Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
iqtisadiyyatı dirçəltməyin, inkişaf etdirməyin mühüm vasitəsi olan Özünütənzimləmə sisteminə əsaslanan, idarəetmə mexanizmi yaradılmasına xidmət edən institusional dəyişikliklərə xüsusi diqqət yetirilirdi. İqtisadi fəallığa mane olan büroktarik strukturlar ləğv olunmağa başlanmışdı. 1994-cü il aprelin 5-də xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında fərman verildi. Xarici iqtisadi əlaqələr liberallaşdınIdı, həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər azad surətdə xarici ticarət hüququ aldılar. 1997-
konsernləri və şirkətləri səhmdar cəmiyyətlərinə çevrilməyə başladı. Bu, özünütənzimləmə sisteminin yaranmasına münasib imkanlar açır, rəqabət yaradırdı. Məsələn, çörək mağazaları özəlləşdirildikdən sonra işlərini elə qurdular ki, çörək qıtlığı, uzun növbələr aradan qabcdı. 2000-ci ilin avqustunda II Dövlət Özəlləşdirmə Proqramı qəbul edildi. 2002-ci ildən artıq dövlət müəssisələri bazasında 1275 səhmdar cəmiyyəti yaradılmışdı. Bütün çətinliklərə baxmayaraq, Azərbaycanda müvəffəqiyyətlə həyata keçirildi. 2000-ci ildə artıq ümumi daxili məhsulda özəl sektorun payı 68 faiz təşkil edirdi (sənayedə 44, kənd təsərrüfatında 99, ticarətdə 98, tikintidə 64, yükdaşımada 54, sərnişindaşımada 83 faiz). Ümumiyyətlə, həyata keçirilən iqtisadi tədbirlər mövcud iqtisadi böhranı aradan qaldırmağa, sabitlik yaratmağa və tərəqqiyə yol açmağa kömək etdi. Respublika iqtisadiyyatına bütün mənbələrdən sərmayə qoyuluşu 1993-cü ildəki 29 milyard manatdan 2000-ci ildə 4,2 trilyon manata çatdı. Respublikada onlarla yeni sənaye müəssisəsi, sex, istehsalat sahəsi, qurğu işə salındı. 1993-cü ildə Bakıda çoxlaylı lövhələr istehsal edən «Peyk» zavodu, parket, plastik pəncərə fabrikləri işə düşdü. 1995-1996-cı illərdə Pcnzoyl (ABŞ) şirkətinin köməyi ilə Xəzərdə illərlə havaya sovrulan yanacaq qazını tutub sahilə ötürmək üçün kompressor stansiyası qurulub işə salındı və hər il orta hesabla 2 milyard 300 milyon kub. m qaz tutulub istifadəyə verildi. 600-dən çox neft, qaz quyusu yenidən istismara qaytarıldı. Şirvanın köhnə Gürovdağ neft yatağında yeni məhsuldar qatlar aşkar edildi. 1997-ci ilin yazında bu yataqda qazılan iki quyu fontan vurdu. «Bahar» dəniz neft yatağında da yeni üsullann tətbiqi nəticəsində neft quyusu fontan vurdu. Qaz emalı zavodu yenidən quruldu. 1994-1995-ci illərdə Neftayırma zavodlann- da iki yeni ELOU-AVT-2 qurğusu işə salındı, mövcud ELOU-AVT-6 qurğusu modernləşdirildi və müasir avadanlıqla təchiz olundu. Qaz zavodu yenidən quruldu. 515 Maşınqayırma sənayesi müəssisələri xarici bazar olmadığı üçün profilini dəyişib respublika sənayesi və kənd təsərrüfatı üçün avadanlıq, texnika, ehtiyat hissələri istehsal etməyə başladılar. Müasir qazma baltası, qazma qıfılı, kultivator, toxumsəpən, kotan, nasos, reduktor, hidromkat, çuqun siyirmə istehsalı mənimsənildi. Mingəçevir yol maşınları təmiri zavodunda dəyirmanlar, xəmiryoğuran avadanlıq, şum mexanizmləri istehsalına başlandı. 1996-
cı ildə Bakıda Qoz-fmdıq emalı. Yağ, «Coco-Cola» sərinləş- dirici içkiləri zavodlan açıldı. 1997-ci ilin əvvəllərində Sumqayıtda Azərbaycan İstehsalat Birliyinin çoxdan dayanmış Avropada ən böyük marten sobalanndan ikisi yenidən işə salındı. Alüminium zavodu işləməyə başladı. Gəncə Alüminium oksidi zavodu. Daşkəsən alunit mədənləri yenidən işə düşdü. Kimya sənayesi müəssisələrində polietilen, kaustik soda, sulfat turşusu, alüminium-sulfat və s. istehsalı çoxaldı. Tullantılardan istifadə etməklə karbooksimmetelsellüloz, texniki soda, alüminium-sulfat, xam rezin əsasında pnevmatik kabel, dərman və s. kimi məhsullar istehsalı mənimsənildi. islahatlar nəticəsində sənaye ilə yanaşı, kənd təsərrüfatında da irəliləyişlər baş verdi. 1996-cı ildə respublikada kənd təsərrüfatında geriləməyə son qoyulmuş, istehsal 3 faiz artmışdı. Çəltik istehsalı bərpa olunmuş, şəkər çuğunduru istehsalına başlanmışdı. Taxılçılığın inkişafına diqqət artmaqda idi. 1997-
ci ildə ölkədə daxili məhsul istehsalı 5,6 faiz artmışdı. İnflyasiya, demək olar ki, yox idi. 2000-ci ildə Şəmkir-Yenikənd Su Elektrik Stansiyası, Abşeron «Şimal» Dövlət Rayon Elektrik Stansiyasının enerji bloku, 1 saylı Bakı İstilik-Elektrik mərkəzində yeni qaz turbir qurğusu, «Azneftqaz» İstehsalat birliyində bitum qurğusu, 2001-ci ildə «Kaspian Fiş» balıq məh- sullan istehsalı məhsullan, Bakı poladtökmə zavodu. Qaz zavodunda yeni müasir emal qurğusu, Naxçıvana elektrik enerjisi vermək üçün İmişli-Parsaband elektrik xətti istifadəyə verildi. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində 1996-cı ildə sənayedə tənəzzülün qarşısı alındı, sabitlik yarandı. Əgər 1991-1994-cü ildə sənayedə məhsulun istehsalı 20-24 faiz azalırdısa, 1996-2000-ci illərdə 13,4 faiz artmışdı. Kənd təsərrüfatındakı istehsalatlar da səmərəli oldu. 1991-1994-cü illərdə hər il bu sahədə istehsal 15-20 faiz azalırdısa, 1996-2000-ci illərdə 19 faiz artmışdı. Şəkər çuğunduru, çəltik istehsalına başlandı. 2000-ci 516 Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|