F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
577
Mən doğrudan da, onu döymək istəyirdim. Mən daha özümü saxlaya bilmirdim. Mənə elə gəlirdi ki, o, iyrənc bir həşərat, yekə bir hörümçəkdir, onu basıb əzmək üçün məndə böyük bir arzu vardı. O məni ələ salmaqdan həzz alırdı, o elə hesab edirdi ki, mən tamamilə onun ixtiyarındayam, buna görə də mənimlə, pişik siçanla oynayan kimi oynayırdı. Mənə elə gəlirdi ki, (mən bunu başa düşürdüm) o öz alçaqlığından, nəhayət, mənim qarşımda öz maskasını yırtması ilə göstərdiyi həyasızlığından, abırsızlığından zövq alırdı, hətta, bəlkə də, bundan ehtiras hissi duyurdu. O mənim təəccüblənməyimdən, mənim dəhşətə gəlməyimdən həzz almaq istəyirdi. O, açıqca mənə nifrət edirdi, mənə gülürdü. Mən lap əvvəldən hiss etmişdim ki, o, müəyyən bir məqsədlə belə edir, məsələni nəyə isə gətirib çıxartmaq istəyir. Lakin mən elə bir vəziyyətdə idim ki, hər necə olur olsun, gərək ona axıra kimi qulaq asaydım, bu, Nataşanın xeyrinə idi, mən də hər şeyi qəbul etməli, hər şeyə dözməli idim, çünki bəlkə də elə bu anda bütün məsələlər həll olunurdu. Amma onun Nataşa haqqında söylədiyi bu downloaded from KitabYurdu.org
578
həyasızca, bu alçaqca sözlərinə necə soyuqqanlıqla qulaq asmaq, buna necə dözmək olardı?! O özü də çox yaxşı bilirdi ki, mən ona qulaq asmaya bilmərəm, bu isə mənim incikliyimi daha da artırırdı. Mən: “Axı onun özünün də mənə ehtiyacı var!” – deyə düşündüm, ona sərt, ağır cavablar verməyə başladım. O bunu başa düşdü. Ciddi halda mənə baxaraq dedi: – Mənim cavan dostum, bilirsiniz nə var, söhbəti bu cür davam etdirmək olmaz, buna görə də yaxşısı budur ki, gəlin bu başdan şərtləşək. Bilirsinizmi, mən bu fikirdə idim ki, bəzi şeyləri sizə açıb deyim, siz də gərək elə iltifat sahibi olasınız ki, mən hər nə desəm, axıra qədər ona qulaq asasınız. Mən özüm istədiyim kimi, xoşuma gələn kimi danışmaq istəyirəm, əslində elə belə də lazımdır. Yaxşı, mənim cavan dostum, sizin buna səbriniz çatacaqmı? O mənə elə bir acı istehza ilə baxırdı ki, elə bil özü məni ən kəskin etiraza dəvət edirdi, lakin mən canımı dişimə tutub susdum. O mənim razı olduğumu, getməyəcəyimi başa düşüb sözünə davam etdi: downloaded from KitabYurdu.org 579
– Dostum, mənə acığınız tutmasın! Sizin axı nəyə acığınız tutdu? Elə bircə zahiri cəhətə, elə deyilmi? Mən sizinlə ya laqeydliklə, ya nəzakətlə, ya da indiki kimi danışsam da, əslində siz məndən ayrı bir şey gözləmirdiniz, deməli, hər necə danışsam da, onun mənası indiki kimi olacaqdı. Siz mənə nifrət edirsiniz, elə deyilmi? Görürsünüzmü, məndə nə qədər xoş sadəlik, açıqürəklilik və bonhomie
