40
Ø
İngilterede çay servisi
Çay kültürü konusunda, mutlaka sözünü etmemiz gereken bir ülke de, hiç şüphesiz,
İngiltere’dir. Dünyaca meşhur “İngiliz 5 çayı”,
İngilizlerin çayı, Hindistan’da bulundukları sürede
deneyip vazgeçemedikleri diğer tatlar ile birlikte
ülkelerine getirmeleriyle gelişmiştir. Çay salonu (tea
room), “iki kişilik” çay (tea for two), ikindi çay saati
(afternoon tea) gibi kavramlar; sütlü çay, çay saatinde
kaymak ve marmelatla yenilen çörekler (scones) ve
porselen çay fincanları, çay kültürüne hep İngilizlerin
armağanıdır.
Fransa ve Hollanda'dan sonra İngiltere'ye sıçrayan
çay ı, Kral Edward'ın sohbet ortamı için hoş bir ortam yaratma amacıyla küçük çay
ziyafetleri düzenlemesi sonucu gelenek haline gelen beş çayı, İngiltere'den tüm dünyaya
yayılmıştır.
Davetlerde Çin çayı Hint çayına tercih edilirken, limonlu, sütlü ya da kremalı sunulur.
Eğer çay süt ile içilecekse, daha iyi bir karışım için fincana çaydan önce süt eklenmelidir.
Çayın yanında ise küçük sandviçler ve el yapımı çay pastaları tercih edilir.
İlgilterede çay bitkisi yetişmemesine rağmen İngilizlerle özdeşleşen çay isimleri
vardır. Bunlar;
•
Eraly Grey: İngilizler genellikle bu çayı tercih ederler. Bu yoğun kokulu
çay, bergamut esansı ile harmanlanarak hazırlanmaktadır.
•
English Breakfast: Güne dinç başlamak için Hindistan ve Seylan
çaylarının karışımından elde edilen güçlü bir harman çayıdır.
Bir İngiliz çay davetinde en az iki masa hazırlanır. Birinci masada ev sahibesi çay
gereçlerini ve çay fincanlarını elinin altında bulundurur. İkinci masada ise tabaklar ve
lezzetli yiyecekler durur. Ayrıca misafirlerin fincanlarını bırakabilecekleri küçük sehpalar da
vardır. Bir İngiliz çay saati yaklaşık bir saat sürer.
Ø
Kırgızistan’ da çay servisi
Küçük bir çanak olan “ çanaç” Kırgızistan’da çay içmek için kullanılan porselen bir
kaptır. Çay çanaçın içerisine en fazla üçte birine veya yarısına kadar ulaşacak şekilde konur.
Kırgız geleneklerine göre çanaça az çay koyulur böylece daha fazla sayıda çay servisi
yapılarak misafirperverliğin ve saygının ifadesi en üst düzeye taşınmak istenir.
Orta Asya'da ise çay tereyağı ile bir tencerede pişirilir, süt ve kaymak ilâve edilir. çay
kültürünün çok yaygın olduğu Kazaklarda iki türlü hazırlanır.
Bir türü hemen hemen her yemek sonrasında içilen "akşay" yani "akçay"dır. Bu çayı
hazırlarken, ocakta kaynayan çaydanlığa yeteri kadar çay atılır, çaya, karabiber, zencefil ve
karanfil de eklenir. Bu karışım 3-4 dakika kaynadıktan sonra süt, tereyağı veya varsa,
kaymak ilâve edilir. Tuz da eklenir ve "şını" denilen büyük porselen fincanlarla servis
yapılır.
Resim 2.40: İngiliz çay servisi
41
Kazakların diğer çay hazırlama yöntemi ise onlara özgüdür. Kazaklar, "Bolagan" ya da
"karma çay" dedikleri çayı şöyle hazırlarlar: Tencerede, yağda kavrulan unun üzerine sütlü,
tuzlu çay, süzülerek konur. Ağır ateşte 4-5 dakika kaynatılır. Elde edilen bu koyu çay sıcak
servis yapılır.
Ø
Fas, Tunus ve diğer Kuzey Afrika Ülkelerinde çay servisi
Bu yörenin çayına “nane çayı” (mint tea) deniyor. Çünkü bildiğimiz çay, mutlaka
içerisinde bir dal taze nane yaprağı ve bol miktarda şekerle içilir. Düz formda, altın yaldızlı,
ince cam bardaklarda servis edilir.
Ø
Fransa’ da çay servisi
Fransız entellektüellerinin özel bir çay sevgisi vardır. Yaygın çay salonlarının yanı
sıra, romantik isimleri olan çeşitli çayların satıldığı küçük çay dükkânı zincirleri vardır.
Fransız kültüründe çay, uzun süre demlenmeden, ince porselen bir fincanda ikram edilir.
Hafif içimli bir çayın yanında küçük bir çikolata, krokan gibi yiyecekler servis edilir.
Ø
Moğolistan’ da çay servisi
Çaya biraz yağ, bir tutam tuz, biraz un ya da darı ekleyip ikram ederler. Dilim dilim
edilip bir hafta açık havada kurutulmuş kuzu etini çayın içine atıp içerek, soğuk iklim
koşullarına ve göçebe hayata karşı güç ve enerji kazanırlar.
Ø
Arabistan’da çay servisi
"Süleymanî" denilen usulle çayı demlerler. Çay ve şeker aynı kapta kaynatılır.
Kaynatılan çay, şeker karışımlı servis edilir. Genellikle Seylan çayı servis edilir.
Ø
Paraguay’ da çay servisi
Resim 2.41: Paraguay çay servisi takımı
Demlik olarak kurutulmuş su kabağı, bölgede yetişen sert kabuklu meyvelerin
kurutulmuş kabukları, gümüş, cam veya uygun metal kaplar tecih edilir. Bu kaplar 'mate'
olarak adlandırılır. Demlemeden önce kap ~ 65
o
C’ lik bir suyla çalkalanır. Yerba mate
denilen kurutulmuş çay yaprakları kaba konur. Çay üzerine kaynar vaziyette olmayan sıcak
su dökülür. Bir iki dakika demlemeye bırakılır. Çay içimi bombilla denilen çubuklarla olur.
Bu çubuklar yaprakların ağza girmesine engel olur. Hazırlanan deme konulmadan önce
bombilla 85
o
C civarında sıcak su ile çalkalanması gerekmektedir. Genellikle sade olarak
içilmekle beraber, isteğe göre süt, şeker veya limon ile farklı bir lezzet katılarak servis
edilebilir.