Бирляшмиш Штатлара артан мараг

 
47 
nəticəsində bütün ağıllı adamlar məmnuniyyətlə koloniyaya qəbul edildi. Burada hər 
cür  adamların  qarışığı  vardı.  Hersoqun  mülkiyyəti  bütün  Lonq  Aylendə  yayılırdı. 
Holland  şəhərinin  uzandığı  ərazidə  Styuvezantın  təyin  etdiyi  magistratlar  işləyirdi. 
Nyu  Asterdamda  adamlar  bütün  millətlərdən,  dillərdən,  həyat  tərzindən  olmaqla 
kosmopolit  rəngarəngliyində  qarışmışdı.  Cənub  çayının  üstündəki  sakinlərin  yarısı 
isveçli,  yarısı  holland  idi.  Ona  görə  də  burada  vahid  idarəetmə  sistemi  yaratmaq 
mümkün  deyildi.  Hollandlar  mümkün  olduqca  seçkisiz  idarə  olunurdular,  onları 
qubernatorun təyin etdiyi vəzifəli adamlar idarə edirdi.  
İngilis  şəhərləri  isə  özlərinin  magistratlarının  seçilməsində  səsə  malik 
olmalarını  təkid  edirdilər,  şəhər  yığıncaqlarından  öz  vəzifə  borcunun  öhdəsindən 
gəlməyən  və  özlərinin  seçdikləri  vəzifəliləri  birbaşa  azad  etmək  məqsədi  üçün 
istifadə  edirdilər.  Polkovnik  Nikols  otuz  doqquz  yaşında  idi,  xoşbəxtlikdən  öz 
davranışı və qətiyyəti ilə azacıq çətinliklə də olsa, "Hersoq qanunlarını" qura bilirdi 
və onun şurası York hersoqunun özü tərəfindən təyin edilsə də, bütün koloniyanı heç 
bir  maneəçilik  olmadan  idarə  edirdi  və  lazım  gəldikdə  yeni  qanunlar  yaradırdı. 
Burada jüri məhkəməsi var idi, din və ibadətlər üçün praktiki olaraq mütləq azadlıq 
mövcud idi və təslim edilmiş əyalətin sakinləri bunu görür və bundan razı qalırdılar.  
Bu  Hadson  çayının  mənsəbində  ingilis  hakimiyyətinin  özünə  yaxşı  və 
müdrikcəsinə belə yer salmasının ilk nəticələri idi. Bu böyük çay şimaldan axarkən 
fransızların sahib olduqları ölkələrdən keçirdi. Burada ingilis qüvvələri dayana və ya 
dağıdıla bilərdi. Kral Çarlz buraya hollandları qarət etmək və Nyu Niderlandı qardaşı 
üçün  əyalət  etməkdən  ötəri  öz  donanmasını  göndərəndə,  bunun  bütöv  mahiyyətini 
ağlına  belə  gətirə  bilməzdi.  Lakin  Amerikada  hər  bir  düşünən  adam  bunun 
əhəmiyyətini  bilirdi.  Bura  qitənin  özünün  strateji  mərkəzi  idi.  Buraya  sahib  olan 
bütün  Amerikanı  özününkü  adlandıra  bilərdi.  İngilis  koloniyaları  mərkəz  limanına 
malik  olmadan  və  ölkənin  şimaldan  keçən  çay  yolu  olmadan  ümumi  əraziyə  sahib 
olmağa və ya özünü müdafiə etməyə qadir deyildi. Hersoq da bura belə bir müdrik 
adam göndərmişdi.  
Bu  vaxtlar  Konnektikut  və  Rod  Aylend  də  sarayın  yaxşı  nəzərində  idi.  Rod 
Aylend 1663-cü ildə kraldan yeni çarter almağa müvəffəq olmuşdu.  
Polkovnik Nikols isə hersoq əyaləti olan Nyu-Yorkun qubernatorluğunu təsis 
etməklə  əlaqədar  işlərlə  məşğul  idi.  Massaçusets  baş  məhkəməsi  kralın  çarterinə 
əsaslanaraq,  buraya  onların  hüquqları  olması  barədə  bəyanat  verdi.  Onlar  öz  bütöv 
idarəçiliyinə hüquqları olduğunu iddia edirdilər.  
Amerika  sadəcə  olaraq  puritan  və  royalist  qaçqınları  üçün  uzun  müddət 
sığınacaq yeri olmadı. Bura artıq macəra regionu da deyildi. Bura nəsldən nəslə iş və 
risqli cəhdlər meydanına çevrilirdi.  
Yeni Niderlandın təslim edilməsi İngiltərəyə müharibə gətirsə də, Amerikaya 
təhlükəsiz  sülh  gətirdi.  Bu  ərazi  yalnız  qısa  müddətə  Yeni  İngiltərə  ilə  Virciniya 
arasında yad qüvvə kimi görünürdü. Bütün sahil nəhayət ingilis torpaqları oldu. Nyu 
Amsterdamda polkovnik Nikols öz hakimiyyətini qurdu, 1664-cü ilə kimi isə nə o, nə 
də onun səlahiyyətli yoldaşları burada özlərinə mülkiyyət götürmədilər. Hersoq Yeni 
Niderlandın  böyük  hissəsini  dostu  lord  Con  Berkiliyə  -  Stratton  baronuna  və  Corc 
Karteretə  verdi.  Bu  dostlar  isə  həmin  ümumi  ərazini  bir  əyalət  kimi  Nyu  Cersi 
adlandırdılar.  Karteret  La  Manşdakı  Cersi  adasının  qubernatoru  olmuşdu.  Nyu 

