FəSİl I. BİZnes konsepsiyasi və onun hazirlanmasinin

 

35

Nümunə: 

Şəkil 3.Qiymətləndirmə 

Sadə qiymətləndirmə 

Uğurun 

əsas 

amilləri 

Müəssisə 

Rəqib 1 

Rəqib 2 

Rəqib 3 

Rəqib 4 

Məhsulun 

istehlak 

dəyəri 

8 

5 

10 

1 

6 

Imic 

8 

7 

10 

1 

6 

Istehsal 

imkanları 

2 

10 

4 

5 

1 

Texnoloji 

imkanlar 

10 

1 

7 

3 

8 

Satış 

şəbəkəsi 

9 

4 

10 

5 

1 

Marketinq 

və reklam 

9 

4 

10 

5 

1 

Maliyyə 

vəziyyəti 

5 

10 

7 

3 

1 

Müqayisəli 

məsrəflər 

5 

10 

3 

1 

4 

Xidmət 

səviyyəsi 

5 

7 

10 

1 

4 

Ümumi 

61 

58 

71 

25 

32 

 

Əsas addımlar: 

  Uğurun  əsas  amilləri,  rəqabət  üstünlükləri  və  zəiflikləri  göstəriciləri  müəyyən 

edilir. 

  Hər  bir  göstərici  üzrə  müəssisə  və  rəqiblərin  qiymətləri  müəyyənləşdirilir  və 

müqayisə olunur. (10 və ya 100 ballıq şkala) 

  Qiymətlər ümumiləşdirilir. 

  Təhlil aparılır. (rəqiblərin və ya müəssisənin rəqabət üstünlükləri və.s) 

  Strategiyalar dedikdə təşkilatın məqsəd və hədəflərinə necə çatmasını göstərən 

qərarların  məcmusu  başa  düşülür.  Effektiv  strategiya  olmadan  təşkilat  heç  bir 

məqsəd  və  hədəflərinə  çata  bilməzlər.Strategiya  dəqiqləşdirilən  zaman 

təşkilatın resursları və fəaliyyət sahələri bir daha nəzərdən keçirilməlidir. 

---

 

36

Şəkil 3.də göstərilmiş strateji planlaşdırma prosesinin 4 cü mərhələsi strategiyanın 

seçilməsidir.  Rəhbərliyin  alternativ  strategiyaları  inkişaf    etdirməyə  və 

qiymətləndirməyə  ehtiyacı  var  və  sonra  elə  bir    üsuldan  istifadə  etməlidir  ki,  hər 

səviyyə  üzrə  uzlaşan   və  mühitdə  mövcud  olan resursları  və  imkanları  üzrə təşkilata 

ən  yaxşı  şəkildə  maliyyələşməyə  imkan  versin.  Təşkilatın  əksəriyyəti    4  başlıca 

strategiyalardan  istifadə  etməkdədir.  Çox  zaman  bu  strategiyalar  böyük  strategiyalar 

(grand strategies) adlanır. Bunlar: 

  Böyümə (grows); 

  Stabillik (stability); 

  Kiçilmə və ya müdafiə (retrenchment or defensive); 

  Birləşmə (Combination). 

1.Böyümə strategiyası. 

Əgər  rəhbərlik    şirkətin  böyüməyinin  daha  yaxşı  olduğuna  inanırsa,  bu  zaman  o 

böyümə  strategiyasını  seçə  bilər.  Böyümə  strategiyasında  təşkilat    təşkilatı 

əməliyyatlarının səviyyəsini artırmağa səy göstərməkdədir. Böyümə özünü  daha çox 

satışdan    mənfəət,  daha  çox  işçi  və  daha  çox  bazar  payı  kimi  təzahür  edə  bilər. 

