Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 283 “Belə güman edirəm ki, hər birimiz Fransa olsun, Türkiyə olsun, Nazim əsərlərinin tərcümə edildiyi Vyetnam, ya Anqola olsun, Nazim Hikmətin oxucularının hər biri özünü onun dostu, qardaşı kimi hiss edir. (Madelina Riffaud) “Böyük türk şairi Nazim Hikmətin şəxsiyyəti Latın Amerikasında böyük həyəcan yaratmışdır... Biz onu mübariz, üsyankar şeirlərinə görə tanıyırıq”. (Angel Miquel Asturias) Nazim Hikmət Şərq aləmində, o cümlədən ərəb ölkələrində də tanınan və sevilən sənətkardır. Nazimin onunla bir dövrdə yaşamış ərəb şairləri ilə, xüsusən İraqın məşhur qələm sahibi Əbdül Vəhab əl-Bəyati ilə dostluğu buna misal ola bilər. Filologiya elmləri doktoru, görkəmli ərəbşünas Vilayət Cəfər “Qürbətdə yaranan dostluq” adlı monoqrafiyasında qeyd edir ki, Əbdül Vəhab əl-Bəyati Nazim Hikməti özünün “Moskvadakı günəşi” adlandırırdı. Kitabda müəllif Nazim Hikmətin dünya şöhrətindən də söz açaraq yazır: “Əbdül Vəhab əl-Bəyatinin Nazim Hikmətlə şəxsi tanışlığı Moskvadan başlanır. Lakin bu o demək deyildi ki, əl-Bəyati o vaxta qədər Nazim Hikməti bir şair kimi tanımırdı, onun haqqında məlumatı yox idi. Şübhəsiz ki, bu belə deyildi. Çünki Nazim Hikmət artıq o dövrdə bir növ Avropa, Asiya və Afrikanın poeziya səmasında bərq vuran bir ulduzu xatırladırdı, onun şeirləri dünyanın bir çox dillərində səslənirdi. Nazim Hikmətin Sofiyada nəşr olunmuş səkkiz cildliyinin təkcə ikinci cildinə nəzər salsaq görərik ki, bu cildlə toplanmış şeirlərin altında Pekin, Moskva, Varşava, Fransisko, Lazini, Tbilisi, Budapeşt, Praqa, Yesenik, Varna, İsveçrə, Paris, Leninqrad, Çexoslovakiya, Berlin, Laypsiq, Arxipo- Osipovka, Pitsunda, Krasnovodsk, Roma, Havana və s. kimi çoxsaylı dünya şəhərlərinin adları yazılmışdır. Bu eyni zamanda o deməkdir ki, Aqşin Babayev_______________________________________________ 284 Nazim həyatının müəyyən məqamlarını keçirdiyi bu ölkə və şəhərlərdə qələmə aldığı şeirlərdə təkcə olduğu yerlərin xəritəsini əks etdirmirdi. O, həmçinin bu şeirlərlə həmin ölkələrin poeziyasevərləri qarşısında çıxışlar etdiyini və onların qəlblərini fəth etdiyini nümayiş etdirirdi. Bu isə hər şairə nəsib olan uğur deyildi.” Bəli, bu gün Nazim Hikmət dünya meridianlarında addımlayır. O, sözün həqiqi mənasında dünya şairidir. Ola bilər ki, mənim bu sözümə dodaq büzənlər də olsun. Olacaq da. Çünki Nazim Hikməti, başqa ölkələrdə deyə bilmərəm, qəribədir ki, Türkiyədə və Azərbaycanda bəyənməyənlər də var. Həmin kəslərə xalq yazıçısı, Nazim Hikmət tədqiqatşısı Anarın sözləri ilə cavab vermək istəyirəm. O, belə yazır: “Nazimə qarşı hücumların əsas istiqaməti-onu türk xalqından, onun ruhundan, ənənələrindən ayırmaq, onu milli dəyərlərə nihilist münasibət bəsləyən “vətənsiz” bir bəşər oğlu kimi, kosmopolit kimi təqdim etmək cəhdiylə bağlıdı... Nazimi türk xalqından, şeiriyyətindən, fikirdən, fəlsəfədən məhrum etməklə ürəkləri