F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
202
aldadırdım, lap çoxdan aldadırdım, mənim söyləyəcəyimin də başlıcası budur. – Aldadırdın? – Bəli, bir aydır ki, aldadırdım, atam hələ gəlməmişdən mən səni aldatmağa başlamışdım, indi tamamilə açıq danışmağın vaxtı gəlib çatmışdır. Bir ay bundan əvvəl, atam hələ gəlməmişdi, birdən mən ondan böyük bir məktub aldım, bunu sizin hər ikinizdən gizlətdim. Məktubda o, açıq- aydın yazırdı ki, özü də nəzərə alın, elə ciddi bir ifadə ilə yazırdı ki, mən lap qorxdum. Yazırdı ki, sənin evlənmək məsələn həll olunub qurtarıb, sənin üçün aldığımız qızdan dünyada tapılmaz, sən əlbəttə, ona heç layiq deyilsən, bununla belə, mütləq onunla evlənməlisən. Buna görə də hazırlaşmalısan, başındakı boş-boş fikirləri atmalısan və sairə, bu boş fikirlər dediyi də, məlum şeydir ki, nədir. Bax, həmin bu məktubu sizdən gizlətmişəm... Nataşa onun sözünü kəsdi: – Gizlədib eləməmisən! Gör nə ilə öyünür! Elə o saat nə vardısa, hamısını bizə danışdın. Mənim lap yadımdadır, sən birdən çox sözə baxan, çox mehriban oldun, yanımdan downloaded from KitabYurdu.org
203
uzaqlaşmırdın, elə bil ki, bir şeydə müqəssir idin, bütün məktubu bizə hissə-hissə danışdın. – Ola bilməz, yəqin əsas yerini danışmamışam. Bəlkə də siz bir şey duymusunuz, bu sizin öz işinizdir, amma mən danışmamışam. Mən bunu sizdən gizlədirdim, gizlətdiyimə görə də yaman əzab çəkirdim. Mən Nataşaya baxaraq əlavə etdim: – Alyoşa, yadımdadır, siz onda tez-tez mənimlə məsləhətləşirdiniz, hissə-hissə, əlbəttə, güman edə-edə hamısını mənə danışdınız. Nataşa da mənim sözümə qüvvət verdi: – Bəli, hamısını danışdın! Sən Allah, çox da lovğalanma! Sən axı nə gizlədə bilərsən? Sən heç adam aldada bilərsən? Hətta Mavra da bilirdi. Mavra, bilirdinmi? Mavra başını qapıdan içəri soxaraq səsləndi: – Əlbəttə, bilirdim! Üçcə günün içində, nə vardısa, hamısını özün danışdın. Sən biclik eləyə bilməzsən! – Eh, sizinlə danışmaq nə çətin imiş! Adamı lap əsəbiləşdirirsiniz! Nataşa, sən bunların hamısını acığından downloaded from KitabYurdu.org 204
eləyirsən! Mavra, sən də yanılırsan. Yadımdadır, mən onda lap dəli kimi idim, Mavra, yadındadır? – Əlbəttə, yadımdadır. Sən indi də dəli kimisən. – Yox, yox, mən onu demirəm. Yadındadır?! Onda bizim hələ pulumuz yox idi, sən də mənim gümüş papirosqabımı girov qoymağa getmişdin. Xüsusilə, Mavra, icazə ver, bir şeyi sənin nəzərinə çatdırım. Mənim işlərimi sən yaman yaddan çıxarırsan. Bunu sənə Nataşa öyrətmişdir. Yaxşı, tutaq ki, onda mən doğrudan da, məktubu sizə hissə- hissə danışmışam (indi yadıma düşür). Amma siz ifadə tərzini, məktubun ifadə tərzini bilmirsiniz, məktubda da əsas şey ifadə tərzidir. Mən bunu deyirəm. Nataşa soruşdu: – Bu axı nə ifadə tərzidir? – Nataşa, qulaq as, sən elə soruşursan ki, elə bil zarafat eləyirsən. Sən zarafat eləmə. Sən yəqin bil ki, bu çox mühümdür. Bu elə bir ifadə tərzi idi ki, lap əl-qolum boşaldı. Atam hələ bu vaxta qədər mənimlə belə danışmamışdı. Onun dediyindən belə çıxırdı ki, Lissabon downloaded from KitabYurdu.org 205
bata bilər, amma onun arzusu puç ola bilməz, onun ifadə tərzi belə idi! – Yaxşı, onda danış görək, sən bunu məndən niyə gizlədirdin? – Ah, ilahi! Ona görə gizlətmək istəyirdim ki, səni qorxutmayım. Belə ümid edirdim ki, özüm hər şeyi yoluna qoyaram. Hə, bu məktubdan sonra, atam gələn kimi, mənim əzabım başlandı. Hazırlaşmışdım ona möhkəm, aydın, ciddi cavab verim, amma necə şeydirsə, bunu eləyə bilmirdim. O da heç bir şey soruşmurdu, yaman bic şeydir! Əksinə, özünü elə tuturdu ki, guya bütün işlər həll olunub qurtarmışdır, daha bizim aramızda heç bir mübahisə, heç bir anlaşılmazlıq ola bilməz! Eşidirsən? Ola bilməz! Bir özünə güvənməyə baxırsanmı?! Mənimlə də çox mehriban, çox sevimli oldu. Mən buna lap təəccüb edirdim. İvan Petroviç, o bilirsinizmi necə ağıllıdır?! O hər şeyi oxuyub, hər şeyi bilir. Siz bircə dəfə ona baxsanız, o dərhal sizin bütün fikrinizə bələd olacaqdır. Bax, yəqin buna görə də ona yezuit adı veriblər. Mən onu tərifləyəndə Nataşanın xoşuna gəlmir. Nataşa, sən acıqlanma! Bəli, belə işlər... Hə, əcəb yadıma düşdü! O, downloaded from KitabYurdu.org
206
əvvəllər mənə pul vermirdi, indi verdi, dünən verdi. Nataşa! Mənim mələyim! Bizim daha kasıblıqdan yaxamız qurtardı! Bir bax! Məni tənbeh eləmək üçün bu yarım ildə nə qədər ki, pulumu kəsmişdisə, dünən hamısını verdi. Bir görün nə qədərdir! Hələ heç saymamışam Mavra, bir pula bax! İndi daha qaşıqları, zaponkaları girov qoymayacağıq! Cibindən bir iri dəstə pul çıxardıb stolun üstünə qoydu: min beş yüz manat gümüş pul idi. Mavra məmnuniyyətlə pula baxıb, Alyoşanı təriflədi. Nataşa onu bərk tələsdirirdi. Alyoşa yenə də danışmağa başladı: – Bəli, fikirləşdim ki, mən nə edim? Necə onun əleyhinə gedim! Sizin hər ikinizin canına and içirəm ki, əgər mənə belə mehribanlıq eləməsəydi, mənimlə pis rəftar etsəydi, mən bu barədə heç düşünməzdim. Şax onun üzünə deyərdim ki, sən deyəni mən istəmirəm, mən daha böyümüşəm, kişi olmuşam, mən öz istədiyimi eləyəcəyəm, qurtardı getdi! İnanın ki, dediyimin də üstündə durardım. Amma belə mehribanlıq göstərəndə mən daha ona nə deyim?! Siz məni təqsirləndirməyin. Nataşa, mən görürəm ki, sən, deyəsən, narazısan. Niyə siz bir-birinizə baxırsınız? downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|