---

 
48 
Yorkun  qubernatoru  Nikols  bu  barədə  heç  nə  bilmirdi.  Hadson  çayının  üstündəki 
Lonq  Aylend  torpaqlarını,  York  hersoqu  həm  də  Olbani  hersoqu  olduğuna  görə 
Olbani adlandırmışdı.  
Corcun  əmisi  oğlu  Filip  Karteretin  Nyu  Cersidə  yaratdığı  qubernatorluq  da 
Nikolsun  Nyu-Yorkda  təsis  etdiyi  qubernatorluq  kimi  liberal  və  ağıllı  idi.  1668-ci 
ildə isə Nyu Cersidə ilk assambleya üzvləri seçildi.  
1663-cü  ildə  Virciniyanın  cənubunda  olan  torpaqları  kral  səkkiz 
mülkiyyətçiyə verdi və bu regionu virciniyalılar həmin vaxtdan "Cənubi Virciniya" 
adlandırmağa başladı. Kralın səkkiz lordun idarəçiliyinə verdiyi torpaqlar "Karolina" 
adlandırıldı. Bu əyalətin assambleyası yeni gələn sakinləri beş illiyə vergi verməkdən 
azad  etdi.  1669-cu  ildə  səksən  bir  maddədən  ibarət  "Karolinanın  VII  Fundamental 
Konstitusiyaları"  adlanan  sənəd  qəbul  olundu.  Ancaq  hələ  bu  koloniyada  Olbemarl 
istisna  olmaqla  məskunlar  yox  idi.  1660-cı  ildə  Massaçusestdən  olan  bir  neçə  ailə 
hindulardan torpaq alıb Fear River burnu yanında məskən saldılar. Dörd il sonra isə 
bura  başqa  adamlar  da  gəldi.  Lakin  üç  il  sonra  onlar  getdilər  və  çay  ölkəsi  yenə 
boşaldı.  
Belə bir xəbər yayıldı ki, kral bütün Virciniyanı Karolina və Nyu Çersi kimi 
lordlardan Arlinqtona və Kalpererə idarə etmək üçün deyil, bir mülkiyyət kimi verir. 
İngiltərədə  bu  uzurpasiya  narazılıqla  qarşılandı.  Karolina  mülkiyyətçiləri  də  öz 
aralarında onu əyalətlərə böldü.  
Kolonistlər  öz  ticarətlərini  parlamentin  qanunlarından,  öz  azadlıqlarını  isə 
lord mülkiyyətçilərin iradələrindən üstün tuturdular.  
Bu  vaxt  Virciniyada  hindularla  əlaqədar  xoşagəlməz  hadisələr  baş  verdi. 
Qubernator  onlarla  iş  görməkdən  imtina  etdi  və  onların  məskunlaşmasına  icazə 
vermədi.  Hindular  müharibə  cığırına  çıxmalı  oldu.  Onlar  ölkənin  sərhədlərinə  və 
içərilərinə  hücum  edə  bilərdi,  sərhəddə  isə  heç  də  az  adam  yaşamırdı.  Hindular 
tərəfindən törədilməsi gözlənilən qırğının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülsə də, 
çoxlu adam öldürüldü, plantasiyalar xaraba qoyuldu, sərhədlər məskunsuzlaşdı.  
Virciniyada  adamlar  var  idi  ki,  onlar  qubernatora  tabe  olmamağa  və  onun 
hüquqlarını  silahlı  yolla  əlindən  almağa  hazır  idilər.  1676-cı  ilin  may  ayında  xəbər 
gəldi  ki,  hindular  magistrat  Bekonun  özünün  plantasiyasına  hücum  etmiş  və  onun 
nəzarətçilərini  və  nökərlərini  öldürmüşlər.  Bu  vaxt  o,  nə  etmək  barədə  tərəddüd 
etmədi. Bir qrup silahlı və süvari adamdan özü ilə birlikdə qırmızı dərililərin üstünə 
getməyi xahiş etdi və o, qanunsuz və icazəsi olmadan bu qanlı işi görməyə yollandı. 
Bu  əslində  qiyam  idi  və  Berkili  də  onu  açıqca  hədələmək  yolunu  seçmədi.  O, 
assambleyanı yığdı və Bekonun burada iştirakına icazə verdi.  
Lakin  assambleya  iclas  edən  vaxt  Nataniyqem  Bekon  Ceymstaundan  qaçdı. 
O,  xəbərdar  edilmişdi  ki,  onun  həyatı  təhlükədədir.  O,  altı  yüz  adamla  qayıtdı  və 
qubernatoru məcbur etdi ki, ona səlahiyyətlər versin. O, yenidən qanundankənar elan 
edildi,  onun tərəfdarları da belə hökmə  məruz qaldı, bu vaxt, o, hinduların ölkəsinə 
soxuldu və artıq müharibə vətəndaş müharibəsinə çevrildi.  
Bekonun zərbəsi qısa və dəhşətli idi, lakin ondan daha çox həcvli çıxışlarına 
görə qorxurdular. O, hiddətini, ona müharibə elan edən kimi hökumətin özünə qarşı 
çevirdi.  O,  öz  tərəfdarlarına  and  içdirdi  ki,  nəinki  hökumətə,  həm  də  kralın 
göndərdiyi  hər  hansı  bir  qüvvəyə  qarşı  o  vaxta  qədər  müqavimət  göstərəcəkdir  ki, 

---