Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D135
D136
zun  çevirdilər.  Qırq  yigidin  2  şəhid  etdilər.  Oğlanın  üzərinə 
düşdilər, tu td ılar.3 Qarusmdan ağ əllərin bağladılar.  Qıl  orqan 
ağ boynjna 4 taqdılar.  Yüzi üzərinə  saluban  sürdilər.  A ğ  ətin- 
dən 5  qan çıqınca dögdilər.  “B aba” deyü  ağlatdılar,  “an a”  de- 
yü  b o z la td ıla r.6  Əli  bağlu,  boynı  bağlu yüzi  üzərine  salıb  al- 
dılar,  yürüyü  7 verdilər.  Uruz  tutsaq oldı.
Qazanın xəbəri y o q .8 Eylə sandı ki, yağı  basıldı. A t cilavı- 
sm d ö n d ə rd i,9 gerü döndi; gəldi, oğlmı qoduğı yerdə bulımadı.
10 “A  bəglər, oğlan qancam  getdi, ola?” -  dedi.  B əglər aydır:  11 
“O ğlan  quş  yürəkli  olur.  Qaçub  anasına  getm işdir”,  -   12  de- 
dilər.  Q azan  qarardı,  döndi.  Aydır:  “Bəglər,  Tanrı  bizə  13  bir 
kür  oğul  vermiş.  Varayın,  anı  anası  yanmdan  alayın,  1  qılıcla 
paralayaym ,  altı bölük edəyin,  altı  yolun  ayırdında 2 bırağayın. 
Bir dəxi  kim sə yazı yerdə yoldaş  qoyub  qaçmaya!”  -  3  dedi. 
D axı  Qonur atm  ökcələdi,  yola girdi.  Evinə  gəldi.
4 
X an qızı boyı uzun Burla xatun Qazamn g ə ld ü g in 5 eşitdi, 
atdan  -   ayqırdan,  dəvədən  buğra,  qoyundan  qoç  qırdırdı.  6 
“Oğlancığımıii ilk avıdır; Qanlu Oğuz bəglərin toylayayım !” -
7 dedi.  X an qızı gördi kim, Qazan gəlür;  yumurlanub yerindən
8 uru durdı.  Samur cübbəsin əgninə aldı.  Q azana qarşu g ə ld i.9 
Q abaq  qaldırdı.  Qazanın  yüzinə  doğrı  baqdı.  Sağlan  10  solına 
göz gəzdirdi.  Oğlancuğım -  Uruzı  görmədi.  Q ara  11  bağrı  sar- 
sıldı,  düm  yürəgi  oynadı,  qara qıym a gözləri  12  qan-yaş  doldı. 
Q azana soylam ış,  görəlim ,  xanım, n ə  13  soylam ış;  aydır:
B ərü gəlgil,  Salur bəgi,  Salur görgi 
Başım   1 baxtı,  evim  taxtı!
X an  babamın  göygüsi,
Q adın anamın 2  sevgisi,
A tam -anam   verdügi,
G öz  açuban gördügim 
Könül verüb  sevdüginn.
B əg  yigidim  Qazan!
Qalqubanı  yerindən  4  uru  durdın,
O ğlunla yelisi  qara Qazılıq  atm 
butun  5 bindin.
Köksi  gözəl  qaba dağlar öninə  ava bindin
—
84
D 137
D138
Boynı  uzun b əd ə v i  keyikin  alub yıqdın.
Sem iz  6  atuii  yüklətdiii,  gerü döndüii.
İki  vardın,  bir g ə lü rs ə n ,7 yavrım   qanı?
Q aranu dündə  bulduğum  oğlum  qanı?
B ir b əg ü m   8  görünm əz, bağrım yanar.
A sılan -a sıla n   qayalardan 
Q azan,  9  oğlan  uçurdınmı?
Talı  sazın  aslanm a yedirdinmi?
Y oxsa q ara  dinlü  kafırə uğratdınmı?
10 A ğ  əllərin   qarusmdan bağlatdmmı?
K afır öriincə  yüritdinmi?
11  D ili-dam ağı  qurıyıb dört yanına  baqdırdınmı?
Q ara  12  gözdən  acı  yaşın dökdürdünmi?
“Q adun  ana,  bəg baba”  13  deyü bozlatdınmı?  -dedi.
Genə  soylam ış, aydır:
Oğul,  oğul,  1  ay oğul!  Ortacım  oğul!
Qarşu yatan  qara  dağım  y ü k s ə g i2  oğul!
Qaraniiulıca gözlərim   aydını  oğul!
Sam  y e llə r i3  əsm ədin,  Qazan,  qulağım çınlar. 
Sarımsaq  otm y e m ə d in ,4 Qazan,  içüm göynər.
Sarı yılan  soqmadan  ağca tənüm   5  qalqar-şişər. 
Q urum ışca köksüm də  südüm oynar.
Yalnuzca 6 oğul  görünm əz,  bağrım   yanar.
Yaliiuz oğul  xəbərin,  Qazan,  d e g il7 mana!
Diməz olursan, yana-göynə qarğaram, Qazan, sana! -dedi.8
Anası  bir soy dəxi  soyladı;  aydır:
Qarğu cida 9 oynadanlar vardı,  gəldi,
Altun  cida  oynadana,  ya Rəb,  10 noldı?
Qaraquc  ata binənlər vardı,  gəldi,
Bədəvi  11  atlu  bir oğula,  ya  Rəb, noidı?
N ökər gəldi,  nayib  12  gəldi.
Yaliiuz bir oğula,  ya  R əb,  noldı?
Yaliiuz  oğul  13  xəbərin,  Qazan,  degil  maiia!
Diməz olsaii, yana-yana qarğaram,1 a Qazan, sana! -dedi.

