiyyəyə məxsus olan yüz hektarlarla torpaq sahələrini uzun müddətə və ucuz qiymətə icarəyə götürsələr də, səriştəsizlik və maliyyə sıxıntılzrı səbəbindən həmin sahələri əkib becərə bilmirlər. Özlərinin maliyyə ehtiyaclarını qismən ödəyə bilən bu insanlar böyak torpaq sahələrini istifadəsiz qoymaqla, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinə ciddi zərbə vururlar. Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov yeni Qanuna ehtiyacın olmadığını qeyd edir. Onun fikrincə, əvvəlki Qanuna bəzi yeniliklər, əlavələr etməklə daha yaxşı nəticələrə nail olmaq olardı. Köhnə Qanundan fərqli olaraq yenisində fermerlərin, pay torpağı
almış sahibkarların birləşməsi məsələsini həvəsləndirmə, stimullaşdırma siyasəti ilə həyata keçirmək nəzərdə tutulur. Qanunun işləməsi siyasi iradə ilə bağlı məsələdir. Əgər siyasi iradə yoxdursa, ən yaxşı Qanun belə işləməyə bilər. Xatırladaq ki, hələ 1996-cı ildə “Kooperasiya haqqında” 9 fəsildən və 35 maddədən ibarət Qanun qəbul olunub. Sonradan bu Qanun qüvvədən düşüb və dövrün tələbiə uyğun olaraq yeni Qanun hazırlanması zərurəti yaranıb.
tətbiqinin vacibliyini düşünənlər;
Aqrar sahədə çalışan bir qrup insanlar isə anlayırlar ki, kənd təsərrüfatındakı müvafiq durum çox gərgindir və gələcək inkişaf perspektivi yoxdur. Onların gəldiyi qənaət budur ki, vəziyyətin belə davam etməsi ölkənin aqrar sektorunu daha da ağır vəziyyətə salacaqdır. Bu sahədə idarəçiliklə bağlı mövcud olan sistemsizlik, pay torpaqlarının azlığı üzündən rentabelsiz olması, məhsulun maya dəyərinin baha başa gəlməsi, bazar əlaqələrinin lazımi səviyyədə qurulmaması, daha şaxəli fəaliyyət göstərməklə daha çox gəlir əldə 12
etmək imkanının olmaması, rəqabətliliyin olmaması və digər hallar inkişaf etmiş ölkələrin modellərinin tətbiqinin vacibliyini zəruri edir. Dünyada əhali sayının sürətlə artması ilə əlaqədar insanların ərzaqla təminatında yaranacaq problemləri dərk edən professional mütəxəssislər belə qənaətdədirlər ki,
kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsinə və modernləşdirilməsinə böyük ehtiyac vardır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Parlament Assambleyasının iclaslarında durmadan aqrar sektorun inkişafı məsələləri ön plana çəkilir. Bir sıra beynəlxalq əhəmiyyətli təşkilatlar, donorlar kənd təsərrüfatının modern inkişaf mexanizmi yollarının araşdırılması üçün iri layihələr həyata keçirir, tədqiqat işlərini genişləndirirlər.
Banklar, sığorta və lizinq şirkətləri tərəfindən aqrar sahəsinin inkişafına dair güzəştli paketlər təklif olunur. Əlbətdə ki, hazırda dünyada baş verən iqtisadi böhran, qlobal işsizlik, ərzaq təhlükəsizliyi problemi ölkəmizdə də təsirsiz ötmür. Ölkədə neft, neft- kimya sənayesi və s. sahələr sürətlə inkişaf edir və Azərbaycan iqtisadiyyatında əhəmiyyətli dərəcədə rol oynayır. Çoxlu sayda iri həcmli sosial-iqtisadi, tikinti və arxitektura və s yönümlü layihələr həyata keçirilir. Azərbaycan iqtisadiyyatı sürətlə Avropaya inteqrasiya edir. Belə olduğu halda Azərbaycan Hökuməti qarşısında şərtlər ağırlaşdırılır, tələblər çoxalır. Bütün bunları nəzərə alaraq Hökumət rəhbərləri, Qanunverici orqan, yerli ekspertlər və aqrar sahədə çalışan təbəqə Azərbaycanın artıq yeni müasir tələblərə uyğunlaşdırılmış prinsiplərə əsasən inkişaf etdirilməsi metodlarından istifadə olunmasının vacibliyini bildirirlər. Ölkə rəhbəri də öz çıxışlarında gələcəkdə kənd təsərrüfatının inkişafına yeni proqramların əlavə edilməsinin və bu sahəyə maksimum dərəcədə diqqət göstərməyin vacibliyini qeyd etməklə bildirmişdir ki, bu həm təhlükəsizlik, həm iqtisadi, həm də sosial məsələdir. Çünki, Azərbaycan əhalisinin demək olar ki, yarısı kənd təsərrüfatı bölgələrində yaşayır. Milli Məclisin aqrar siyasət komissiyasının sədri Eldar İbrahimovun fikrincə istehaslçıdan istehlakçıya qədər davam edən bir prosesi təmin edəcək yeganə sistem kooperasiyaların yaradılmasıdır.
Onun fikrincə, bu Qanunun qəbul edilməsi ölkəmizin aqrar bölməsində yeni dövrün başlanmasının təməlini qoyacaq. Deputat Əli Məsimli qeyd edib ki, bu Qanunun qəbulu nəticəsində yaradılacaq Kooperasiyalar kənd təsərrüfatında gəlirlərin artırılmasına, az xərclərlə böyük mənfəət əldə edilməsinə, kənd təsərrüfatı işçilərinin işinin effektivliyinə kömək edəcək. Mütəxəssislərin real vəziyyətə obyektiv yanaşması, onlarda qəti şəkildə fikirlər formalaşdırır ki, zaman itirmədən ABŞ, Qərb və İsrail kimi inkişaf etmiş ölkələrin təcrübələrinin öyrənilməsinə və yerlərdə tətbiqinə böyük ehtiyac vardır.
Bu sahəyə aid edilən insanlar ümumi tərəddüd içəsrisindədirlər. “Kooperasiyalar” barədə məlumatları yox dərəcəsindədir. Hansı istiqamətdə
Yüklə 220,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|