Din ve uyarlanma iLİŞKİSİ
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(1), DOI:10.1501/sbeder
Yüklə 186,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(1), DOI:10.1501/sbeder _ 0000000065
- İşçi Sınıfı
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(1), DOI:10.1501/sbeder _ 0000000065
138 Sadece dinler arasında değil aynı dinin mezhepleri arasında da ekonomik faaliyetlere ve meslek ahlakına bakış açısında görülen farklı yaklaşımlar, yorumlar, kutsamalar ya da günah nitelemeleri topluluğun motivasyonunu önemli ölçüde etkileyebilmektedir. Nitekim Katolik inancına göre insanlar, Adem’in işlediği günahların cezası olarak çalışmak zorundadırlar; oysa Protestanlar Tanrıya hizmet etmek adına çalışmayı kutsamaktadırlar (Lenski, 1963: 93). İki mezhep arasındaki bu farklı motivasyondan kaynaklı olarak, Dalton’un (akt. Lenski, 1963: 94) Amerika’daki işçiler arasında yürüttüğü araştırma sonucuna göre, beyaz Protestan işçiler Katoliklere göre daha sıkı çalışmakta ve daha fazla üretim yapmaktadırlar. Yine aynı araştırmanın sonuçlarına göre, Museviler ve beyaz Protestanlar kendilerini müteşebbis, bireyci ve rekabetçi olarak tanımlarken, Katolikler ve Siyahi Protestanlar 2 genelde daha kamucu ve kolektif bir eğilim göstermektedirler (Dalton’dan akt. Lenski, 1963: 113).
1930’lardaki büyük ekonomik krizden kurtulmak için Amerika Birleşik Devletlerinde öne sürülen çözüm önerileri arasında çarpışan iki farklı temel eğilim Katolik ve Protestan ayrışmasını bir kez daha ortaya koymaktadır. Krizden kurtulmak için Demokratların savunduğu ilk eğilimde devletin ekonomiye daha fazla müdahale etmesi gerektiği söylenirken, Cumhuriyetçilerin yer aldığı karşı tarafta ise ekonomi üzerinde devletin kesinlikle bir etkinliğinin olmaması gerektiği savunuluyordu (Lenski, 1963: 134-135). Bu farklı iki eğilimin temsilcileri olan Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında yapılan kitle analizi sonuçlarına göre, sınıfsal olarak işçi sınıfı ve orta sınıf arasında farklılaşan siyasi tercih, benzer şekilde dinsel ve mezhepsel alanda da görülmüş ve beklendiği gibi Katolikler ve siyah Protestanlar devletçi bir çözümden yana tavır koyarken, beyaz Protestanlar ve Museviler devletin müdahil olmadığı ikinci yolu tercih etmişlerdir (Lenski, 1963: 138-139).
Söz konusu mezhepsel yorumdan ve bu yorumun yarattığı motivasyon farklılığından kaynaklı Weber (1997: 30), “sermaye sahipleri ve işverenler, hatta işçi sınıfının eğitim görmüş yüksek tabakası, özellikle çağdaş iş kollarında yüksek düzeyde teknik ya da ticari eğitim görmüş personel, Protestan özelliklere sahiptir” şeklinde önemli bir saptamada bulunmuştur. Weber’in yukarıdaki saptaması, mezheplerin sosyal tabakalara farklı şekillerde dağıldıklarının ve Protestanların, ‘sermaye sahipliği’ ve ‘modern işverenlik’te açıkça avantajlı olduklarını imlerken aynı zamanda din/mezhep ve uyarlanma stratejileri arasındaki diyalektik ilişkiyi de açıkça ortaya koymaktadır. Nitekim Kehrer’in (1996: 25), “Katolik devletler ekonomik olarak Protestanlara oranla daha az gelişmişlerdir” şeklindeki bulgusu Weber’in düşüncesiyle örtüşmektedir.
2 Siyahi Protestanların, mezheptaşları beyazlardan ziyade Katoliklerle benzer davranış ve eğilimler sergilemeleri, 1930’ların ABD’sindeki ırk ayırımı ile açıklanabilir. Zira siyahlar aleyhine olan ırkçı politikaların ve ABD’deki beyaz Protestan egemenliğinin, Katoliklerle siyahi Protestanları “ötekiler” olarak birbirlerine yakınlaştırdığı ileri sürülebilir.
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 5(1), DOI:10.1501/sbeder _ 0000000065
139 1957-58 yıllarında ABD’nin Detroit bölgesinde yapılan araştırma sonuçlarına göre de, beyaz Protestanlar genelde üst ve orta sınıfta toplanmışlar, dolayısıyla çoğunlukla alt sınıfta yer alan Katoliklere göre ekonomik ve siyasi alanda daha belirleyici bir pozisyonda bulunmaktadırlar (Lenski, 1963: 84).
ABD’de 1957-58’de yapılan araştırmanın sonucuna göre sınıf ve sosyo-dinsel grupların parti tercihi (Kaynak Lenski, 1963: 139)
Benzer şekilde 17. yüzyıl Rusyası’nda ekonomik ve siyasi krize, yabancı etkilere ve dini yeniliklere karşı tepki olarak ortaya çıkan ‘Raskolnik’ hareketi, Bolşevizm öncesi Rusya’nın sanayileşmesinde itici gruplardan biri olmaya oldukça elverişli görünüyordu. Din tarafından arzu edilen hayatın sadeliği, sıkı grup dayanışması ve çalışmaya verilen yüksek değerin sentezi olarak Raskolnik hareketinin mensupları, her ne kadar teolojik olarak yeniliğe ve Rus modernleşmesine karşı olsalar da, hem ekonomik birikime sahip oldular hem de işgücündeki verimlilikleri sayesinde Rus sanayileşmesinin ve tarımının motor gücünü oluşturdular (Lunkin, 2000; Kehrer,1996).
Sınıf ve sosyo- dinsel gruplar Cumhuriyetçiler Demokratlar Bağımsızlar ya da görüş
belirtmeyenler % Toplam Görüşülen kişi
Beyaz
Protestanlar
54 23
23
100
259
Beyaz Katolikler 30
40
30
100
172
Siyah Protestanlar
13
45
42
100
31
Museviler 3 64 33 100
36 İşçi Sınıfı Beyaz
Protestanlar 30
48 23
100 365
Beyaz Katolikler 13
67
20
100
307
Siyah Protestanlar
16
72
12
100
193
Museviler 0 75 25 100
12 Yüklə 186,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|