Böyümə strategiyası yolunu  tutan çoxlu şirkətlər bu məqsədlərinə 

  Birbaşa genişlənmə 

  Qovuşma 

  ələ keçirmə və.s 

Birbaşa  genişlənmə  (direct  to  expand)    yolu  ilə  böyümə  kompaniyanın  ölçü, 

mənfəət,  əməliyyatlar  və  ya  işçi  qüvvəsinin  artırılması  ilə  müşahidə  edilə  bilər.  Bu 

həmçinin  təşkilat daxilində  yeni  fəaliyyət  sahələrinin  yaradılması   ilə də təmin edilə 

bilər. 

Qovuşma  (merger)  adətən  iki  təşkilat  yeni  bir  təşkilat  yaratmaları  üçün  təşkilati 

resurslarını birləşdirməsi ilə müşahidə olunur. 

Ələ  keçirmə(acquisition)  isə  daha  böyük  kompaniyanın    pul  və  ya  səhmlərinin  bir 

hissəsini və ya hər ikisini almaqla ələ keçirilən kompaniyaların fəaliyyətlərinin özünə 

---

 

37

ilhaq  etməsi ilə baş verir. Bu cür ələ keçirmələr kompaniyaların diversifikasiya yolu 

ilə genişləndiyi zaman daha çox istifadə olunur. 

2.Stabillik strategiyası. 

Əgər  təşkilat  dəyişikliklərlə  xarakterizə  olunmayan  strategiya  tərəfdarıdırdırsa  onda 

stabillik  strategiyası  tətbiq  olunur.  Yəni  strategiya  şirkətin  eyni  müştərilərə  və  eyni 

bazara  xidmət  göstərmək  istədiyi  ,bazar  payını  qoruyub  saxlamaq  istədiyi  zaman 

tətbiq edilir. Bu cür strategiya aşağıdakı hallar olanda daha münasib olur. 

  Nəzərə çarpan təhditlər və imkanların olmaması 

  Stabillik və dəyişməyən mühit olanda 

  Qaneedici təşkilati fəaliyyət 

  Kritik boşluqların olmaması 

3.Kiçilmə və ya müdafiə. 

Bir  qayda  olaraq  tənəzzül  mühitində  kompaniyanın  öz  ölçüsünü  kiçiltməsi  ilə 

xarakterizə  olunan  strategiyadır.Həmçinin  təşkilatın  öz  ölçüsünü    kiçiltməklə  yanaşı 

özünün daha az mənfəətli məhsul növlərinin satılmasıdır.  

4.Birləşmə strategiyası. 

Təşkilat  tərəfindən 2  və daha çox  böyümə, stabillik  və kiçilmə strategiyasının 

eyni  zamanda  tətbiqidir.Bu  o  deməkdir  ki,  kompaniyanın    bir  hissəsi  böyümə 

strategiyasını  tətbiq  etdiyi  zaman  digəri  isə  kiçilməkdədir.  Buna  bariz  nümunə 

Procter & Gamble-ın 2002-ci ildə JİF və Crisco brendlerini satmasıdır.Bu brendlerini 

satmaqla şirkət daha yaxşı konsentrasiya olmuşdur. 

Müqayisəli  strategiyalar  modeli:-  Strategiyaların  hazırlanması  üzrə  aparıcı 

mütəxəssislərdən olan  Harvard  Biznes Məktəbinin  məzunu Maykl Porter  müqayisəli 

strategiyalar  modelini  hazırlamışdır. Onun  fikrincə  menecerlər 3 strategiyadan birini 

seçə  bilərlər.  Porterə  görə  heç  bir  təşkilat  bütün  sahələr  üzrə  səmərəli    fəaliyyət 

göstərə bilməz. Əksinə  Porter təklif etmişdir ki, rəhbərlik təşkilatın  güclü tərəflərinə 

və  mövcud  olduğu  sahəyə  kapital  qoymaqla  fərqli  üstünlük  əldə  etməsi  üçün 

müqayisəli  strategiyalardan    seçməlidir.  Bu  3  strategiya  qiymətdə  liderlik 

strategiyası, differensiasiya və fokuslaşma (bir yerə cəmləmə)  strategiyalarıdır. 

---