soyumurdu. Türk şeirini dünya meydanına çıxaran, adı əsrin böyük sənətçiləri ilə bir sırada çəkilən, ana dilini ən yüksək beynəlxalq məclislərdə səsləndirən Nazimin şöhrətinə qısqanır və buna görə də bu şöhrətin özünü belə danırdılar: “Nazim Hikmət dünyanın böyük şairi deyildir. Nazim Hikmət iddia edildiyi kimi, bütün dünyanın tanıdığı böyük bir şair olmaqdan uzaqdır. Dünyanın böyük bir şairi olmaq elə asan bir işmiş ki”. Bütün bu səfsəfələrə dözə bilməyən Əziz Nesin: “Dünya ağılsızdırmı?- deyə sual edir. Nazimin “ən güclü tərəfi-şairliyinin dəyərsiz olduğunu iddia edirdilər. Belə bir iddia bütün dünyanın ağılsız olduğunu sanmaq deməkdir. Bu iddiada olanlar Nazimin əsərlərinin 60 dilə _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 285 çevrildiyini, hər dildə bir çox dəfə nəşr olunduğunu, günlər keçdikcə də daha çox yayıldığını və bunun səbəblərini düşünməlidirlər.” Nazim Hikmət dünya şairi olduğunu sağlığında bilirdi. Ona görə böyük uzaqgörənliklə deyirdi: “Mən Pol Rubsonun mahnılarında, Araqonun şeirlərində yaşayacağam. Mən ağ sülh göyərçinində, sizin bayraqlarınızda yaşayacağam. Mən Fransanın liman işçilərinin, mənim şanlı oğullarımın gülüşlərində yaşayacağam. Mən yer üzündə insanlar arasında, insanlar üçün yaşayacağam”. “Ədəbiyyat qəzeti”, 17 may 2013-cü il. Aqşin Babayev_______________________________________________ 286 Səbr daĢı (Nazim Hikmətin xatirə günü münasibətilə) Son dəfə həmişəlik gəldiyi Moskvadan geriyə - Türkiyəyə yolu bağlı idi. Sovetlərdə yaşadığı mühit onu alqışlara, gül-çiçək dəstələrinə bürüsə də, sonralar o, bu zahiri dəbdəbənin arxasında cəmiyyətin eybəcərliklərini apaydın görə bilmişdi. Sadəlövh, günahsız türk inqilabçılarının, o cümlədən Nazimin dostu Affan İkmekin Azərbaycanda yaşadığı dövrdə Sibirə sürgün edilməsinin, Müşfiqin, Cavidin faciəsinin köklərini araşdırır, araşdırdıqca da dəhşətə gəlirdi. Belə müdhiş duyğularla yaşayır, səbr edirdi. Günlərin birində bu səbr daşı çat-çat oldu... Gənclik illərində Moskvaya məftun olmuş Nazim Hikmət 50-ci illərin sonunda bağlandığı ideala inamını itirmişdi. İnamı itirmək isə onun üçün bütün faciələrin ən dəhşətlisi idi. Anlamağa çalışıyorum inanmayı yitirmenin pahasına. Bir söz söyleyecektim sana söyleyemedim. Dünyamda sabahleyin aç karına içilen cıgaramın tadı, ölüm kendinden önce bana yalnızlığını yolladı… (“Kocalmağa alışıyorum,” 12. I. 1963) Nazim sosializm cəmiyyətinin eybəcərliklərini gördükdən sonra buna dözə bilmirdi. Bir yandan da məmləkət həsrəti. Oğluna göndərdiyi oyuncaqların geri qayıtması acısı. Varnadan oğluna səslənməsi, tək-tənha, hər əzaba qatlaşan Münəvvərini xatırlayarkən çəkdiyi vicdan əzabı, dərin peşimançılıq hissi, əsərlərinin Türkiyədə işıq üzü görməməsi, Nazimi sevənlərin təqib edilməsi,-bütün bunlar Nazimi sarsıtdı və şairin gənclik dostu Vala Nurəddinin sözləri ilə desək: “Bu dünyadan Nazim geçdi”. Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|