Azsayli xalqlarin folkloru

 
 
169 
Maşıneni  qırqunqe  eyhen,  həkeracar  hayna  beynavavur.  Sa 
havule  maşın  dame  axu,  qırqını  yiğıl  insanar  mıssıba-mıkaba 
maşıne avxu. 
İnsananaşe eyhen: 
Şi beynava hısab ha-ana Asvar şale əkelikavur. 
 
Mən tələsirəm 
Bir  gün  Asvar  köhnə  Suvagildən  piyada  gəlirmiş.  Birdən 
arxadan bir yük maşını ona yaxınlaşır. Sürücü Asvara deyir: 
-
 
A  kişi,  Asvar,  sən  dəlisənmi,  niyə  maşın  ola-ola  piyada 
gedirsən? 
Asvar deyir: 
-
 
Ə, qardaş, mən tələsirəm, sizinlə oynayası vaxtım yoxdur.  
Maşındakı  camaatın  hamısı  bir  ağızdan  dedilər  ki,  vallah, 
həqiqətən bu dəlidir.  
Bir xeyli keçmiş selin içində qalır. Nə qədər eləyirlərsə maşını 
çıxarda  bilmirlər.  Ac,  soyuq  gecə  yarısına  qədər  maşının  yanında 
qalmalı olurlar. Sonra hamı bir ağızdan deyir: 
Bizim dəli hesab etdiyimiz Asvar bizdən ağıllı imiş. 
 
Hina hizda qoharır 
Sa  yiğıl  Asvar  sa  Suvaqılis  mihman  axu.  Sayıd  eçeşını 
bagençe  uşaxaşın  haraybı  ıxa.  Asvar  xani  iyesikasana  uşaxaşıkab 
kina avaykan. Asvare akkini uşaxe eyhen: 
-
 
Qare Asvar dayi zinayi ğu qoharbı vob, hasre zı dimeta. 
Asvare zarada xani iyesikle eyhen: 
Qare hina yizda qoharır, ma hina ğu dete, manasa zaska xale. 
 
Bu mənim qohumumdu 
Bir  gün  Asvar  bir  Suvagillinin  qonağı  olur.  Birdən  alma 
bağından  uşaqların  harayı  eşidilir.  Ev  sahibi  ilə  Asvar  uşaqların 
dalınca düşür. Asvarın tutduğu uşaq deyir: 
-
 
Asvar dayı, biz sizinlə qohumuq, məni döymə. 
Bunu eşitcək Asvar ev sahibinə deyir: 
-  Bunu  sən  döyərsən.  Bu  mənim  qohumum  çıxdı,  o  birisini 
mənə ver. 

---

 
 
170 
Cennet zas hele 
Za yas cıqe molle eyhen: 
-
 
-  Ey  millet,  har  musurman  hini  dünyeyl  qırqıni  əzab-
əziyyatıs dözmuşebxes vukkan. Musurmanın hambaşin dünye şensa 
vodun. Zı eyhenbı aqar şu he-e manke cennet vuşun vodun. 
Asvare mollaykle eyhen: 
-
 
-  Qare  molla  ğu  hini  dünyeylın  cennet  şas  hele,  şenisa 
dünyeylın vas alete. 
 
Cənnəti ver 
Bir yas yerində molla deyirdi: 
-
 
Ay  camaat,  hər  insan  bu  dünyanın  əziyyət  və  zillətinə 
dözməlidir. Hər kəs mənim dediklərimi eləsə cənnətə gedəcək. 
Asvar mollaya qayıdıb deyir: 
- A molla, sən bu dünyadakı cənnətini mənə ver, o dünyadakı 
cənnəti sən götür. 
 
Qeb insanarıbva ehecın 
Sa  suvayle  cığrıke  alla  əni  vor.  Sayıd  ilakkana  Asvar  xərra 
hişana-a  oni  cığrıle  cuni  suralkavur  sallamışxa.  Mani  adame 
Asvarıkle eyhen: 
-
 
Qare Asvar ğu şavukana hamme xərra hişana-a? 
Asvare eyhen: 
Qare çoc hasrede canavaraşe qeb insanar vuxayla ehecın. 
 
Çox adam olduğu bilsin 
Birisi  dağ  cığırı  ilə  gedirmiş.  Birdən  görür  ki,  Asvar  haray- 
həşirlə yuxarı cığırla ona tərəf gəlir. O kişi Asvara deyir: 
-
 
Ay Asvar, sən kiminlə ucadan danışırsan? 
Asvar deyir: 
- Ay qardaş, qoy canavarlar elə bilsin, burada adam çoxdu və 
yanıma gəlməsin. 
 
