EcoVision
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
51 məsələ elektron xidmətlər portalımız olan Hesab.az-dır. Bu günlərdə onun re-brendinqini edəcəyik. Məqsədimiz bura- da çoxlu xidmət təqdim etməkdir. Bu, səyahət məhsullarının satışından tutmuş hazırda populyar olan kommunal ödənişlərə qədər xidmətləri əhatə edəcək. Biz artıq başqa ölkələrdə də Hesab.az kimi portal yaratmağı planlaşdırı- rıq. Hesab.az-la bağlı plan və yeniliklər çox olacaq. Növbəti iki illə bağlı planlarımız var və zamanla istifadəçilərimiz bu yeniliklərin şahidi olacaq. Plastik kart istifadəçilərini narahat edən məsələlərdən biri də onlayn ödəmələr zamanı qarşıya çıxa biləcək təhlükəsizliklə bağlı problemlərdir. “GoldenPay” ödəniş sistemlərinin təhlükəsizliyi nə dərəcədə etibarlıdır? Ölkəmizdə onlayn ödəmə xidməti verən bütün şirkətlərdə, habelə “GoldenPay”də təhlükəsizlik məsələləri qlobal standartlara cavab verir. Bu işi onsuz da başqa şəkildə etmək olur. Biz hamımız müəyyən vaxtdan bir “Visa” və “MasterCard” tərəfindən tez-tez audit olunuruq. Ümumiyyətlə, onlayn ödəmələr zamanı kart informasiya- sının oğurluğu mümkün bir şey deyil. Kart informasiyasını daxil etdiyiniz zaman sadəcə saytın real olub-olmadığına əmin olun. Əvvəllər eşitmədiyiniz, güvənmədiyiniz və ya haqqında Google-da və s. heç bir normal məlumat çıx- mayan saytlarda kart informasiyasını daxil etməmək la- zımdır. Bundan əlavə, kartınızda 3D təhlükəsizlik xidmətini aktivləşdirmək çox məsləhətdir. Bunun üçün banklara müraciət etmək lazımdır. Kart informasiyaları real həyatda oğurlana bilir. Adətən kart məlumatlarının oğurluğu bank və ya prossesinq mərkəzinin əməkdaşları və ya bank sisteminin sındırılma- sı zamanı oğurlanır. Bankomatlarda skimmer sistemi qoy- maqla və ya real həyatda istifadə zamanı ehtiyatlı olmaq lazımdır. Ümumiyyətlə, kartda pul saxlamaq pul kisəsində saxlamaqdan daha təhlükəsizdir. Məsələn, pul kisəsi itdi- yi zaman bütün pulları itirə bilərsiniz. Kartı isə bloklatmaq mümkündür. 3D təhlükəsizlik sistemini aktivləşdirməklə onlayn ödənişlərdə tam təhlükəsizliyə nail olmaq olar. Oxucularımıza bundan qorxmamağı tövsiyə edirəm. Bu gün onlayn ödənişlərin dünya üzrə dövriyyəsi milyard- lar, ölkəmizdə isə 15-20 milyon AzN arasındadır. Baş verən problemlər isə bu rəqəmlərin yanında qəpiklər səviyyəsindədir. Elektron ticarət zamanı məhsul və xidmətlərin vaxtında çatdırılması da bu sahənin inkişafına təsir edən əsas amillərdəndir. Ölkəmizdə çatdırılma xidmətlərinin inkişaf etdirilməsi üçün hansı addımların atılmasını zəruri hesab edirsiniz? Necə hesab edirsiniz, elektron ticarət şirkəti bu xidməti öz üzərinə götürməlidir, yoxsa ayrıca bu sahədə fəaliyyət göstərən peşəkar şirkətlərlə əməkdaşlıq etməlidir? Məncə, bu sarıdan heç bir problem yoxdur. Şirkət özü biznes planına və ya imkanlarına əsasən ya kuryer xidmətindən istifadə edə və ya öz kuryerlərini saxlaya bilər. Elektron ticarət inkişaf etdikcə bu tip xidmətlər də inkişaf edəcək. Hazırda bu məsələdə heç bir problem görmürəm. Fərid müəllim, elektron ticarət alıcıya və bu xidmətləri təşkil edən tərəflərə hansı üstünlükləri verir? Alıcı üçün ən böyük üstünlük rahatlıq, çeşidlilik, qiymətlər və məhsullar barədə yalnız real həyatdakı kimi satıcının verdiyi məlumatla deyil, digər insanların da fikirlərini öyrənmək, məhsulları rahat şəkildə müqayisə etmək kimi imkanların təklif edilməsidir. Satıcı isə xərclərini azalda və bazarını birdən-birə qlobal- laşdıra bilər. Detallara getsək, çoxlu xırdalıqlar tapa bilərik, amma məncə, bunlar ən əsas məsələlərdir. Ümumilikdə bu növ ticarətin üstünlükləri olmasaydı, bu gün elektron ticarət ən sürətlə böyüyən sahələrdən biri olmazdı.
