48
1-2 may 1918-ci il. Quba. Fövqəladə Ġstintaq Komissiyasının üzvü
A.Novatskinin məruzəsinə görə, Hamazaspin dəstəsi səhər tezdən Quba Ģəhərini
mühasirəyə almıĢdır. Mülki əhalinin silah olduğundan xəbər tutan ermənilər
Qubaya soxularaq 200 evi və 22 məscidi dağıdaraq yandırmıĢlar. Təxminən üç min
nəfər öldürülmüĢdür.
21 may 1918-ci il. Axalkalaki. Rus hərbi həkimi XoroĢenkonun məlumatına
görə, Axalkalakidə və ətraf kəndlərdə yüzlərlə azərbaycanlını doğram-doğram
etmiĢlər. Məlumatda deyilirdi: “XX əsrin sivilizasiyalı ermənilərinin vəhĢilikləri
bax, budur”.
May 1918-ci il. Artyom Avanesovun baĢçılıq etdiyi erməni quldur
birləĢmələri Xaçmazdan Qubayadək bütün yol boyunca yaĢayan dinc əhaliyə qanlı
divan tutmuĢlar. ÖldürülmüĢ azərbaycanlıların bir qisminin meyitlərini iki-iki, beĢ-
beĢ bir qəbirdə basdırırdılar. Qalan meyitlər isə yol kənarlarındakı qanovlarda
atılıb qalmıĢdı. Tarixi sənədlərə görə, dəstənin baĢçısı Hamazasp deyirdi ki, bütün
müsəlmanları ta dağlaradək məhv etmək əmri almıĢdır.
Dünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən erməni terror
təĢkilatlarının Azərbaycana qarĢı apardıqları terror müharibəsinin dalğası 1988-ci
illərdən baĢlayaraq ardıcıl xarakter almıĢdır. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi
və onun ətrafındakı 7 rayonun iĢğalı zamanı kütləvi vahimə yaratmaq, çoxlu insan
tələfatına nail olmaq məqsədi ilə Ermənistanın xüsusi xidmət orqanları hərbi
əməliyyatların getdiyi ərazilərdən xeyli uzaqda, dinc azərbaycanlı əhalisinin
yaĢadığı məntəqələrdə terror aktları təĢkil etmiĢ, nəticədə minlərlə günahsız insan
həlak olmuĢdur. Bu aksiyaların hamısı ya Ermənistanın məxfi orqanları tərəfindən
hazırlanmıĢ, ya da Ermənistanın müvafiq dövlət strukturlarının himayəsi altında
həyata keçirilmiĢdir.
16 sentyabr 1989-cu il. Tbilisi-Bakı marĢrutu ilə hərəkət edən avtobus
partladılmıĢ, 5 nəfər ölmüĢ, 25 nəfər yaralanmıĢdır.
7 oktyabr 1989-cu il. Xankəndi yaxınlığındakı körpü partladılmıĢdır.
4 yanvar 1990-cı il. Əsgəran qəsəbəsi ilə Ağdam Ģəhərin arasındakı körpü
partladılmıĢdır.
16 fevral 1990-cı il. ġuĢa-Bakı marĢrut avtobusu partladılmıĢ, nəfər ölmüĢ,
13 nəfər yaralanmıĢdır.
11 iyul 1990-cı il. Tərtər-Kəlbəcər sərniĢin avtobusu partladılmıĢ, dinc əhali
olan maĢın karvanına qarĢı terror aksiyası keçirilmiĢ, nəticədə 14 nəfər qətlə
yetirilmiĢ, 35 nəfər yaralanmıĢdır.
10 avqust 1990-cı il. Tbilisi-Ağdam marĢrutu üzrə hərəkət edən sərniĢin
avtobusu partladılmıĢ, 20 nəfər ölmüĢ, 30 nəfər yaralanmıĢdır.
30 noyabr 1990-cı il. Xankəndi aeroportu yaxınlığındakı sərniĢin avtobus
partladılmıĢ, 2 nəfər həlak olmuĢ, 11 nəfər yaralanmıĢdır.
49
9 yanvar 1991-ci il. Laçın-ġuĢa yolunda “Azərbaycan gəncləri” (rusca)
qəzetinin müxbiri Salatın Əsgərova və sovet ordusunun 3 zabiti pusquda dayanmıĢ
erməni terrorçuları tərəfindən qətlə yetirilmiĢdir.
Aprel 1991-ci il. Rostov Ģəhərində SSRĠ DĠN-nin Qafqazdakı daxili
qoĢunlarının komandanı polkovnik Vladimir Blaxotin ASALA terrorçuları
tərəfindən öldürülmüĢdür.
19 iyun 1991-ci il. Yevlax-Laçın avtomobil yolunun 106-cı kilometrində
5449 saylı hərbi hissəyə məxsus “UAZ-469” markalı avtomaĢın partladılmıĢ, 3
nəfər həlak olmuĢ, 3 nəfər ağır yaralanmıĢdır.
31 iyul 1991-ci il. Dağıstanın Temirtan stansiyası yaxınlığında Moskva-
Bakı sərniĢin qatarı partladılmıĢ, 16 nəfər həlak olmuĢ, 20 nəfər yaralanmıĢdır.
30 may 1991-ci il. Dağıstanın Xasavyurd stansiyası yaxınlığında “Moskva-
Bakı” sərniĢin qatarı partladılmıĢ, 11 nəfər ölmüĢ, 22 nəfər yaralanmıĢdır.
2 avqust 1991-ci il. Hadrut rayonunun Dolanlar kəndində “QAZ-53”
markalı avtomaĢın partladılmıĢ, nəticədə 4 nəfər həlak olmuĢ, 8 nəfər ağır
yaralanmıĢdır.
