Dərslik (I hissə)

 

379 

Синифдянхариъ  охунун  икинъи  истигамяти  ися  шаэирдлярин 

мцстягил  мцталиясидир.  Бу  иш  дя  мцяллимин  вя  китабханачынын 

рящбярлийи вя мяслящяти иля тяшкил олунур. 

Ибтидаи синиф шаэирдляриня китабла давранмаг цзря ян зя-

рури  гайдалар  щаггында  мялуматлар  да  верилмялидир.  Бунун 

цчцн  китабын  щазырланмасы,  она  сярф  олунан  хяръ,  щяйатда 

онун бюйцк ящямиййяти və s. мясяляляр шаэирдляря чатдырылмалы-

дыр. Онлара баша салынмалыдыр ки, щяр бир инсан китаба борълу-

дур.  

Кичикйашлы мяктяблиляря китабла ряфтаретмя гайдалары да 

юйрядилмялидир. Ушаглар китабы гызмар эцняшдян, рцтубятдян, 

чирклянмядян, тоздан горумалыдырлар. Йахшы олар ки, мцяллим 

онлара беля бир йаддаш версин: 1. Китабы щара эялди атма, ъыр-

ма,  она  лякя  салма.  2.  Китабы  гатлама.  3.  Китабын  ичиня  гя-

лям,  дяфтяр  вя  башга  яшйалар  гойма.  4.  Китабын  сящифялярини 

гатлама, ялфяъиндян истифадя ет. 5. Китабын сящифяляриндя гейд-

ляр  апарма.  6.  Китабы  охумаьа  башламаздан  яввял  яллярини 

йу. 7. Йемяк столунун цстцндя китаб охума. 8.Охуйуб гур-

тардыгдан  сонра  китабы  йериня  гой.  9.  Китабын  ъилдиня  каьыз 

чяк вя с. 

1.

 

Китаб  йахшы  сахланса,  ону  йцзлярля  адам  охуйар, 

зянэин биликляря йийялянярляр. Она эюря дя китабы горумаг ла-

зымдыр

1

  

Бунунла беля ибтидаи синиф шаэирдляриня бир сыра эиэийеник 

мяслящятляр дя верилмялидир. Онлара изащ едилмялидир ки, китабы 

охуйаркян дцз отурмаг, цстцня яйилмямяк, китабла эюз ара-

сындакы 15-20 см мясафяни эюзлямяк, ишыьын сол тяряфдян дцш-

мясини  тямин  етмяк,  йоруланадяк  охумамаг  лазымдыр.  Якс 

тягдирдя  щям  шаэирдлярин  материалын  мязмунуну  мянимся-

мяси  иши  чятинляшяр,  щям  дя  онларын  саьламлыьына  мянфи  тясир 

эюстярмиш олар. 

Бу  гайдаларын  эюзлянмяси  шаэирдлярин  саьламлыьыны  мц-

щафизя  етмякля  йанашы,  онларын  təfəkkür  фяалиййятинин  мящсул-

дар олмасына да кюмяк эюстярир. 

                                                           

1

 Bax.:Y.ġ. Kərimov. Ana dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Nasir, 2003, s.266 

---

 

380 

Əдябиййат 

 

2.

 

Azərbaycan  Respublikasinin  ümumtəhsil  məktəbləri 

üçün Azərbaycan dili fənni üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) (I-

IV siniflər). Bakı, 2012 

3.

 

 Балыйев  H.  Àна  дилинин  тядриси  методикасы.  Бакы, 

1997 

4.

 

Həmzəyev M.Ə. Kiçik məktəbyaĢlı uĢaqların psixoloji 

xüsusiyyətləri. Bakı: Maarif, 1968, 67 s. 

5.

 

 Həsənov  M.,  Cəfərova  N.  Ġbtidai  siniflərdə  Azərbay-

can dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Mütərcim, 2013, 404s. 

6.

 

Kərimov  Y.ġ.  Ana  dilinin  tədrisi  metodikası.  Bakı: 

Nasir, 2003, 520 s. 

