F.Ə. Sadıxova

 
58
Keçmiş  SSRİ  ərazisinin  müxtəlif  regionlarında,  o  cümlədən  Azərbaycanda 
1979-cu  ildə  vəhşi  quşlardan  və  heyvanlardan  müxtəlif  antigen  uyğunlaşmalı  bir 
sıra qrip virusları alınmışdır (Cədvəl 1). 
1979-cu 
ildə 
Azərbaycanın 
Qızıl-Ağac 
qoruğundakı 
vəhşi 
quşlardan(qarabatdaq, 
qaşqaldaq, 
belibağlı) 
A/Hav
₂Neq₂/-/H10N8/ 
və 
A/H1N1/virusları 
aşkarlanmışdır. 
Bu 
da 
qümüşü 
qağayıdan 
alınan 
A/Хабаровск/77/H1N1/ ştammı ilə eynidir. 
Yenə də həmin il (1979) Hövsan qəsəbəsində(Bakı ş. ətrafı qəsəbə) KRX ilə 
xəsətə 3 yaşlı uşaqdan A/cücə/Almaniya/”N”/49/Hav
₂Neq₁/ virusu ilə eyni antigen 
formuluna( Hav
₂ Neq₁) malik A qrip virusu aşkarlanmışdır(Sadıxova F.Ə.). 
 (SSRİ TEA D.İ. İvanovski adına Virusologiya İnstitutunun Virusların ekologiyası 
Mərkəzinin “Qrip viruslarının ekologiyası” problemi üzrə hesabat məlumatları). 
        1.6 Donuz qripi virusunun heyvanlardan alınması. 
   Hazırda  müəyyən  edilmişdir  ki,  donuzların  həqiqi  qripi  ştammları 
Çexoslovakiyada (Harnach və b., 1950; Cois və b.,1963), Polşada (Parnas, 1957); 
Estoniyada (E.А.Aaver, 1957),  Rusiyada (L.F. Оsidze, 1964) alınmışdır.  
  Donuzların  qrip  virusları  tək  xəstə  donuzlardan  deyil,  həm  də  ev 
heyvanlarının başqa növlərindən də alınmışdır. 
Belə  ki,  Barb  və  b.(1962),  Romvary  və  b.(1962)  tərəfindən  1958-1961-ci 
illərdə  Macarıstanda  donuz  qripi  virusu  at  və  danalardan;  bir  sıra  hallarda  isə 
həmin virus xəstə donuzlardan alınmışdır. 

---

 
59
Çexoslovakiyada  donuz  qripi  virusu  siçovullardan  alınmışdır  (Rosocha, 
Heubert,1956).  Əvvəllər  S.İ.Aqapov  göstərmişdi  ki,  Podmoskovye  vilayətinin 
donuzçuluq təsərrüfatında tutulmuş boz siçovullar donuz qripi virusu ilə yoluxmuş 
idilər. 
Qrip virusunun 1979-cu ildə keçmiş SSRİ-nin müxtəlif regionlarında izolyasiyası.                                                                                                                  
Cədvəl 1   
 
Müayinə 
rayonu 
 
Tədqiqatın 
obyekti 
 
Bioprobların 
müayinəsi 
 
Viruslar 
alınmışdır 
 
İdentifikasiya 
    edilib 
 
Antigen 
formulu 
         1  
         2 
         3 
       4 
          5 
        6 
 Ukrayna  
 
Hindquşuları 
Ördəklər 
       50 
      103 
       1 
       1  
          1 
          1 
H1N1  
H3N2 
Qara  dəniz 
qoruğu 
 
Vəhşi quşlar 
 
      219 
       6 
          6 
Hav5Nav2 
Azərbaycan 
Vəhşi quşlar         60 
     14 
          4 
Hav2Neq2 
H1N1 
Belorusiya  
 
 
Vəhşi quşlar        133 
       3 
          3 
Hav1N6v2 
Hav1N6v2 
Hav1N6v2 
Qazaxıstan 
 
Vəhşi quşlar 
  
      363 
       1 
          1 
H3Neq2 
 
Balxaş 
Aralsk 
 
Vəhşi quşlar 
 
       
      --- 
 
     --- 
 
       --- 
 
 
Qırğızıstan 
 
Vəhşi quşlar         89 
 
       50 
       7 
 
       6 
          7 
 
          6 
Hav3Nav1 
 
Hav4Nav1 
Xabarovsk 
 
Toyuqlar 
 
 
Vəhşi quşlar 
 
 
Balıq  
       50 
        
 
       40 
 
 
       10 
       2 
        
 
       1 
 
 
       1 
          2 
           
 
          1 
 
 
          1 
1)H3Neq2 
2)Heq2Neq2 
 
1)Heq2Neq2 
 
 
H3Neq2 

---

 
60
Primorsk 
vilayəti 
 
Vəhşi quşlar 
 
Kosulya  
Dələ 
    525 
       4 
       9 
       5 
       1 
       1 
       1 
       1 
          1 
          1 
          1 
          1 
Hav6 Nav4 
H0N1 
H0N1 
H0N1 
 
Cəmi 
 
     49 
        39 
 
 
 
 
    1.7 İnsan qripi viruslarının donuzlardan alınması.   
Koreyada  donuzlardan  OTİ  ştammı  alınmışdı,  o  A1  qripi  virusu  kimi 
identifikasiya edilmişdi (Frensis və b., 1949). 
1979-cu  ilin  dekabrında  donuzların  epizootoloji  müayinəsi  zamanı 
Banqkokun  (Tayland)  60  km-liyində  sağlam  heyvanın  nazal  yaxmasından 
A/СССР/92/77  ilə  idenyik  olan  A/свинья/Бангкок/32/79  kimi  qeyd  olunan 
hemaqqlyütinasiya  edən  agent  H1N1alınmışdır  (Nerome  K.,  İshida  M.  Və  b., 
1982). 
Xəstə donuz və toyuqlardan alınmış A qripi virusunun 10 ştammının antigen 
və  bioloji  xassələri  öyrənilərkən  A/курица/Бохот/11/80/H1N1/  qrip  virusu 
ştammının  H1N1  və H0  yarımtipi  variantları  ilə  A/свинья/Антимово/1/80/H3N2 
H3  variantları  ilə  antigen  qohumluğu  meydana  çıxmışdır.  Özü  də  onun  HA 
A/Виктория/2/75  ştammının  HA  ilə  yaxın  qohumdurlar  (Panayotov  N., 
Nikoloyeva Z., 1982). 
 
1959-cu  ildə  Litvada  xəstə  donuzlardan  W.S  ştammları  qrupuna  aid  edilən 
A/Шклявер/48  etalon  ştammına  uyğun  olan  insan  virusu  qripi  A0  kimi 
identifikasiya  edilən  5  ştamm  alınmışdır  (ştamm  A/Каунас/535-539).(В.М. 
Стаханова, 1961; В.М. Стаханова, Э.Я. Андрияускас, 1962). 

---