153
Şəkil 37.
Sosnovski baldırğanı (Heracleum sosnowskyi
Manden.): 1 - bitkinin ümumi görünüşü, 2- cücərtisi,
3- çiçək qrupu, 4 - çiçəyi, 4a - yan çiçək, 4b - orta çiçək,
5 - toxumu
154
Şəkil 38. Veyrix qırxbuğumu (Poligonum weyrichii Fr.
Schmidt.): 1- bitki çiçəkləmə fazasında, 2-birinci cüt
həqiqi yarpaq fazası, 3-budağın yuxarı hissəsi və çiçək
qrupu, 4 - çiçəyi, 5 - meyvəsi, 6 - toxumu
155
Şəkil 39. Deşikyarpaq silfiya (Silphium perfoliatum L.):
1- bitkinin ümumi görünüşü, 2- cücərtisi, 3- çiçəkli budaq,
4 – toxumu
156
Şəkil 40. Maral kökü (saflorabənzər rapontik) (Rhaponticum
carthamoides (Willd.) İljin: 1- bitkinin ümumi görünüşü,
2- cücərtisi, 3- çiçək qrupu, 4 - çiçəyi, 5 - toxumu (yuxarıda
böyüdülmüş)
157
Şəkil 41. Saflorabənzər levzeya (Maral kökü)
(Rhaponticum carthamoides (Willd.) İljin:
Bitkinin çiləki budağı və kökü
158
Şəkil 42. Tüklü xəndəkotu (Symphytum asperum Lepech):
1 - bitkinin ümumi görünüşü, 2- cücərtisi, 3- çiçək qrupu,
4 - yarpaqlı budaq hissəsi, 5 - toxumu
159
Şəkil 43. Ürəkyarpaq katran (Crambe cordifolia Stev.):
1 - cücərtisi, 2 - bitkinin ümumi görünüşü, 3- çiçək qrupu,
4 - meyvəsi, 5 - toxumu
160
Şəkil 44. Günəbaxanla yerarmudunun hibridi
(topinsolneçnik): 1- bitkinin ümumi görünüşü,
2 - cücərtisi, 3 - çiçəkli budaq, 4 - toxumu,
5 - kök yumrusu
161
Şəkil 45. Yağlı turp (Raphanus sativus L.): 1 - bitkinin
ümumi görünüşü, 2 - cücərtisi, 3 - gövdənin yuxarı hissəsi,
4 - paxlası, 5 - toxumu
162
Şəkil 46. Əmənkömənci (Malva): 1- bitkinin ümumi
görünüşü, 2- cücərtisi, 3- çiçəkli və yarpaqlı budaq ,
4 - çiçəyi, 5 -meyvəsi, 6 - meyvəcik, 7- toxumu
163
Şəkil 47. Meşə əmənköməncisi (Malva sylvestris):
a-
bitkinin ümumi görünüşü, b - çiçəyin en kəsiyi,
b-
c - erkəkciyi, d -tozcuğu, e- dişiciyi, f- toxumu
164
Şəkil 48. Çoxillik lüpin (Lupinus polyphyllus Lındl.):
1, 2 - bitki cücərti, çiçəkləmə və meyvəəmələgəlmə
fazasında, 3 - gövdənin yuxarı hissəsi, 4 - meyvə,
5 - toxum
165
yabrın ortalarına və axırında sahədə digər yem bitkilərinin olma-
dığı və ya az olduğu vaxt perko keyfiyyətli yaşıl kütlə məhsulu
verir. Orta Asiyada perko pambıq kolları çıxarıldıqdan sonra əki-
lir və payız-qış və yaz dövründə hektardan 300-500 sen. yaşıl küt-
lə verir.
Perko bitkisi yaxşı xora verir. Latviya şəraitində may ayının
əvvəlində səpilmiş perko üç ildə orta hesabla hektardan 520 sen.
yaşıl kütlə vermişdir. Perko bitkisi yayın ikinci yarısında səpil-
dikdə yaxşı qışlayır və aprelin axırı, mayın əvvəlində yaşıl kütləsi
biçilir. Latviya şəraitində perkonun avqust səpinlərindən may
ayının birinci ongünlüyündə 259 s/ha yaşıl kütlə biçilmişdir.
Tərkibində 9-11 % quru maddə vardır. Quru maddəsinin 15-
20 %-ini protein təşkil edir.
100 kq yaşıl kütləsində 11 yem vahidi, 1 yem vahidində 120-
140 qr, asan həzm olunan protein,140-150 qr. şəkər vardır. Perko-
nun tərkbində xardal yağı yoxdur, gövdəsi odunlaşmır, ona görə
də heyvanlar tərəfindən iştaha ilə yeyilir. Ondan yüksək key-
fiyyətli silos hazırlamaq və qarğıdalı və sorqo silosuna qatmaq
olar. Bu da sorqo silosunun qidalılıq dəyərini daha da artırır.
Perko bitkisi yaşıl yem kimi istifadə olunmaqla bərabər siderat
bitkisi kimi də istifadə olunur.
Perkonun becərilmə texnologiyası payızlıq rapsın becərilmə
texnologiyası ilə eynidir. Səpin qabağı torpağa təsir edici maddə
hesabı ilə 100 kq azot, fosfor, 120 kq kalium verilməsi məsləhət
görülür. Səpin norması 10-12 kq/ha-dır. Toxumları 1,5-2,0 sm
dərinliyə basdırılır.
5. 2. 3. Əmənkömənci
Əmənkömənci Malvaceae (əmənkömənci) fəsiləsinə daxil
olan birillik ot bitkisidir. Mədəni şəkildə 3 növü geniş yayılmışdır.
1) Melyuqa (Malva meluca Graebn.) 2. Qıvrım əmənkömənci (M.
crispa L.) və 3. Köbəşəkilli əmənkömənci (M.verticillata L.) Yem
məqsədi ilə 2- ci və 3 - cü növü becərilir. Meluca növü Rusiyaya
XX əsrin 30-cu illərində gətirilmişdir.
Dostları ilə paylaş: |