21 avqust 1991-ci il. Hadrut rayonunun Sadaxt kəndi yaxınlığında
“KAMAZ” markalı 70-30 markalı AQO dövlət nömrə niĢanlı avtobus partladılmıĢ,
nəticədə 2 nəfər həlak olmuĢ, 19 nəfər ağır bədən xəsarəti almıĢdır.
8 sentyabr 1991-ci il. Ağdam-Xocavənd avtobusunun atəĢə tutulması
nəticəsində 5 nəfər qətlə yetirilmiĢ, 34 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarəti
almıĢdır. Terrorun Xaçaturyan Volodi, Yeremyan Saro, Salyan ġaĢa və Arustamyan
Armo tərəfindən törədildiyi sübuta yetirilmiĢdir. Həmin gün Ağdam-Qaradağlı
marĢrutu ilə iĢləyən avtobus erməni quldurları tərəfindən atəĢə tutulmuĢ, 8 nəfər
həlak olmuĢ, 42 nəfər müxtəlif dərəcədə xəsarət almıĢdır.
50
26 sentyabr 1991-ci il. Yevlax-Laçın yolunda “VAZ-2106” markalı D 72-
07 AQ nömrəli niĢanlı avtomaĢın partadılmıĢ, nəticədə 2 nəfər həlak olmuĢ, 14
nəfər yaralanmıĢdır.
10 oktyabr 1991-ci il. Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndi yaxınlığında
“UAZ-469” markalı avtomaĢın partladılmıĢ, nəticədə 3 nəfər həlak olmuĢ, 2 nəfər
ağır yanaraq kül olmuĢdur.
20 noyabr 1991-ci il. Qarakənd səmasında Azərbaycanın dövlət xadimlərini
aparan vertolyot ermənilər tərəfindən vurulmuĢdur.
26 dekabr 1991-ci il. ġuĢa-Laçın yolunun 4-cü kilometrliyində “ZĠL-130”
və “Moskviç” maĢınları partladılmıĢ, 5 nəfər həlak olmuĢ, 4 nəfər yaralamnıĢdır.
8 yanvar 1992-ci il. Erməni terrorçuları Krasnavodskdan l urkmonistan)
Bakıya sərniĢin daĢıyan “Sovetskaya Kalmıkıya” bərəsini partlatmıĢlar. Nəticədə
25 nəfər həlak olmuĢ, 88 nəfər yaralanmıĢdır.
28 yanvar 1992-ci il. Ağdam-ġuĢa marĢrutu ilə uçan MI-8 vertolyotu ġuĢa
Ģəhəri yaxınlığında erməni terrorçuları tərəfindən vurulmuĢdur. Nəticədə 44 nəfər
həlak olmuĢdur.
Təkcə 1992-ci ilin yanvar ayında erməni terrorçu dəstələri Kərkicahan
qəsəbəsində 80 nəfər, 1992-ci ilin fevral ayında Xocavənd rayonunun Qaradağlı
kəndində 77 nəfər və 26 fevral 1992-ci il tarixdə Xocalı Ģəhərində 613 nəfər dinc
sakini qətlə yetirmiĢ, 650 nəfəri yaralamıĢlar.
1992-ci il fevralın 25-i axĢamı 4-cü ordunun 23-cü diviziyasının 366-cı
alayın komandiri polkovnik Y.Zaviqarova general rütbəsi verilmiĢdir. Bu “Ģərəfə”
gecə Xocalı Ģəhəri misli görünməmiĢ soyqırıma məruz qalmıĢ, Ģəhər tamamilə
yanıb kül olmuĢ, minə qədər insan vəhĢicəsinə qətlə yetirilmiĢdir.
22 mart 1992-ci il. “UAZ-469” markalı 60-25 AZU dövlət niĢanlı
avtomaĢın Qazax rayonu ərazisində partladılmıĢ, nəticədə 3 nəfər həlak olmuĢ, 2
nəfər yaralanmıĢdır.
28 mart 1992-ci il. “Kamaz-5410” markalı 40-53 AQS dövlət niĢanlı
avtomaĢın partladılmıĢ, 3 nəfər həlak olmuĢ, 2-si yaralanmıĢdrr.
18 aprel 1992-ci il. Qazax-Cəfərli yolunun 10-cu kilometrliyində “MAZ”
markalı maĢın silahlı basqına məruz qalmıĢ, 2 nəfər ölümcül yaralanmıĢdır.
20 may 1992-ci il. Zəngilan rayonunun Qarançı kəndi yaxınlığında “UAZ-
469” markalı 80-33 AQD dövlət nömrə niĢanlı avtomaĢın silahlı basqına məruz
qalmıĢ, nəticədə 2 nəfər həlak olmuĢ, 2-si yaralanmıĢdır.
28 fevral 1993-cü il. Rusiyanın ġimali Qafqaz ərazisində Qudermes
stansiyası yaxınlığında “Kislovodsk-Bakı” sərniĢin qatarı partladılmıĢ, 11 nəfər
həlak olmuĢ, 18 nəfər yaralanmıĢdır.
2 iyun 1993-cü il. Bakı dəmir yolu vağzalında sərniĢin qatarının vaqonunun
partladılması nəticəsində dövlətə külli miqdarda ziyan dəymiĢdir. PartlayıĢın
icraçısı Rusiya vətəndaĢı Ġqor Xatkovski Ermənistan Respublikası Milli
Təhlükəsizlik baĢ idarəsi kəĢfiyyat Ģöbəsinin rəisi, polkovnik Can Ohanesyan
Dostları ilə paylaş: |