“Azərbaycanda xarici sərmayəli bankların bank sektorunda rolu”
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
44
Yerli bankların kapitallaşma səviyyəsinin yüksəlməsi, ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən xarici sərmayəli bankların da xüsusi kapitalının artırılmasına səbəb olmuşdur. Belə ki, 2015-ci ildə xarici sərmayəli 6 bankda – 21%, 5 bankda – 13,5%, 6 bankda – 17,9% və s. kapitallaşma səviyyəsi artmışdır. Azərbaycanın müstəqillik illərində ölkəyə xarici valyutanın axını başladı. Xarici banklar gənc müstəqil neft ölkəsi olan Azərbaycana daha çox maraq göstərirdilər. Ölkəyə ilk olaraq gəlib-gedən ingilis bankı – HCBC olmuşdur. Bütövlükdə 2003-cü ildən başlayaraq xarici kapitalın Azərbaycan bank sektoruna aktiv inteqrasiyası başlamışdır. Bunlardan, Rusiyanın VTB, Sitiqrup, Commerzbank, Societe Generale, Raiffeisen və digərlərini göstərmək olar. Belə əlaqələrin genişlənməsinə Azərbaycan Mərkəzi Bankının «açıq qapı» və lideral yanaşma siyasətini açıqlaması da təkan vermişdir. Ancaq 2008-ci ildən başlamış iqtisadi böhran bu əlaqələrin tədricən zəifləməsinə, kapital axınının azalmasına səbəb olmuşdur. Dünyada baş verən maliyyə katalizmlərinə baxmayaraq, Azərbaycanın bank bazarı xarici kapital üçün öz cazibədarlığını saxlamaqda davam edir. xarici bank aktivləri Azərbaycan maliyyə bazarına marağını saxlamaqla, bazara yeni oyunçular daxil etmədən, potensial kredit xətlərini genişləndirməklə, bank sektoruna yeni texnologiyalar cəlb etmək hesabına yerli bazarda banklararası rəqabəti daha da gücləndirməyə çalışır. Mərkəzi Bankın sədri E.Rüstəmov vəziyyəti təhlil edərək göstərir ki, bu gün ölkənin Mərkəzi Bankı xarici banklarla rəqabətə hazırdır. Ölkənin bank bazarı isə inkişaf edərək xaricilər üçün daha cəlbedici olmuşdur. Biz dünyanın aparıcı banklarını Azərbaycana dəvət edirik. Ancaq biz, daha məhşur, adlı-sanlı banklarla əlaqəyə üstünlük veririk. 2007-ci ildən başlayaraq ölkədə maliyyə bazarının liberallaşdırılmasına başlanmışdır. Xarici kapitalın bank sektorunda iştirakına heç bir məhdudiyyət yoxdur, bürokratik əngəllər aradan qaldırılmış. Bankların lisenziyalaşdırılması xeyli sadələşdirilmişdir. Ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyasını sürətləndirmək məqsədilə Mərkəzi Bank «icazəli rejimin», «istək rejiminə» keçilməsini qərara 45
almışlar ki, bu da ölkəyə investisiya axınını artırmaqla, faiz səviyyəsini aşağı salmağa, makroiqtisadi sabitliyi gücləndirməyə xidmət etməlidir. Bununla belə Azərbaycanda da xarici ölkələrə kapital axını ildən-ilə artmaqdadır. Bu həm leqal, həm də qeyri-leqal formada həyata keçirilir. Statistik məlumatlara görə hər il ölkədən leqal formada 5 mlrd.dollar kapital axını baş verir. Ölkəyə gətirilən xarici kapital banklar arasında qeyri-bərabər bölüşdürülür. İlk 10- da yer alan banklar xarici aktivlərdə aparıcı rola malikdir. Bu elit bankların ölkəyə gətirdiyi xarici kapitalın həcmi 2007-ci ildə 1,4 mlrd.dollar olmuşdursa, bu gün həmin məbləğ xeyli artmışdır. Bu gün ölkənin bütün aparıcı bankları beynəlxalq reytinqə malikdirlər. Bankların ehtiyat bazasının genişlənməsi, həm əhalinin əmanətləri hesabına, həm xarici kapital, eləcə də bank gəlirləri hesabına olmuşdur. Azərbaycan bank sektoru həssas qlobal iqtisadi mühit, ölkə daxilində iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda fəallıq şəraitində həyata keçirilməkdədir. Azərbaycan Mərkəzi Bankının həyata keçirdiyi maliyyə sabitliyi siyasəti bank