Buxoro davlat universiteti

 
 
 _____ ________________________________ 
 
 
 
 
 
 
Imzo Familiyasi ismi sharifi 
 
 
 

---

3 
Buxoro davlat universiteti “Turizm” fakulteti 
5А 610301 - Turizm (faoliyat turlari bo`yicha) yo’nalishi 
2-bosqich magistranti Ergasheva Azizaning “Turizm biznesida 
samaradorlikni oshirish yo`llari (milliy hunarmandchilik misolida)”
 mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasiga 
ANNOTATSIYA 
Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2017 yil 22 dekabr kuni 
Toshkent shahridagi Simpoziumlar saroyida videoselektor yig‘ilishida bir yillik 
faoliyati bo‘yicha 2017 yilda amalga oshirilgan asosiy ishlar yakuni va 
O‘zbekiston Respublikasini 2018 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng 
ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan murojaatnomasida “Hozirgi kunda milliy 
iqtisodiyotga yuqori daromad keltiradigan istiqbolli tarmoqlardan biri – bu 
turizmdir. O‘zbekiston turizm sohasida ulkan salohiyatga ega bo‘lgan davlat 
hisoblanadi. Yurtimizda 7 ming 300 dan ortiq madaniy meros obyektlari mavjud 
va ularning aksariyati YuNESKO ro‘yxatiga kiritilgan.
Shu bilan birga, mamlakatimizning betakror tabiati, go‘zal dam olish 
zonalari imkoniyatlaridan foydalanib, yangi turistik yo‘nalishlar ochish mumkin. 
Bu sohaga jahon brendlarini faol jalb etgan holda, biz ziyorat turizmi, ekologik, 
ma’rifiy, etnografik, gastronomik turizm va bu sohaning boshqa tarmoqlarini 
rivojlantirishga alohida e’tibor qaratishimiz zarur. Bu borada davlat-xususiy 
sheriklik munosabatlarini qo‘llash sohani taraqqiy ettirishda keng imkoniyatlar 
ochishini hisobga olishimiz lozim” deb ta`kidlab o`tdi. 
Turizm — iqtisodiyotning muhim tarmoqlaridan biri bo`lib, mavjud 
imkoniyatlardan 
samarali 
foydalangan 
holda, 
ushbu 
tarmoqni 
yanada 
takomillashtirish zarur, buni davrning o'zi taqozo etmoqda. O'zbekiston ham 
sayohat, ham ziyorat uchun qulay mamlakat. Chunki ona zaminimizda butun 
dunyoga ma`lum va mashhur bo'lgan ajdodlarimiz mangu qo'nim topgan. Ular 
qoldirgan boy ma`naviy-madaniy merosga xalqaro maydonda qiziqish juda katta.

---

4 
2017 yilning 9 oyi yakuniga ko'ra, qariyb 1 million 800 ming sayyoh 
yurtimizga kelganligi qayd etildi. Bu 2016 yilning mos davriga nisbatan 17 % 
ko'pdir. Mamlakatimizda sayyohlik xizmatlari eksporti ham 17 % ko'payib, 1 
milliard 86 million dollarni tashkil qilgan. Yil oxiriga qadar mamlakatimizga 
tashrif buyuruvchi sayyohlar soni 2,5 milliondan oshishi kutilmoqda. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2016 yil 2 dekabrdagi «O'zbekiston 
Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta`minlash chora-tadbirlari 
to'g'risida»gi farmoni turizm tarmog'ini jadal rivojlantirishni ta`minlash, turizmga 
iqtisodiyotning strategik sektori maqomini berish, mintaqalarda turizm 
salohiyatidan samarali foydalanishda muhim omil bo'lmoqda. 
2012 yilning birinchi yarim yilligida O'zbekistonda turizmdan tushgan 
daromad YaIMga nisbatan 1,5%dan oshmadi, vaholanki boshqa mamlakatlarda 
ushbu ko'rsatkich YaIMning 10 dan 45 foizgachasini tashkil etadi. Ayni chog'da 
turistlar oqimining asosiy qismi mamlakatimizning bosh turistik markazlari — 
Samarqand, 
Buxoro 
va 
Xiva 
shaharlariga 
to'g'ri 
kelmoqda. 
Ammo, 
mamlakatimizning bir qator istiqbolli mintaqalari infratuzilmasini tizimli 
rivojlantirishga yetarlicha e'tibor qaratilmagan. 
Buxoroning turistik imkoniyatlarini keng terg‘ib qilish, xalqimizning boy 
madaniy-ma'rifiy 
merosi,
urf-odatlari 
va 
an'analari,
milliy 
hunarmandchiligi, tasviriy va amaliy rivojlantirish maqsadida viloyatda keng 
ko`lamli ishlar amalga oshirilmoqda, ammo turizm biznesida samaradorlikning 
ko`rsatkichlari hali qoniqarli darajada emas.
Ushbu dissertatsiya ishida turizm biznesida samaradorlikni milliy 
hunarmandchilik orqali ko`tara olish bo`yicha takliflar berilgan. Turizm sohasida, 
umuman boshqa sohalarda ham soha rivojlanishi yoki inqirozini ko`rsatuvchi 
asosiy ko`rsatkichlardan biri samaradorlik ko`rsatkichlari hisoblanadi. Shu 
ko`rsatkichlar orqali sohaning, iqtisodiyotning mavqei haqida biror –bir to`xtamga 
kelish osonroq bo`ladi.

