31
konteynır yükleri de dâhil yeni yük çeşitleri elleçlenebilecektir. Filyos Karma bölgesinin
Filyos Limanı’nın yıllık 25 milyon ton olarak planlanan nihai kapasitesinin tamamını
değerlendirememe olasılığı, bu büyük yatırımın geleceği açısından bir risk faktörüdür.
2012 yılında Liman Başkanlıkları ve Liman Tesisi bazında seçili limanlarımızda gerçekleşen
toplam ithalat-ihracat, toplam kabotaj, toplam transit ile toplam elleçleme istatistikleri
Tablo 7’de ton cinsinden verilmiştir. Bu rakamlara bakıldığında TR81 Bölgesi Türkiye
limanlarında yapılan toplam elleçlemenin sadece %2,06 sını karşılamaktadır. Samsun ilinde
elleçlenen yük miktarı ise TR81 Bölgesi’nde tüm illerinde elleçlenen toplam yükün %52,7
sine denk gelmektedir.
Tablo 8’de Zonguldak siciline kayıtlı günlük filo bilgileri, en yakın rakip liman olarak görülen
İstanbul ve Samsun limanları ile karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Zonguldak Limanı siciline
kayıtlı gemi adedi ve ortalama gross ton kapasitelerine bakıldığında, gemi sayısının az
olduğu ve yük taşımaya yönelik gemilerden oluşmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum bölgede
deniz ticaretinin gelişmediğinin bir göstergesidir.
Tablo 7: TR81 Bölgesi ve çevresindeki limanlarda gerçekle
ş
en elleçleme, 2012
Liman Tesisi
Toplam Elleçleme (ton)
Bartın Limanı
1.317.819
Erdemir Limanı
8.846.949
Eren Holding Limanı
4.730.414
Zonguldak TTK Limanı
1.786.515
TR81 Toplamı
16.903.640
İstanbul
43.533.612
Kocaeli
61.458.478
Türkiye
816.996.109
Tablo 8: Sicil limanlarına göre günlük filo bilgileri
Sicil Limanı
Gemi Sayısı
GROS
Ortalama GROS
İstanbul
5.418
6.798.064
1.254
Samsun
982
31.563
32
Zonguldak
394
8.603
22
Türkiye
13.604
7.737.894
568
(Kaynak: Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü, 2013)
4.3.2
Filyos Vadisi Projesi
Filyos Limanı, Zonguldak’ın Çaycuma İlçesi’nde yapılması planlanan Filyos Vadisi Projesi
kapsamında gerçekleştirilecek olan bir projedir. Bu projeyle Batı Karadeniz’in kuzey-güney
aksında kombine taşımacılık hizmeti verecek bir liman kompleksinin hayata geçirilmesi
amaçlanmaktadır. Filyos Limanı Projesi aynı zamanda geri sahasında oluşturulması
planlanan Sanayi Bölgesi faaliyetleri nedeniyle Bölgesel Kalkınma Projesidir. Batı Karadeniz
illerinin gelişimi ve kalkınmasında önemli bir ivme oluşturması beklenmektedir. Filyos
Yatırım Havzasının hem yurt içi, hem de yurt dışı (özellikle Karadeniz ülkeleri) bağlantıları
32
ve ihracat/ithalatı ise Filyos Limanı ile sağlanacaktır. Bu bakımdan Filyos Limanı, bölgeye
gelecek yatırımları tamamlar nitelikte olup, serbest bölge ve endüstri bölgesine paralel
olarak hayata geçmesi öngörülmektedir. Proje; Zonguldak, Bartın, Karabük illerinin yanında,
hinterland alanı içinde yer alan Ankara, Kırıkkale, Kastamonu, Çankırı, Bolu, Eskişehir ve
Kayseri bölgesine de hizmet edecektir (bkz. Şekil 15).
Ş
ekil 15: Filyos Vadisi etkile
ş
im alanı
Ş
ekil 16: Filyos Limanı planı örne
ğ
i
Kaynak: TINA
33
İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Karadeniz’in denizyolu ile dünya limanlarına bağlantısını
sağlamaktadır. Bu proje ile, artan gemi trafiği nedeniyle Boğazların karşı karşıya kaldığı
tehdit azalacaktır. Liman, cevher, konteynır, akaryakıt gibi çeşitli yük türlerine hizmet
verecek olup, ilk etapta 5 milyon ton/yıl, ikinci etapta 20 milyon ton/yıl olmak üzere toplam
25 milyon ton/yıl kapasiteye sahip olacaktır. Şekil 16 Filyos Limanı için düşünülen tesisler
ve alanları gösteren bir şema vermektedir.
TR81 Bölgesi’nde varolan limanların konteynır trafiğine uygun olmaması nedeni ile, Doğu
Marmara ve Orta Anadolu ile Karadeniz ülkeleri arasındaki konteynır trafiği İzmit ve
İstanbul’daki limanlar üzerinden gerçekleşmektedir. Filyos Limanı’nın tamamlanması ile
beraber Karadeniz etrafındaki en önemli konteyner limanları olan Ukrayna'daki Odessa,
Ilyichevsk, Izmail, Mariupollimanları, Romanya'nın Köstence Limanı, Bulgaristan'ın Varna
ve Burgaz limanları, Rusya'nın Novorossiysk ve Tuapse, ve Gürcistan'ın Batum ve Poti
limanları ile Filyos Limanı arasında konteynır trafiği olabilecektir.
4.4.
Demiryolu
4.4.1
Mevcut Durum
Turkiye’den yurt dışına yapılan taşımalarda deniz-demiryolu bağlantısı birinci derecede
öneme sahiptir. Bu bağlamda, TR81 Bölgesi’nde bulunan demiryollarının uzunlukları Tablo
9’da verilmiştir. Tabloda görüldüğü üzere, TR81 Bölgesi’ndeki demiryolu altyapısı, Türkiye
genelinin %2’sine tekabül etmektedir. Yüzölçümü alanına düşen birim demiryolu
uzunlukları ise Şekil 17’de verilmiştir. Bu grafikten anlaşılacağı üzere, TR81 Bölgesi’nin
mevcut hali diğer bölgelere göre iyi durumdadır. Halihazırda Bartın ilinde demiryolları
bulunmamaktadır ancak Adapazarı-Karasu Limanı-Ereğli-Bartın Bağlantı Hattı Demiryolu
Projesi'nin tamamlanması halinde, Bartın da demiryolu ağına bağlanmış olacaktır. Bölgedeki
demiryolu ağını içeren bir harita Şekil 18’de görülmektedir.
Tablo 9: TR81 Bölgesi demiryolu a
ğ
ının genel yapısı
İl/Bölge
Demiryolu Uzunlukları
Bartın
0
Karabük
120
Zonguldak
69
TR81
189
Turkiye
9.642
TR81/Türkiye
2,0%
(Kaynak: T.C. Devlet Demiryollari, 2011)