11
etməklə yanaşı, insanlar daşdan müxtəlif məzmunlu heykəllər
də düzəldiblər. Muzeyin
ekspoziyasında ən nadir abidələr
hesab edilən Şamaxının Xınıslı və Acıdərə-Çıraqlı ərazisindən
tapılmış müxtəlif daşlardan yonulmuş, fərqli həcmli qəbirüstü
heykəllər (e.ə. I minillik), Qarabağ, Gədəbəy, Lənkəran
ərazilərindən 3 minillik tarixi olan nəhəng daş qutu qəbir,
Mingəçevir ərazisində arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış IV-
VI əsrə aid alban daş kitabəsi nümayiş etdirilir. Burada ən çox
maraq doğuran eksponatlar sırasında oğuz türklərinə aid
təsvirlər, üzərinə Qurani-Kərim ayəsinin həkk olunduğu
sənduqə, XIV əsrə aid üzəri ov və döyüş səhnələrinin təsviri ilə
kalliqrafik yazılı qoç fiquru qəbirüstü daş, Şirvan-Abşeron
memarlıq məktəbinə aid üzəri nəbati naxışlı sənduqələr və
Azərbaycan xalqına aid mərmərdən yonulmuş qəbir baş daşları
öz möhtəşəmliyi ilə seçilir.
AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi 100 ildən
çoxdur ki, yaradılıb. Bu gün siz xalqımızın tarixi keçmişini əks
etdirən minlərlə eksponatın qorunub saxlandığı muzeyə
gəlmisiniz. Hazırda muzeydə 11 fond fəaliyyət göstərir.
Onlardan biri “Qiymətli metallar fondu”dur. Buraya muzeyin
digər fondlarında saxlanılan, arxeloji qazıntılar, həmçinin
təsadüfü tapıntılar nəticəsində və əhalidən satınalma yolu ilə
alınan qiymətli metallardan hazırlanan eksponatlar daxil edilib.
Bu fondda 1570 eksponat saxlanır. Onlardan 556 ədəd gümüş,
300-ü qızıl, 714-ü isə numizmatik kolleksiyaya aiddir.
Son dövrlərdə 1712 ədəd yeni material alınıb. Arxeloji
qazıntılar zamanı əldə olunan 11 ədəd qızıl muncuq və
spiralşəkilli bəzək əşyası muzey eksponatlarının sırasına daxil
edilib. 2008-2015-ci illərdə aparılan qazıntılar nəticəsində
Tovuz rayonun Menteş qədim yaşayış yerindən tapıldığı
12
bildirilir. Kurqan qəbirdən əldə olunan bu arxeloji materialların
e.ə. VI-IV minilliyə aid olması müəyyən edilib. Qədim zinət
əşyaları qadın skletinin üzərində aşkar olunub.
Muzeyin birinci zalında Azərbaycanın kosmosdan çəkilmiş
xəritəsi diqqəti cəlb edən eksponatlardandır. Xəritədə
ölkəmizin ərazisi, əhalisi, relyefi, flora və faunası faydalı
qazıntıları və s. barədə məlumatlar var. Buraya həmçinin böyük
monitorda kinofilmlərə də baxmaq olur. Ekspozisiyada
nümayiş olunan Daş dövrünə, Paleolit, Neolit, Eneiolit, Tunc
və dəmir dövrlərinə aid çaxmaqdaşı, dəvəgözü, əmək alətləri,
gil qablar, tunc qılınc və xəncərlər, antik sikkələr, qadın bəzək
əşyaları və s. ziyarətçilərin marağına səbəb olur. Muzeyin yeni
qurulan ekspozisiyasında Azərbaycan-türk, islam mədəniyyəti
nümunələri yer alıb. Zalda qoyulan miniatür nümunələri isə
orta əsrlərdə bu sənətin ölkəmizdə necə bir inkişaf dövrü
yaşadığını göstərir.
Tarix
Muzeyi
maddi
mədəniyyət
nümunəlirimizin
qorunduğu məkan olmaqla yanaşı, həm də burada müxtəlif
tədbirlər keçirilir, sərgilər təşkil olunur.
Milli Azərbaycan Tarix Muzeyinin fondlarında və əksəriyyəti
nadir kitablardan ibarət zəngin kitabxanasında 300 mindən çox
nümunə qorunur. Bu kolleksiya ziyarətçi və tədqiqatçılara
ölkəmizin ən qədim dövrdən bu günədək tarixini,
mədəniyyətini öyrənmək, tariximizlə bağlı istənilən məsələni
araşdırmaq imkanı verir. 2005-ci ildən “milli” statusunu almış
Azərbaycan Tarix Muzeyi respublikanın çox mühüm elmi-
mədəni ocağına çevrilmişdir.
İkinci gün oxucular Azərbaycan Xalça Muzeyinə səyahət
edirlər. Rəngarəng ilmələrin, naxışların bu sehirli dünyasını
uşaqlara sevdirmək məqsədi ilə kitabxanada “Tarixi incilərin
13
ilmələnmiş nağılı - Xalça Muzeyi”adı altında sərgi keçirilə
bilər. Sərgidə milli dəyərimiz olan xalçalarımızla bağlı
müxtəlif kitablar və eləcə də görkəmli xalça ustası Lətif
Kərimov və digər rəssamların kitabları, dövri mətbuatda Xalça
Muzeyi və xalça nümunələri ilə bağlı yazılar da təqdim edilə
bilər.
Ekskursiya
iki
hissədən
ibarətdir.
Azyaşlı oxucular
kitabxananın “Nağıl otağı”na dəvət olunurlar. İkinci hissə isə
yuxarı sinif şagirdlərinin muzeylə tanışlığıdır. Belə ki,
kitabxanada milli dəyərlərimizdən olan xalçalarımızı tanıtmaq,
sevdirmək və onlara sahib çıxmaq məqsədilə azyaşlı uşaqlar
arasında da bir sıra tədbirlər keçirmək mümkündür. Bunun
üçün “Nağıl otağı” müxtəlif dekorasiyalarla, ən əsası da qədim
üsullarla toxunmuş xalça və kilimlərlə bəzədilir. Xalçalar
xüsusi qurğular vasitəsilə göydən asılı vəziyyətdə olur. Bu da
uşaqların maraq dünyasının inkişafına səbəb olur. Nağıla
başlamazdan əvvəl kitabxanaçı “Nağıl otağı”na toplaşmış
uşaqları salamlayaraq sözə başlayır.
Kitabxanaçı: - Uşaqlar, sirli-sehirli, nağıl dünyasına xoş
gəlmisiniz. Bütün nağıllar gözəl və maraqlıdır. Belə nağıllarda
“uçan xalçalar” haqqında söhbətlər olduqca maraqlıdır.
Nənələr nağıla başlayanda nəvələr də maraq dolu gözlərini
nənəyə zilləyib “uçan xalçalar” ın nə vaxt qayıdacaqlarını
soruşardılar. Beləliklə, “uçan xalçalar” sözü hər birimizə
uşaqlıq illərinin ən əziz, maraqlı, həm də müəmmalı qalan
yadigarlarından biridir. Bu xalçaların sirli-sehrli olması
Azərbaycan nağıllarında daha çox söylənilir. İndi isə gəlin,
hamımız “uçan xalça”ya minək və real dünyamızdan, nağıl
dünyasına yol alaq.
Dostları ilə paylaş: |