sektorunun maliyyə dayanıqlığının qorunmasına və maliyyə vasitəçilərinin genişlənməsinə yönəlmişdir. Həyata keçirilmiş siyasət nəticəsində bank sektorunda sistem riskləri effektiv idarə olunmuş sektor üzrə maliyyə sabitliyi qorunmuşdur. Bank sisteminin kapital adekvatlığı və likvidlik göstəriciləri məqbul səviyyədə saxlanmışdır. Hesabat ilində bank sektorunun inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində bankların xarici investorlar üçün cəlbediciliyi qorunub saxlanmışdır. İl ərzində fəaliyyət göstərən xarici sərmayəli banklara 2013-cü ilin məlumatlarına görə 137,8 mln.manat cəlb olunmuş və ümumi vəsaitin həcmi 468,1 mln.man. təşkil etmişdir. Xarici kapitalın cəlb edilmə səviyyəsinə görə (60%-dən çox) Azərbaycanın bank sektoru Cənubi Qafqazda liderliyi əldə etmişdir. Mərkəzi Bank Dünya Bankının Direktorlar Şurası tərəfindən «Strateji tərəfdaş» kimi qəbul edilmişdir. Strateji əməkdaşlıq 4 il müddətinə qüvvədədir. Burada güzəştli şərtlərlə kreditləşmə, Beynəlxalq Maliyyə korporasiyası proqramı çərçivəsində əməkdaşlıq və digər tədbirlər nəzərdə tutulur.
46
Bununla yanaşı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı da Azərbaycanın bank sektoru ilə qarşılıqlı əməkdaşlıqda maraqlı olduğunu qeyd etmişdir. Bu əməkdaşlıq Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələrində müxtəlif layihələrin maliyyələşdirilməsi, energetika, nəqliyyat, ətraf
mühitin mühafizəsi, telekommunikasiya və digər sahələri əhatə edəcəkdir. Azərbaycanın bank sektorunda xarici kapitalın həcminə görə Avropa bankları aparıcı rola malikdir. Onların dəstəyi ilə yaxın illərdə 90,0 mln.dollar Azərbaydanda orta və kiçik müəssisələrin inkiaşfı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Almaniyanın Commerzbankı bu yaxınlarda Bakıda öz ofisini açaraq, Azərbaycan və Almaniya arasında ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsini nəzərdə tutmuşdur. Ofisin rəhbəri Marko Qraff qeyd edir ki, Commerzbank Azərbaycanı gələcəyin əlverişli bazarı adlandırmışdır. Bununla belə Azərbaycanı bankları da yaxın və uzaq ölkələrdə öz kapitalları ilə fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Buna misal olaraq Azərbaycan Beynəlxalq Bankını göstərmək olar. Bu bankın Rusiya və Gürcüstanda «qız bankları», eləcə də Londonda və Frankfurtda nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir. «ABB-Moskva» bankının əsas strateji məqsədi universal fəaliyyətlə öz müştərilərinə müxtəlif xidmətlər göstərmək, qarşılıqlı faydalı fəaliyyət göstərməkdən ibarətdir. Bu bankın Sankt-Peterburq və Yekaterinburqda filialları mövcuddur. Yeni filialın Nijni-Novqorodda açılacağı gözlənilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanla Rusiya arasında mal dövriyyəsinin 20%-ə qədəri bu şəhərin payın düşür. Burada iri maşınqayırma, gəmiqayırma, metallurgiya və s. müəssisələr var. «ABB-Moskva» hesabat ilində Rusiyanın 150 iri bankı siyahısındadır, onun cəlb etdiyi vəsait 20% artaraq 13,0 mlrd.rub təşkil etmişdir. Bu bankın əsas fəaliyyət növlərindən biri də Rusiya-Azərbaycan arasında pul köçürmələrini həyata keçirməkdir. İqtisadi böhranın davam etdiyi indiki dönəmdə bütün ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycan bank sektorunda da xarici sərmayənin cəlb edilməsi xeyli çətinləşmişdir. Bu vəziyyət bazarın bütün iştirakçıları, o cümlədən donor ölkələrin və iri investisiya şirkətlərində də nəzərə çarpır. İnvestorlar əsasən riskin Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|