1 var. Mən sizə hər şeyimi, hətta uşaqlıq şıltaqlıqlarımı da açıb deyirəm. Bəli, mon cher 2 , bəli, siz də bu bonhomie-dən çox göstərin, onda düzəlişərik, işi tamamilə sahmana qoyarıq, bir-birimizi qəti surətdə başa düşərik. Siz mənə təəccüblənməyin, bütün bu günahsızlıqlar, Alyoşanın bu pastoralları, bu şillerçilik, Nataşa ilə (amma Nataşa çox sevimli qızdır), bəli Nataşa ilə olan bu lənətə gəlmiş əlaqədəki bütün bu yüksəkliklər məni o qədər cana gətirmişdir ki, mən bu şeyləri ələ salmağa, belə bir fürsətin ələ düşməsinə istər-istəməz sevinirəm. Fürsət də ki ələ
1 Xoşməcazlıq (frans.) 2 Mənim əzizim(frans.) downloaded from KitabYurdu.org
580
düşüb. Bir də ki, mən sizin qarşısınızda ürəyimi boşaltmaq istəyirdim. Ha-ha-ha! – Knyaz, siz məni təəccübləndirirsiniz, siz əvvəlki adama oxşamırsınız. Siz özünüzü təlxək vəziyyətinə salmısınız, sizin heç gözlənilmədiyi halda ürəyinizdəkiləri açıb deməyiniz... – Ha-ha-ha, bu qismən doğrudur! Çox qəşəngcə bir müqayisədir! Ha-ha-ha! Mən kef eləyirəm, dost, mən kef eləyirəm, mən çox sevinirəm, çox da razıyam, mənim şairim, siz gərək mənə hər cür güzəştə gedəsiniz. – O özündən son dərəcə razı halda, qədəhə şərab tökərək əlavə etdi: – Yaxşısı budur ki, gəlin içək. Mənim dostum, Nataşagildə olduğunuz o axmaqcasına axşam ki vardı ha, yadınızdadırmı, bircə elə o axşam məni lap cana gətirdi. Hərçənd, Nataşa özü çox əziz, sevimli idi, lakin mən oradan son dərəcə kinli çıxdım, bunu heç yadımdan çıxartmaq istəmirəm. Nə yadımdan çıxartmaq, nə də gizlətmək! Əlbəttə, bizim də arzu etdiyimiz gün olacaq, hətta belə bir gün sürətlə yaxınlaşır, indi isə biz bunu qoyaq bir kənara. Yeri gəlmişkən, mən sizə bir şeyi izah etmək istəyirəm. downloaded from KitabYurdu.org
581
Mənim bir xasiyyətim var, buna siz hələ bələd deyilsiniz. Mən həmişə o bayağı, heç bir əhəmiyyətə malik olmayan sadəlövhlüyə, pastorallığa nifrət etmişəm. Mənim həmişə ən çox ləzzət aldığım şeylərdən biri də bu olmuşdur: əvvəlcə yalandan sadəlövhcəsinə, pastorallığa uymaq, həmişə gənc olan bir Şillerə mehribanlıq göstərmək, ürək vermək, sonra isə birdən onu pis bir vəziyyətdə qoymaq, birdən maskanı onun qarşısında çıxartmaq, əvvəlki gözəl sifəti dəyişib onun ağzını əymək, dilini çıxardıb ona göstərmək. Bunu da elə bir vaxtda etmək ki, o bunu qətiyyən gözləməmiş olsun. Necə? Siz bunu başa düşmürsünüz? Bəlkə bu sizə iyrənc, mənasız bir şey kimi görünür, siz bunu nanəciblik hesab edirsiniz? – Əlbəttə, elədir. – Siz açıq danışırsınız. Mən axı nə edim? Axı mənim özümü də incidirlər! Bu axmaqcasına bir hərəkət də olsa, mən açıq danışıram, nə edim, mənim xasiyyətim belədir. Yeri gəlmişkən, mən sizə öz həyatımdan bir-iki şey danışmaq istəyirəm. Siz onda məni daha yaxşı başa düşərsiniz, bu çox maraqlı olar. Bəli, mən bəlkə də bu gün downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|