---

5 
Turizm biznesida samaradorlikning tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy, texnologik, 
psixologik, huquqiy, ekologik, axloqiy va siyosiy kabi turlari mavjuddir.
Turistik biznesida turizm samaradorligini oshirishning asosiy yo'nalishlari 
quyidagilardir: 
- turizm jarayonida ilmiy va texnik yutuqlardan foydalanish;
- turistik korxonalarda operatsion xarajatlarni kamaytirish; 
- turistik mahsulot sifatini yaxshilash; 
- moddiy-texnika bazasini rekonstruktsiya qilish va modernizatsiya qilish; 
- turistik hududlarda asosiy va qo'shimcha xizmat turlarini ko'paytirish; 
- turistik kompaniyaning reklama faoliyati samaradorligini oshirish; 
- turizmning umumiy rentabelligini va mehnat unumdorligini oshirish. 
- shuningdek, turistik korxonada investitsiya jarayonlarini boshqarish 
kabilar. 
Ushbu 
dissertatsiya 
ishida 
Hindiston 
va 
Iordaniyada 
milliy 
hunarmandchilikning ahamiyati, ularning o`ziga xos xususiyatlari tahlil qilingan. 
Buxoro hududida va respublika miqyosida milliy hunarmandchiligimizning holati 
statistik ko`rsatkichlar yordamida yoritib berilgan. Amalga oshirilgan tahlillar 
natijasida nazariy va amaliy takliflar berilgan. Milliy hunarmandchiligimizning 
rivojlanishida “Ipak va ziravorlar festivali”ning o`rni alohida ta`kidlab o`tilgan. 
Milliy hunarmandchilik samaradorligini oshirishda dissertatsiya ishida 
ishlab chiqilgan milliy hunarmandchilikni rivojlantirish strategiyasidan kelajakda 
foydalanilsa samaradorlik ko`rsatkichlari ancha yuqori bo`lishi mumkin. 
Ushbu 
dissertatsiya 
ishida 
milliy 
hunarmandchilik 
mahsulotlari 
realizasiyasini qo`llab-quvvatlash, hunarmandlar ishlab chiqargan mahsulotlarini 
xalqaro talablarga (sifat, tendentsiyalar, dizaynlar) moslashtirish bo'yicha 
hunarmandlar salohiyatini oshirish va mahsulotlarini turistik bozorlarga bog'lash, 
hunarmandlar daromadlarini oshirish, hunarmandlar va turizm bozorlari o'rtasida 
barqaror biznes aloqalarini rivojlantirish uchun nou-xau bilan trenerlarga yordam 
berish, milliy ko'rgazmalar tashkil etish orqali mahsulotlarni sotishga 

---

6 
ko'maklashish, iste'molchiga asl mahsulotni sotib olish uchun imkoniyatlarni 
taqdim etish, hududningning turli qismlarini bir soyabon ostida birlashtirish, 
marketing infratuzilmasini yaratishga ko'maklashish, brendning rivojlanishini 
rag'batlantirish, texnologik rivojlanish va hunarmandlar o'rtasida taraqqiyotning 
xabardorligini oshirish, ishlab chiqarish sohasining sifati va samaradorligini 
oshirish maqsadida Buxoro shahri hududida “Hunarmandlar” savdo majmuasini 
tashkil etish loyihasi ishlab chiqilgan. 
“Hunarmandlar” savdo majmuasiga quyidagi vazifalari yuklatilgan: 
ko'rgazmalar, tadbirlarni tashkil etish, hunarmandchilik mahsulotlari savdosini 
amalga oshirish, muzey tashkil etgan holda, qadimiy hunarmandchilik 
yodgorliklarini namoyish etish, choyxonalarda, favvora atrofida turistlarning 
hordiq chiqarishini tashkil etish va turistlarda hudud haqida yaxshi ta`asurotlar 
qoldirish. 
Shofirkin, G`ijduvon va Buxoro tumanlarida craft turizmning yaratilishi ham 
kelajakda hududda samaradorlikni ko`tarishda turtki bo`lsa ajabmas. 
Ushbu 
dissertatsiya 
ishining 
asosiy 
maqsadi 
viloyatda 
milliy 
hunarmandchilikni yanada rivojlantirish, o‘zbek hunarmandlarining xorijiy 
mamlakatlar orasidagi nufuzini oshirish, hunarmandlar orasida o‘zaro hamkorlikni 
yaxshilash, hunarmandlar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar va yaratilgan 
asarlarning sotilishiga ko‘maklashish orqali turizmda samaradorlikni oshirishdan 
iborat.