---

B ir dəxi  soylamış:
D139
Q uru-quru  çaylara su  2  saldım,
Qara donlı  dərvişlərə  nəzir verdim.
Yanıma,  ala 3  baqduğımda qonşuma  eyü  baqdım. 
U m anına-usanana aş 4 yedirdim.
Ac  görsəm,  doyurdım,
Yalıncıq  görsəm,  donatdım.
5  Dilək  ilə bir oğulı  güclə  buldum.
Yalnuz oğul  xəbərin,  6  a  Qazan,  degil  mana!
Diməz olsan, yana-göynə qarğaram, Q azan,7 sana!  -dedi.
B ir dəxi  soylamış:
Qarşu yatan  qara dağdan
8  Bir oğul uçurdunsa,  degil mana,
Külünglə  yıqdırayım!
9  Qamm  aqan  yügrək  sudan
B ir oğul uçurdunsa,  10 degil  mana,
Damarların tuğladayım!
Azğun  dinlü kafırlərə
11 Bir oğul tutdurdunsa,  degil mana,
Xan babamın  yanına  12  m ən varayın,
A ğır ləşkər,  bol  xəzinə  alayın,
Paralanub  13  Qazılıq  atımdan  enm əyincə,
Yenümlə  alca  qanım  silm əyincə,
Q o l-'p u t olub  yer yüzinə  düşm əyincə,
Yalnuz  oğul  xəbərin  almayınca
2  Kafır yollarından  dönm əyəyin!  -   dedi.
Yoxsa,  a  Qazan,  ayağımdan  3  sərm üzə  atayınmı?
Q ara dım aq  ağ yüzüm ə  çalayınmı?
Güz  a lm a sı4  kibi  al  yanaqlarım   yırtayınmı? 
Ç ənbərüm ə  alca  qanım  dökəyinm i?
A ğır 5  şivən  sənin  orduna qomayınmı?
“Oğul,  “oğul”  deyübəni  6 bozlayayınmı?
Qaytabanda qızıl  dəvə  bundan  keçdi;
T o ru m ları7  bundan  bozlayıb  belə  keçdi.
Torum cuğum   aldırmışam,  bozlayayınmı?
8  Q araqucda Qazılıq  at bundan  keçdi.
D140
D141
Q uluncuğı  kişnəyüb 9  belə  keçdi.
Q uluncuğum   aldırm ışam ,  kişnəyəyinm i?
A ğayılda  ağca  10 qoyun bundan  keçdi,
Q uzucuğı  m ənrişib  belə  keçdi.
Q uzucağım   11  aldırmışam  m ənriyəyinm i?
“O ğul”  deyü  bozlayayınmı? -  dedi.
Bir dəxi  12  soylam ış:
Q alqubanı  yerim dən  duram,  derdim.
Y elisi  qara  13  Q azılıq atuma binəyim ,  derdim.
Q alın  O ğuz  içinə  girəm,  derdim.
1  A la  gözlü  gəlin  alam  derdim.
Q ara yerdə  ağ  otaqlı...  dikəm ,  derdim.
2  Y ürüyübəni  oğulı  ulu gərdəkə  keçürəm ,  derdim.
M urad  ilə  m əqsuda  3  irgürəm,  derdim.
M urada  yetürm ədin  məni,
Q ara  başım   qarışı  tutsun,  4  Qazan,  səni!
B ir bəgim  görünm əz,  bağrım  yanar.
N eylədin,  degil  mafia!
5 D im əz  olsan,  yana-göynə  qarğaram,
Qazan,  sana!  -  dedi.
Anası  oğlanın  6  böylə  digəc  Qazanın  aqlı  başından  getdi; 
qara bağrı sarsıld ı,7 düm yürəgi oynadı.  Qarannulı gözləri qan- 
yaş doldı.
8 
Aydır:  “Görklüm, oğul gəlsə, səndənm i sorardım? Q orx- 
m a-qayırm a, 9 avdadır.  Avda qalan oğul  içün qayırmağıl!  Yedi 
gün  bən  10 Q azana  m öhlət  vergil!  Yerdə  isə,  oğulı  çıqarayım; 
gögdə  11  isə,  endürəyim .  Bulursam,  buldum;  bulmaz  isəm, 
Tanrı  verdi,  12 Tanrı aldı,  neyləyəyin? G əlübəni qara şivən  sə - 
nünlə  bilə  ey ləy əy in ” ,  -   13  dedi.
Xan  qızı  aydır:  “Qazan,  oğlan  avda  idügin  1 andan  biləyin 
kim, yorğun atunla, gedilm iş cidanla a rd ın a2 d ü şəsən” , -  dedi. 
Qazan gerü  döndi.  G əldügi  y o lı3  əlinə  alub yortdı.  Dün qatdı. 
Anası  duym adın  4  əl  altından  buyurdı:  “Doqsan  tüm ən  gənc 
oğuz ardım ca 5 gəlsün!  Oğlan tutsaqdır, bəglər bilsün” , -  dedi.
6 
01  yerə  gəldi  ki,  yağı  basılmışdı.  Gördi  oğlanın  ala  7 
gözlü qırq yigidi  qırılmış.  Bədəvi  atı  oğlanın oxlanmış 8 yatur.

---