Beynavayke əkelnana kalma 
Sa insane Asvarna yazux hav-u eyhen: 

---

 
 
171 
-
 
-  Qare Asvar  çoci  ğu tekra axa. Ğu tekra, şena  Lələr tekra, 
hamna hey-ı sa cıqe axe. 
Asvare eyhen: 
-
 
- Ay çoc man nəxüdna ixes, şena işığ deşda, zı me beynava. 
 
Dəlidən doğru xəbər 
Bir nəfərin Asvara yazığı gəlib deyir:  
-
 
Ay  Asvar  qardaş,  elə  tək  yaşayırsan.  Lalə  arvad  da  təkdir, 
onu alsan və bir yerdə qalsanız yaxşı olar. 
Asvar deyir: 
- Ay qardaş, o necə olacaq, o kor, mən dəli. 
 
Huşşuna rəhməteka arkın? 
Şehid dayi sa yiğıl kolxoz sadrini kabinete arı dua hole. Hina 
kabinetene insanaşe qaf surak hivacı dua qəbul hav-u. Qırqınbışıkle 
həməxüd asaxa sadrına insan rəhməteka arkın. 
Sadre yavaşda eyhen: 
-
 
Qare Şehid huşşuna rəhməteka arkın? 
Şehid daye eyhen: 
Na-a sadri xabar deşdane kolxoz rəhməteka atkın. 
 
Ölən kimdi? 
Şəhid  dayı  bir  gün  kolxoz  sədrinin  otağına  girib  dua  verir. 
Kabinetdəki  adamlar  söhbətlərini  kəsib  duanı  qəbul  edirlər.  Hamı 
elə  fikirləşirlər  ki,  ölən  sədrin  yaxın  adamıdı.  Dua  qurtarandan 
sonra sədr yavaşca deyir: 
-
 
Ay Şəhid, rəhmətə gedən kimdi? 
Şəhid deyir: 
-
 
Nədir, sədr, xəbəriniz yoxdur, kolxoz ölüb.  
 
Merunquka ileka 
Asvare sa zəıfayna şıkıl tersinaba divarıke asmış hav-u. Cuna 
qohar arı mançika ilakkı eyhen: 
-
 
Asvar çoci naas hini fağırdina şıkıl hinəxüb asmış hav-u? 
Asvare eyhen: 
-
 
Qare mana düzzüra asmış heyime merunquka ileka. 

---

 
 
172 
 
Başqasına baxır 
Asvar  bir  qadının  şəklini  divardan  başıaşağı  asır.  Onun 
qohumu bunu görüb soruşur: 
-
 
Asvar qardaş, niyə bu yazığı başı aşağı çevirmisən? 
Asvar deyir: 
-  Ay  kişi,  elə  düz  asanda  o,  başqasına  baxırdı,  mən  də  belə 
asdım. 
 
Sixnari vuşşuna? 
Adamer sabinı sa cıqe xivıni molle eyhen: 
-
 
Qare mani hişdi qəbristanlığençe karbı iqal, kurakbı, yababı, 
sementın meşukbı. 
Şehid daye zarada eyhen: 
-
 
Ay  molla,  na-as  ğu  sixnari  menni  ciqe  tabal  ha-a.  Qare 
sixnari Nuri hamacardişde vorna. 
Molla eyhen: 
-
 
Qare Şehid öqecar kikinı insane nəxüdna sixbı ha-as. 
Şehid daye eyhen: 
-
 
Bes molla ğu dişdi eyhe insanın daimi  dünye şensa vodun, 
şa-ab şu dehdab yuqba yaşamışebxes. 
 
Oğru kimdi? 
Camaat yığışan bir yerdə kəndin mollası deyir: 
-
 
Ay  kişilər,  bizim  qəbristanlıqdan  şey-şüy  itir:  bel,  sement 
kisələri, bilmirəm hara gedir? 
Şəhid dayı tez deyir: 
-
 
Ay  molla,  sən  niyə  oğrunu  başqa  yerdə  axtarırsan.  Oğru 
Nuru orda qəbristanlıqda deyilmi? 
Molla deyir: 
-
 
Ay Şəhid, çoxdan ölən adam necə oğru ola bilər? 
Şəhid dayı deyir: 
- Molla, bəs sən bizə demirdinmi, insanın daimi dünyası odur, 
bu dünya müvəqqətidir? 
 
 

---