Dövlət olaraq yerli elektron ticarəti vergidən azad edə bilsəydik, yaxşı olardı. Bu, çox çətindir, başa düşürəm. Bun- dan süni istifadə edilməməsi üçün proses və mexanizmlər qurmaq lazımdır. Vacibdir ki, iş adamları onlayn ödəniş və xidmətləri daha çox həm tətbiq, həm də təbliğ etsin. Əvvəlki sualda haqqında danışdığım telekom operatorları ilə artıq onlayn ödəmələrin təbliği barədə bəzi işlər gedir. Ümid edirəm ki, danışıqlar uğurlu alınacaq. Vətəndaşları isə onlayn ödəniş və xidmətlərdən çəkinməməyə, vaxtlarına qənaət etməyə çağırıram. Bu sahədə maariflənsinlər. Onlayn ödənişlər və elektron ticarət artıq həyatımızın bir parçasına çevrilib və onsuz da bundan qaçmaq mümkün deyil. Vərdişlərini nə qədər tez dəyişsələr, daha çox rahat olarlar.
52 EcoVision ƏSAS MÖVZU Osman müəllim, öncə “EcoVision” jurnalına müsahibə üçün təklifimizi məmnunluqla qəbul edib bizə vaxt ayırdığınız üçün Sizə təşəkkürümüzü bildiririk. Uzun müddət bu sahədə çalışan ekspert kimi ölkəmizdə elektron ticarətin durumunu necə qiymətləndirirsiniz? Son illər aparılan təhlillər göstərir ki, internet ticarətindən istifadə edərək alış-veriş edənlərin sayında və bunun nəticəsində elektron ticarət dövriyyəsində artımlar var. Bu dinamika müsbətdir. Amma bütün bunlara baxmayaraq, hələ də internet ticarət ümumi ticarət dövriyyəsinin cüzi bir hissəsini təşkil edir. Belə ki, Dövlət Statistika Komitəsindən verilən məlumata görə, ötən il ərzində ölkədə həyata keçirilən elektron ticarətin həcmi 6,4 milyon manat təşkil edib. Bu, 2013-cü ilə nisbətən 2,4 dəfə çoxdur. Bu baxımdan deyə bilərik ki, bu tendensi- ya müsbətə doğru inkişaf edir. Amma 2014-cü ildə istehlak məqsədli pərakəndə ticarət dövriyyəsinin 22 milyard manat olduğunu nəzərə alsaq, elektron ticarət dövriyyəsinin bunun fonunda cüzi olduğunu görərik. Mən düşünürəm ki, Azərbaycanda elektron ticarət sektorunda potensial imkanlar var. Bu imkanlar nələrdir? İnternet istifadəçilərinin sayı, cibində plastik kart daşıyanların sayı, ölkənin iqtisadi inkişafı və s. Bu kontekstdən yanaşanda ölkəmizdə potensial imkan- ların daha böyük olduğunu görürük. Hesab edirəm ki, bu potensial qarşısında elektron ticarət dövriyyəsinin həcmi daha böyük ola bilərdi. Bunun üzərində araş- dırmalar aparmaq lazımdır ki, ümumilikdə inkişaf var, internet inkişaf edir, plastik kart istifadəçilərinin sayı əvvəlki illərə nisbətən artır, amma dövriyyə yoxdur. Osman müəllim, bir çox ekspertlər hesab edir ki, ölkəmizdə elektron ticarətin sürətli inkişafına əngəl olan səbəblərdən biri də vətəndaşın almaq istədiyi məhsula əli ilə toxunmaq istəyidir. Yəni alıcı gözü ilə görmədiyi, əli ilə toxunmadığı məhsulu almaqdan çəkinir. Bu stereotipləri qırmaq üçün nə etməliyik? Ümumiyyətlə, elektron ticarətin inkişafına əngəl olan bir çox faktorlar var. Bu faktorlardan biri də qeyd etdiyiniz məsələdir. Bizdə belə bir düşüncə tərzi var ki, gərək əlin pula toxunsun, kredit kartına pul gələn
Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|