7.

 

Qədirov  Ə.D.  UĢaqlarda  idrak  proseslərinin  inkiĢafı 

(anadan olandan 12 yaĢadək). Bakı: Maarif, 1969, 98 s. 

8.

 

Rəhimov  A.N.  Ana  dilinin  tədrisi  metodikası  (ibtidai 

siniflərdə). Bakı, Nurlan, 2003, 408 s. 

9.

 

Синифдянхариъ  охунун  сямяряли  тяшкили  (методик  тюв-

сийя). Бакы, 1988 

10.

 

Синифдянхариъ  цмумиляшдириъи  дярслярин  тяшкили  //Ибти-

даи мяктяб вя мяктябягядяр тярбийя. 1989, №3, с.21 

11.

 

Синифдянхариъ оху //Ибти. мяктяб вя мяктябягяд тяр-

бийя. 1983, №4, с.36 

12.

 

 Елми-кцтляви мятнлярин синифдянхариъ охусу //Ибтидаи 

мяктяб вя мяктябягядяр тярбийя. 1986, №1, с.11 

13.

 

Синифдянхариъ  гираятин  тяшкили  тяърцбясиндян  //Ибтидаи 

мяктяб вя мяктябягядяр тярбийя. 1970, №1, с.69 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

381 

X FƏSĠL 

 

 OXU DƏRSLƏRĠNDƏ NĠTQ VƏRDĠġLƏRĠNĠN 

ĠNKĠġAFI VƏ LÜĞƏT ÜZRƏ Ġġ 

 

Ġbtidai siniflərdə mövzu üzrə nağıletmə 

 

Ġbtidai siniflərdə mətn üzrə nağıletmənin dörd növü var: 

1.

 

Sadə Ģəkildə (öyrəndiyi kimi) nağıletmə 

2.

 

Sual cümlələri ilə nağıletmə 

3.

 

Nəqli cümlələrlə nağıletmə 

4.

 

QarıĢıq Ģəkildə nağıletmə  

Mətn üzrə nəqletməyə nələr daxildir? ġagird: 



 

mətndəki hadisələri ardıcıl Ģəkildə danıĢır;  



 

mövzudakı hadisələrin inkiĢaf mahiyyətini açır; 



 

 mətndəki insani davranıĢ və hərəkətləri qiymətləndirir; 



 

 fakt və hadisələri seçməyi bacarır; 



 

 mətni yığcam danıĢır; 



 

mətnin məzmununu birinci və üçüncü Ģəxslərin dilindən 

danıĢır; 



 

mətndə xoĢuna gələn hissələri danıĢır; 



 

mətnə aid verilmiĢ suallara cavab tapır; 



 

mətnin məzmununa uyğun mətn qurub danıĢır və s. 

     Ġbtidai  siniflərdə  mətn  üzrə  müstəqil  iĢlərin  təĢkilinə  də 

ciddi  fikir  verilməlidir.  Bura  daxildir:  mətnə  aid  plan  tutmaq, 

mətni plan əsasında danıĢmaq, mətndə iĢtirak edən Ģəxslərin hə-

rəkətlərini  qiymətləndirmək,  mətnə  aid  illüstrativ  Ģəkillərin  çə-

kilməsi,  Ģəkil  əsasında  yeni  hekayə  tərtib  etmək,  əĢya  və  hadi-

sələr haqqında müstəqil fikir söyləmək, mətndəki hadisəni həya-

ti müĢahidələrlə əlaqələndirmək, mətndəki yaxınmənalı, çoxmə-

nalı,  əksmənalı,  məcazi  mənalı  sözlərin  seçilməsi,  mövzunun 

janr baxımından(hekayə, Ģer, təmsil, folklor nümunələri) müəy-

yənləĢdirilməsi və s. 

     Oxu  üzrə  bacarıqların  formalaĢması  üzrə  iĢin  nəticələri 

Ģagirdlərin  Ģifahi  nitqində  öz  əksini  tapır.  Oxu  vərdiĢlərinin 

---